قیام‌های مردمی در کشورهای عربی منتشر شد

به گزارش ایلنا، کتاب قیام‌های مردمی در کشورهای عربی: بسترها و پیامدها، در ۸ فصل و ۲۴۱ صفحه اثر مشترک امیر محمد حاجی یوسفی استاد دانشگاه شهید بهشتی و مهدخت ذاکری مدیر گروه مطالعات تروریسم پژوهشکده مطالعات خاورمیانه، توسط انتشارات دانشگاه شهید بهشتی منتشر شد.

در این کتاب سعی شده با مرور عمیق ادبیات موجود در زمینه تحولات مربوط به آغاز قیام‌های مردمی در کشورهای عربی و رخدادهای پس از آن تا زمان حاضر، تحلیلی نظری-مفهومی با استفاده از رویکرد اقتصاد سیاسی ارائه شود. 

هدف اصلی این کتاب بررسی زمینه‌ها و پیامدهای تحولاتی است که در جهان عرب از اواخر سال ۲۰۱۰ میلادی آغاز شده و به نظر می‌رسد هم چنان هر چند به شکل‌هایی دیگر ادامه دارد. سوال اصلی کتاب این است که مهم‌ترین عواملی که زمینه ساز قیام‌های مردمی در کشورهای عربی گردید، کدام است و چرا شاهد نتایج متفاوت در این کشورها بوده ایم. 

این پژوهش با استفاده از یک چارچوب مفهومی-نظری برگرفته از رهیافت اقتصاد سیاسی انجام شده و با استخراج فرضیه‌هایی از این رهیافت نظری سعی کرده با استفاده از تحلیل‌هایی که در ادبیات مربوط به قیام‌های عربی تولید شده، به یک سنتز برسد. 

مهم‌ترین یافته‌های پژوهشی کتاب را می‌توان به صورت زیر بیان کرد. نخست این که عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر یک در وقوع قیام‌های عربی سهم داشته اند. یافته مهم دیگر این پژوهش در ارتباط با تفاوت نتایج قیام‌های مردمی در کشورهای عربی ست. نخستین دلیل تفاوت نتایج را در عامل سیاسی-نظامی جستجو کردیم. 

عامل اقتصادی یعنی وجود نفت و ذخایر طبیعی یاعدم وجود آن دومین عامل موثر بر تفاوت نتایج قلمداد شد. عامل سوم همانا عامل اجتماعی از حیث وجود یاعدم وجود جامعه مدنی پویا و هم چنین بافت طبقاتی- فرقه‌ای و قومی-قبیله‌ای است که در تفاوت نتایج قیام‌های عربی نقش داشت. و در نهایت عامل خارجی و مداخله خارجی است که باید مورد توجه قرار می‌گرفت. 

سومین یافته تحقیق مربوط به پیامدهای منطقه‌ای و بین المللی قیام‌های مردمی در کشورهای عربی بود. شاید مهم‌ترین پیامد منطقه‌ای قیام‌های عربی تغییر ماتریس قدرت در منطقه بود. تغییر در جهت گیری سیاست خارجی قدرت‌های منطقه ای، برآمدن داعش و شکل گیری ائتلاف‌های مختلف منطقه ای، از مهم‌ترین مظاهر این تغییر در ماتریس قدرت در منطقه است.