جزئیاتی از نحوه بازسازی/ طراحی لوگوی تازه همراه با بانک اطلاعاتی

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری مرمت، بازسازی و هویت بصری موزه هنرهای معاضر تهران صبح امروز دوشنبه ۸ دی ماه در تالار رودکی برگزار شد. هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی)، احسان آقایی (رییس موزه هنرهای معاصر تهران)، رضا عابدینی (طراح گرافیک)، زهرا نوروزی (رییس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) مسئولانی بودند که در این نشست حضور داشتند.

دلیل تاخیر در بازسازی و مرمت موزه، ارزش آثار آن بود

کرونا اجازه نداد موزه هنرهای معاصر در فصل بهار افتتاح شود

در ابتدای نشست هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی) گفت: در رابطه با دلایل تاخیر در به انجام رساندن بازسازی موزه نکاتی وجود دارد. قرار بر این بود مکانی را بازسازی و مرمت کنیم که با ارزش‌ترین آثار هنری دنیا در آن قرار دارد. این موضوع مطرح بود که برای انجام این کار باید آثار در موزه نگه داشته شوند یا به محلی دیگر انتقال یابند. با توجه به این موضوع در نهایت با توجه به شرایط لازم برای نگهداری آثار و موضوع امنیتی خروج آن‌ها از محل تصمیم بر این شد آثار را در موزه نگه داریم زیرا امن‌ترین مکان است. 

مظفری افزود: برای انجام این امور به گنجینه‌ای موقت نیاز داشتیم که امن باشد. از طرفی این موضوع نیز مطرح بود که به دلیل اهمیت آثار این امکان میسر نبود تا کارهای مرمت و بازسازی را همزمان پیش ببریم. طی این روند اگر قدری گرد و خاک هم ایجاد می‌شد به سرعت کار را متوقف می‌کردیم تا آثار آسیبی نبینند که این موضوع نیز بر نحوه زمان‌بندی‌ها موثر بود. قرار بود موزه را در بهار امسال بازگشایی کنیم اما ویروس کرونا و شیوع آن این اجازه را به ما نداد و باعث شد زمان بیشتری را صرف تمام کارها کنیم. البته باید بگویم موزه آخرین کارگاهی بود که تعطیل شد و نخستین کارگاهی بود که کار خود را شروع کرد. 

مدیرکل هنرهای تجسمی در ادامه گفت: موزه هنرهای معاصر دی ماه امسال افتتاح خواهد شد. مرمت موزه به پایان رسیده و حال در تدارک برنامه افتتاحیه هستیم. 

مظفری در ادامه گفت: نشست دیگری برگزار خواهد شد و طی آن زمان دقیق بازگشایی را اعلام خواهیم کرد. 

او با اشاره به اینکه بانک اطلاعاتی موزه از روزها اول شروع مرمت به روزرسانی شده، درباره تعداد دقیق آثار موزه هنرهای معاصر نیز گفت: امار مطرح شده درباره تعداد آثار متعلق به موزه متفاوت بوده، زیرا بسیاری از آثار برای نمایشگاه به موزه آمدند و به مالکیت موزه درنیامده بودند و جزو اعداد و ارقام موزه حساب شده بودند که به صاحبانشان عودت داده می‌شوند. آنچه در موزه می‌ماند، اموالی است که به موزه تعلق دارند. مورد دیگر اینکه برخی از آثار برای مخزن موسسه هنرهای تجسمی خریداری شده‌اند اما از آنجایی که توافق‌ها در موزه انجام شده و در مقطعی مدیر وقت موسسه و موزه یک نفر بوده هنرمندان تصور کرده‌اند که اثر برای موزه خریداری شده که اینطور نبوده است. بر همین اساس طی یک سال آینده فهرستی از آثار موجود در مخزن موزه تهیه و منتشر خواهد شد. حال نیز بانک اطلاعاتی موزه که به مدت یک سال مورد راستی آزمایی قرار گرفت، تکمیل شده و تارنمای آن یک روز پیش از افتتاح در سایت منتشر می‌شود. 

