میزان واردات گوشت قرمز در سال‌های اخیر از یک منطق و برنامه مدونی پیروی نمی‌کند

مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی اعلام کرد: بررسی واردات گوشت در دو ماهه اول سال ۹۳ و مقایسه آن با دوره‌های مشابه در سال‌های ۹۱ و ۹۲ نشان می‌دهد که میزان واردات گوشت قرمز در دو ماهه اول امسال نسبت به ماه‌های مشابه در سال ۹۲ بالغ بر ۳ برابر شده است.

به گزارش ایلنا و به نقل از مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی این مؤسسه در گزارش اعلام کرد: بر اساس آخرین گزارش فائو پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی انواع گوشت با ۱.۱ درصد رشد از ۳۰۸.۵ میلیون تن(شامل گوشت گاو، خوک، مرغ، گوسفند و بز) در سال ۲۰۱۳ به ۳۱۱.۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۴ برسد. میزان تولید انواع گوشت در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال ۲۰۱۳ حدود ۳.۳ میلیون تن افزایش خواهد یافت.

رشد تولید گوشت عمدتا در کشورهای در حال توسعه متمرکز شده است با توجه به افزایش روند تقاضا در بازارهای جهانی، قیمت گوشت در همان سطوح باقی خواهد ماند به طوری که شاخص قیمت جهانی گوشت در آوریل سال ۲۰۱۴(فروردین ماه ۱۳۹۳) نسبت به ماه مشابه سال گذشته بدون تغییر باقی مانده است.

اگرچه کاهش قیمت خوراک و دان، موجبات کاهش قیمت گوشت مرغ و خوک را فراهم نموده است اما قیمت گوشت گاو و گوسفند ثابت مانده و این به دلیل محدود بودن حجم این محصولات در تجارت جهانی است. از سوی دیگر روند کشتار گاو در آمریکای جنوبی(برزیل و آرژانتین) در حال افزایش است اما تعداد تولد گوساله در آمریکا، استرالیا و نیوزلند به دلیل خشکسالی کاهش یافته است. روند تولید و تجارت گوشت خوک در سال ۲۰۱۴ افزایش خواهد یافت و قیمت آن به دلیل کاهش هزینه‌‌های خوراک تنزل می‌یابد. سیاست‌های حمایتی چین از تولید گوشت خوک موجبات افزایش تولید می‌شود. حدود ۴۸ درصد از تولید جهانی گوشت خوک در چین صورت می‌گیرد. حجم تجارت گوشت گوسفند و بز در سال ۲۰۱۴ حدود ۳.۵ درصد کاهش می‌یابد. استرالیا و نیوزیلند ۸۵ درصد از تجارت جهانی گوشت گوسفند و بز را در اختیار دارند.

برآورد می‌شود تجارت گوشت با ۱.۴ درصد رشد به ۳۱.۳ میلیون در سال ۲۰۱۴ افزایش یابد. روند تجارت گوشت مرغ و گاو روند افزایشی و تجارت گوشت گوسفند و خوک روند کاهشی خواهد داشت. میزان تجارت گوشت مرغ در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۱۳.۵ میلیون تن برآورد شده است که حدود ۴۳ درصد از کل تجارت گوشت را به خود اختصاص داده است. تجارت گوشت گاو(۹.۱ میلیون تن) گوشت خوک(۷.۴ میلیون تن) و گوشت گوسفند(یک میلیون تن) در رتبه بعدی قرار دارند.

روند جهانی قیمت انواع گوشت

بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازه زمانی ۲۰۱۲ لغایت آوریل ۲۰۱۴(برابر با فروردین ۱۳۹۳) متوسط قیمت جهانی گوشت مرغ ۱۹۵۵ دلار، گوشت گوسفند نیوزیلند ۴۶۷۴ دلار و گوشت گاو آمریکا ۵۳۲۶ دلار به ازای هر تن بوده است. متوسط قیمت گوشت گاو صادراتی آمریکا نسبت به قیمت گوشت گوسفند صادراتی نیوزیلند حدود ۱۹ درصد بالاتر بوده است. هم‌چنین قیمت گوشت صادراتی آمریکا حدود ۲.۷۲ برابر قیمت گوشت مرغ صادراتی برزیل در دوره فوق‌الذکر بوده است. به عبارت دیگر نسبت قیمت گوشت مرغ به گوشت گاو در بازارهای جهانی حدود ۲.۷ برابر است اما این نسبت در ایران و در شرایط فعلی بیش از ۴ برابر است.

طی فروردین ماه ۱۳۹۲ الی اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ متوسط قیمت داخلی گوشت مرغ حدود ۶۳۴۷۸ ریال بوده است هم‌چنین متوسط قیمت گوشت گاو در این دوره ۲۵۹۵۲۹ ریال و قیمت گوشت گوسفند ۲۴۸۳۳۰ ریال برای هر کیلوگرم بوده است. در همین دوره متوسط قیمت هر کیلوگرم گوشت گاو حدود ۴.۰۹ برابر گوشت مرغ بوده است.

