مکانیزم ماشه هم به سرنوشت قطعنامه اخیر آمریکا منتهی می‌شود/ پذیرش پیشنهاد پوتین بازگشت تلویحی آمریکا به برجام است/ اتفاقات آتی دو کشور را وارد فضای خاصی می‌کند

آمریکا در تصویب قطعنامه علیه ایران ناکام بود اما تاکید دارد که مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال می‌کند، این درحالی است که در هر دو مورد؛ اروپا، روسیه و چین و جو حاکم بر رایزنی‌های آنها این هشدار را اعلام داشت که آمریکا موفق نخواهند بود،‌ اما این سوال پیش می‌آید که چرا آمریکا باید چیزی را که شکستش در آن را بدیهی تلقی می‌کند بپذیرد؛

«اردشیر سنایی» استاد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره چرایی این اقدامات آمریکا، گفت: تمام تلاش ترامپ بعد از خروج از برجام این بود که بتواند جمهوری اسلامی ایران را سر میز مذاکره بیاورد و به توافق جدیدی با ایران دست پیدا کند، فارغ از اینکه محتوای این توافق و شکل آن چه می‌توانست باشد، اصلاً برای ترامپ هم مهم نبود، بلکه برای او مهم بود که بتواند این موضوع را جا بیندازد که توافق قبلی توافق بدی بوده است چون به وسیله دموکرات‌ها و اوباما به نتیجه رسیده است و توافق جدیدی که او به نتیجه می‌رساند، تامین کننده منافع ملی آمریکا است.

وی افزود: علیرغم فشاری که ترامپ آورده و تحریم‌هایی که اعمال کردند و همه تلاش خود را به کار بردند تا سایرین را هم به این مسیر بکشانند تا اکنون که چند ماه بیشتر تا پایان دور اول ریاست جمهوری او باقی نمانده موفق نبوده است، بنابراین وارد فاز بعدی شده‌اند تا حداقل قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تحریم‌های تسلیحاتی ایران را که در اکتبر به پایان می‌رسد، تمدید کند.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: در این رهگذر دو راه به نظر آنها رسیده است، نخست اینکه قطعنامه‌ای را در شورای امنیت درخواست کنند تا دوباره این تحریم‌ها اعمال شود، همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد این اقدام آن‌ها ناموفق بود البته انتظار آنها این بود که بتوانند ۹ رای مثبت را لحاظ کنند و با رای منفی روسیه و چین قطعنامه وتو شود؛ اما انتظار آنها برآورده نشد و این نشان داد که آنها در پیش‌بینی رای خودشان هم ناکام بوده‌اند.

وی ادامه داد: مرحله بعد این است که آنها بتوانند با توسل به مکانیزم ماشه، در ذیل برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ به خواسته‌ای که می‌خواهند دست پیدا کنند، سوالی که مطرح می‌شود این است که «اگر آمریکا می‌دانست که قطعنامه رای نمی‌آورد چرا به آن را در این زمان مطرح کرده است؟» پاسخ روشن است چون تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که همزمان با پایان تحریم‌های تسلیحاتی است، فرصت چندانی باقی نمانده و این انتظار که آنها چند ماه دیگر صبر کرده و رایزنی‌های‌شان را افزایش دهند تا شاید احتمال موفقیت بیشتری برایشان وجود داشته باشد، منتفی است.  

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: ممکن است مکانیزم ماشه هم به چنین سرنوشتی منتهی شود و عملاً امکان استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه منتفی شود اما ایالات متحده می‌داند که چاره‌ای ندارد و باید از همه گزینه‌هایی که وجود دارد در این مدت باقیمانده استفاده کند تا بتواند به هدفی که می‌خواهد دست یابد. حداقل می‌توانند این را در نظر بگیرند که ما تلاشمان را برای اعمال تحریم‌ها شروع کردیم و می‌خواهیم به نتیجه برسیم حال اینکه به نتیجه مدنظر شان می‌رسند یا نه باید چند هفته‌ای صبر کنیم.

وی درباره اینکه آیا ایران و آمریکا به پیشنهاد روسیه تن می‌دهند و بر سر یک میز مذاکره می‌نشینند، گفت: پیشنهادی که پوتین مطرح کرد برای حد وسط گرفتن قضیه است، یعنی برای اینکه رای منفی روسیه به قطع‌نامه در شورای امنیت را تحت پوشش قرار دهد و هم به گونه‌ای سعی کند به دو طرفه اصلی ماجرا یعنی ایران و آمریکا این پیام را برساند که چاره‌ای جز اینکه گفت‌وگو و مذاکره صورت گیرد، وجود ندارد و اگر شرایط بخواهد به همین منوال پیش رود، ممکن است اوضاع از کنترل خارج شود و اتفاقاتی بیفتد که به نفع هیچ‌کسی نباشد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: پیشنهاد پوتین هم پوششی برای رای منفی آنها در شورای امنیت و برای این بود که بتواند در آینده جلوی وقوع اتفاقات پیش‌بینی ناشدنی را بگیرد اما اینکه آیا طرفین راضی به این قضیه شوند را بعید می‌دانم که آمریکا حاضر به شود چراکه حضور آمریکا در یک جلسه مجازی تحت عنوان ۵+۱ با ایران به نوعی پذیرش تلویحی بازگشت به برجام است که قطعا ایالات متحده فعلا وارد این فضا نخواهد شد.

وی ادامه داد: اما پذیرش ایران مستلزم این است که طرف مقابل را راضی کنند در این جلسه حضور داشته باشد که البته تلویحاً به معنای بازگشت به برجام می‌شود که با توجه به خط قرمزهایی که ایران در این زمینه دارد، شاید نظر منفی داشته باشد.

سنایی درباره اینکه آیا ممکن است حضور نیم‌بند آمریکا در این جلسه به معنای حضور در برجام تلقی و باعث فعال شدن مکانیزم ماشه توسط این کشور شود، گفت: اگر چنین تلقی شود که شرکت در یک جلسه با عنوان پنج بعلاوه یک به معنای بازگشت تلویحی به برجام توسط آمریکا باشد، آن موقع ممکن است که بتواند استدلال حقوقی بیاورد و ایالات متحده اعلام کند که اکنون می‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند، بنابراین شرایط خیلی پیچیده‌ای شکل گرفته است و شاید اتفاقاتی که در همین چند هفته اخیر اتفاق می‌افتد روند تحولات را به سمت و سوی خاصی ببرد.