فضاها و اماکن داخلی و خارجی موزه به طور کامل مرمت شده‌اند

تعامل با کارشناسان برای ایجاد سیستم اطفای حریق

در ادامه مراسم زهرا نوروزی (رییس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) درباره کارهای انجام شده در زمینه مرمت و بازسازی بخش‌های مختلف موزه هنرهای معاصر تهران توضیحاتی ارائه کرد. 

او در ابتدا گفت: بیش از چهل سال از عمر موزه معاصر می‌گذرد لذا باسازی و مرمت آن موضوعی ضروری بوده است. به همین دلیل در ابتدا و در فاز اول گنجینه موقت را ایجاد کردیم و پس از انتقال آثار به آن کار مرمت ساختمان و سقف و کف بنا انجام شد. 

نوروزی طی توضیحات بیشتر گفت: در بام‌ها بحث عایق‌های حرارتی مطرح بود. بحث دیگر سبک‌سازی سقف بود که انجام شد. سقف قبلی موزاییک و کف‌سازی‌اش باقی مانده بود. دو لایه موزاییک روی بام داشتیم و به همین دلیل مجبور شدیم کل بام را برداریم تا به سطح بتون سقف برسیم. سپس کف بام هم با توجه به ابعاد کف‌سازی‌ها مشکلاتی داشت که به آن‌ها رسیدگی شد. 

او افزود: چاه‌های فاضلاب لایه روبی شدند. از سویی آب‌های سطحی باعث ایجاد نم می‌شدند و با طراحی جدید تمام کف شورها عوض شد. کار دیگر به‌سازی نرده‌ها و موضوع لوله‌های تاسیساتی بود که مرمت و عایق‌بندی شدند. 

زهرا نوروزی اذعان داشت: در بخش محوطه، نماهای سنگی عوض شدند و تمام بتون‌ها با مصالح نانو و نوین شستشو شدند و به‌سازی دیوارهای محوطه نیز به پایان رسید. بحث سرمایشی و گرمایشی را در پنجره‌ها داشتیم که آن‌ها نیز دوجداره شدند. شیشه‌ها نیز لمینیت شدند تا آثار با شکستن‌شان آسیب نبینند. 

نوروزی درباره وضعیت مرمت گالری‌ها نیز گفت: رسیدگی به گالری‌ها یکی از موضوعات اصلی ما بود. تمام کانال‌ها و سقف‌ها آسیب دیده بودند که مرمت شدند. لوله‌های هواساز تعویض شده‌اند و لوله‌های استاندارد را جایگزین کرده‌ایم. در سقف‌ها نیز مسئله کابل‌ها و مواد از قبل باقی مانده مطرح بود که جمع آوری شدند. نورپردازی نیز برایمان مبحثی تخصصی است و زیرسازی‌های آن انجام شده است. 

او در ادامه توضیح داد: بحث اصلی گالری‌ها سیستم ایمنی آن‌ها بود که اصلاح شدند. در نهایت کل گالری‌ها کارشان انجام شده و در مجموعه برای تابلوها قفسه‌های جدید ساخته شده است. 

زهرا نوروزی درباره ادامه مرمت‌های موزه هنرهای معاصر نیز گفت: مرمت فاز دوم، اصلی‌ترین موضوع بود و بحث گنجینه مطرح بود. در این بخش به صورت کلی کل سیستم تاسیسات گنجینه با مجموعه یکی بود و هواسازها باهم کار می‌کردند، ما این سیستم را تعمیر کردیم و سیستم‌های نورپردازی و سقف‌ها نیز عوض شد. مسیر لوله‌ها از گنجینه می‌گذشت و آن‌ها را از مسیر دیگر هدایت کردیم. تمام کفپوش‌ها نیز اصلاح شده‌اند و به‌سازی سقف‌ها و دیوارها هم به پایان رسییده است.