ضمن اینکه گوشت گاو حدود ۴ درصد بیشتر از قیمت گوشت گوسفند بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت گوشت مرغ در همین دوره از ۱۵.۸ درصد رشد برخوردار بوده است. هم‌چنین قیمت گوشت گوسفند و گاو طی دوره فوق از حدود ۳.۸ درصد رشد برخوردار بوده است. این در حالی است که قیمت نهاده‌های اصلی مانند علوفه(جو) در دوره فوق ۴۲ درصد رشد داشته است. عدم تناسب قیمت نهاده‌ها و قیمت محصول در بلندمدت بر انگیزه‌های تولید و سرمایه‌گذاری، اثر نامطلوب خواهد گذاشت. بخش عمده‌ای از این عدم تعادل(عدم تناسب قیمت نهاده یا علوفه و محصول - گوشت) ناشی از اجرای سیاست‌های نامناسب به منظور تنظیم بازار محصول نهایی بوده است که با واردات بی‌رویه گوشت بدون توجه به مقوله تنظیم بازار نهاده‌ها صورت گرفته است.

واردات گوشت قرمز

میزان واردات گوشت قرمز در سال‌های اخیر از یک منطق و برنامه‌ مدونی پیروی نمی‌کند. بی‌ثباتی در سیاست‌های تجاری، موجب ایجاد نوسانات شدید در حجم واردات گوشت شده است. از سوی دیگر واردات بی‌رویه گوشت قرمز در سال‌های ‌ اخیر ضربات جبران‌ناپذیری به بخش تولید وارد نموده است. بررسی حجم واردات گوشت در دو ماهه اول سال ۱۳۹۳ و مقایسه آن با دوره‌های مشابه در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ نشان می‌دهد که میزان واردات گوشت قرمز در دو ماهه اول سال ۱۳۹۳ نسبت به ماه‌های مشابه در سال ۱۳۹۲ بالغ بر۳ برابر شده است. در همین دوره حجم واردات گوشت گاو حدود ۳.۵ برابر شده است. این در حالیست که تاریخ مصرف حدود ۴۰۰۰ تن از ذخایر گوشت کشور در آستانه اتمام بوده و شرکت‌ پشتیبانی امور دام به عنوان واردکننده این گوشت با اخذ موافقت دولت در پی عرضه این محصول در بازار است لذا با عنایت به همزمانی فصل تولید گوشت قرمز در کشور(عرضه بره‌های تولیدی دام سبک) و مازاد عرصه گوشت وارداتی، ‌ این سیاست در تقابل با بخش تولید بوده و اثرات مخرب آن بر تولید غیرقابل انکار است. بنابراین در شرایطی که قیمت نهاده‌های تولید گوشت از جمله جو در یک سال اخیر ۴۲ درصد رشد داشته است، واردات گوشت بدون توجه به هزینه‌های تولید گوشت داخلی و سرکوب قیمت داخلی گوشت از طریق واردات، به بهانه تنظیم بازار، عمدتا منجر به سرکوب تولید داخلی خواهد شد. تجربه‌ای که در سال‌های اخیر به کرات تکرار شده و هیچ وقت تجربه‌ای اندوخته نشده است؛ چرا که متولی تنظیم بازار، امور تنظیم بازار داخلی را از سهل‌الوصول‌ترین روش یعنی با اتکا به واردات و بدون توجه به تولید داخلی پیگیری می‌کند.

با توجه به شرایط اقتصادی کشور و میزان تورم، نسبت تغییرات قیمت داخلی گوشت قرمز با قیمت‌های جهانی عمدتا همسو نبوده و سطح افزایش قیمت‌های داخل فراتر از قیمت‌های جهانی است. اما در سال اخیر برای گوشت قرمز این تغییرات برعکس است. اراده سیاست‌گذار برای تنظیم بازار گوشت با اتکا به واردات و تزریق ارز دولتی برای واردات گوشت، همراه با افزایش حجم واردات گوشت قرمز، ‌ منجر به سرکوب قیمت‌های داخلی این محصول شده است به طوری که علیرغم افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در داخل(حدود ۳۵ درصد)، افزایش قیمت‌ها برای گوشت گوسفند ۴.۳ درصد و برای گوشت گاو ۲.۲ درصد بوده است. طبیعتا این شرایط می‌تواند در بلندمدت مشکلات جدی برای تولید فراهم آورد. یعنی اگر متوسط افزایش نسبی قیمت‌ها ۳۵ درصد است پس گوشت قرمز هم باید همین حدود اضافه شود.