وی افزود: مشکل گنجینه این بود که فضاهایی کافی نداشت و حال با توجه به مشورت‌هایی که دوستان دادند، فضا تغییر کرده و افزوده شده است. سیستم تاسیاساتی‌ها و سقف‌ها و دیوارهای گنجینه نیز مرمت شده اند. در ادامه، سرویس و بهداشتی و حمام‌های جدید در نظر گرفته شده و کاشی‌ها نیز عوض شده‌اند. راهروی گنجینه فضای وسیعی دارد و اتفاقات گنجینه و مرمت‌ها در این قسمت نیز انجام شده است. 

او ادامه داد: کارگاه مرمت قبلا وجود نداشت و استاندارد نبود و یکی از فضاها برای این بخش در نظر گرفته شده و حال این فضا مجزاست. گنجینه‌های مجسمه‌ها نیز تمام تعمیراتش انجام شده و بحث اعلام حریق هوشمند است که قبلا نداشتیم و حال طراحی شده و مابقی به‌سازی‌ها هم انجام شده است. بحث اطفای حریق در اماکنی چون موزه با جاهای دیگر متفاوت است. در اینباره با متخصصان در حال تعامل هستیم و تلاش داریم با دریافت اعتبار این مورد را به سرانجام برسانیم زیرا حفاظت از اموال موزه اهمیت بسیار دارد. مبحث تاسیسات نیز بود که اول کل مجموعه بهسازی شد و به صورت اورهال فعلی درآمد. غذا خوردی هم بیرون بود و کارهای آن نیز انجام شده تا نمونه‌ای از اصالت بنا در همه جا تکرار شود و سعی کردیم کمترین تغییرات را داشته باشیم. 

موزه هنرهای معاصر قبلا هویت بصری نداشت

خاصیت هویت بصری تغییر آن به اشکال مختلف است

تغییر در لوگو اتفاقی معمول در موزه‌های مهم دنیاست

در ادامه مراسم عابدینی (طراح گرافیک موزه هنرهای معاصر) درباره کارهای انجام شده در این بخش نیز توضیحاتی ارائه کرد و گفت: همه می‌دانیم که اتفاق فرهنگی خوب در ایران همیشه زیر سایه هدایتی روشنگرانه رخ داده است. پس از انقلاب موارد درخشان، آن‌هایی هستند که توسط مدیران فرهنگی درست هدایت شده اند. زمانی که موضوع بازسازی موزه با آقایان مظفری و آقایی مطرح شد دو احساس خوب داشتم و از طرفی می‌ترسیدم؛ زیرا پروژه ملی است و قرار نیست برای موسسه‌ای کوچک آثاری را طراحی کنیم و به هنرآزمایی بپردازیم که البته این اتفاق برای هر هنرمند طبیعی است. 

او افزود: موزه هنرهای معاصر تقریبا همسن من است و اولین تاثیر را بر من گذاشت و در قدیم که هنرستان می‌رفتم، برای اولین‌بار عضو کتابخانه شدم و موزه برایم جالب بود و جزییات آن در ذهنم ماند. 

عابدینی در ادامه توضیح داد: پس از پیشنهاد همکاری با موزه هنرهای‌های معاصر حساسیت موضوع برایم بالا بود و از طرفی جذابیت‌ها سرجایش بود که کار را سخت‌تر می‌کرد. موزه سابقه هویت بصری ندارد و من و دوستانم در موزه در اینباره، شروع به مطالعه کردیم و به نتایجی رسیدیم. 

عابدینی طی توضیحات بیشتر گفت: خاصیت هویت دیداری این است که می‌تواند به اشکال مختلف درآید. من در تحقیقی سعی کردم ببینم کدام یک از موزه‌ها در دنیا از چنین هویت‌هایی استفاده کرده‌اند. خیلی از موزه‌ها هستند که با اینکه طراحی فوق العاده دارند، اما لوگویشان هویت بصری ندارد؛ زیرا مدیرها تغییر کرده‌اند و طراحی‌های مختلف داشته‌اند. یعنی موزه‌های بزرگ نیز با این مشکلات مواجهند. موزهای مطرح دنیا را بررسی کردم و متوجه شدم، هر کدام از آن‌ها از زاویه‌ای جذاب هستند. برخی لوگوها را با حروف کار کرده‌اند و برخی از شکل و حروف تشکیل شده‌اند. 

او ابراز داشت: پس از مطالعات به سراغ داشته‌هایمان در موزه رفتیم. یکی از آن‌ها اصلی‌ترین تایپوگرافی زر است که قدیمی است اما انتخاب هوشمندانه‌ای بوده، زیرا مدرن است. این فونت با اینکه از خوشنویسی دور شده، اما همچنان هویت دارد. نشان‌های قبلی موزه ثابت نبوده و اجراهای متفاوت داشته و از کنترل خارج بوده، زیرا مدیران تغییر کرده‌اند و طرح‌های مختلفی ارائه شده است. البته همه موارد سفارش داده شده‌اند اما به نتیجه قطعی نرسیده‌اند. 

این گرافیست و طراح در ادامه گفت: بر روی ورژن اصلی نشان موزه کار کردم، اما متوجه شدم پرسپکتیوش درست نیست. سعی کردیم این مورد را اصلاح کنیم و برخی ایرادها را برطرف کردیم و ترمیمش کردیم. بعد نشانه را بررسی کردیم تا ببینم در آینده چه کارهایی می‌توان با آن کرد. در این زمینه چند ایده داشتیم یکی اینکه جهت‌های نشانه را گسترش دهیم و با آن‌ها کار کنیم. زمانی که لوگویی تنها خلق می‌شود، نمی‌توان چیزی به آن الحاق کرد. از طرفی می‌دیدم بسیاری از موزه‌های مهم دنیا هویت بصریشان نه یکبار بلکه طی پانزده سال پنج بار تغییر کرده‌اند که دلایلی دشته است. اغلب تغییرات به خاطر طراحی لوگوهاست و باعث شده طراحان نمی‌توانند روی آن‌ها کار کنند؛ لذا تغییرشان داده‌اند. 

وی گفت: لوگوی قبلی موزه را دوست دارم؛ زیرا از بنا الهام گرفته؛ اما مشکلش این است که نمی‌توان کاری با آن کرد. تنها کاری که با لوگوی فعلی می‌شود کرد تغییر در چیدمان آن بر روی صفحه است. در ادامه به امکانات موزه بازگشتیم و نقشه‌ای را از قبل پیدا کردم که اساسی‌ترین و ساده‌ترین شکل است. بر اساس این طرح تعدادی المان طراحی کردیم و می‌دیدم که می‌توانم خیلی روی آن‌ها کار کرد. لذا آن را داینامیک‌تر کردیم و رنگ‌هایی برای هویتش تعریف کردیم. این لوگو بر اساس اپلیکیشن‌ها قابل تغییر در اندازه‌هاست. به دلیل بیسک بودن شکل اصلی امکان طراحی‌های دیگر وجود دارد. تمام فونت‌ها را بررسی کردم و دیدم هیچ چیز زیباتر از زر بولد نیست و بنابراین از خط‌های دیگر استفاده نکردم. از سویی به زبان فارسی اهمیت داده‌ام به همین دلیل اندازه فونت‌های انگلیسی کوچک‌تر است. این لوگو بر روی اقلام و متیریال‌های مختلف قابل اجراست. پوسترهایی با هویت‌های جدید طراحی شده‌اند. اندازه کتاب‌های موزه استاندارد شده‌اند تا به لحاظ رنگی و اندازه با دیگر آثار کتابخانه‌ای همخوانی داشته باشد. 

عابدینی در پایان گفت: رنگ اصلی هویت موزه نارنجی و باقی رنگ‌ها سیاه و سفید و خاکستری هستند. این رنگ‌های غیر اصلی کمک‌کننده هستند و به هرحال ناگزیریم در شبکه‌های اجتماعی و نشریه‌ها از آن‌ها استفاده کنیم.