ابوالفتح در گفت‌وگو با ایلنا:
اروپا قادر به پل زدن روی شکاف میان ایران و آمریکا نیست/ رجوع تروئیکای اروپایی به مکانیسم حل اختلاف در ماه‌های آینده/ هر اتفاقی وابسته به توافق تهران و واشنگتن است
یک تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: نمی‌توان با اطمینان گفت که مکانیسم حل اختلاف در چهارچوب برجام در ژانویه رخ خواهد داد ولی می‌توان پیش بینی کرد که به هر حال در ماه‌های آینده این اتفاق به وقوع بپیوندند.
امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به ادعای رویترز مبنی بر آغاز مکانیسم حل اختلاف از سوی کشورهای اروپایی عضو برجام در آغاز سال میلادی پیش رو و همچنین ادعای این رسانه مبنی بر اینکه این کشورها هنوز تصمیمی برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت ندارند، گفت: از روزی که آقای روحانی در اردیبهشت سال جاری اعلام کرد که به دلیل بدعهدی آمریکا و ناتوانی در اجرای کامل برجام، ایران تعهدات برجامی خود را گام به گام کاهش خواهد داد؛ قابل پیش‌بینی بود اروپایی‌ها در یک زمان مشخصی بخواهند به مکانیزم حل اختلاف متوسل شوند اما اینکه این اتفاق چه زمانی رخ بدهد هنوز هم مشخص نیست.
وی ادامه داد: گزارش رویترز گمانه‌زنی است و با افرادی صحبت شده که نامشان ذکر نشده و به همین سبب نیز نمی‌توان با اطمینان گفت که این اتفاق در ژانویه رخ خواهد داد ولی می‌توان پیش‌بینی کرد که به هر حال در ماه‌های آینده این اتفاق به وقوع بپیوندند؛ دلیل نخست این امر نیز این است که ایران مصمم است گام‌های بعدی خود را برای کاهش تعهدات بردارد و گام پنجم و ششم نیز در همین راستا اتخاذ خواهد شد. از نظر غربی‌ها کاهش تعهدات برجامی از یک طرف نقض این توافق هسته‌ای قلمداد می‌شود و از سوی دیگر زمان گریز هسته‌ای را کاهش می‌دهد.
وی افزود: آمریکایی‌ها در این رابطه تعریفی را مطرح کردند که با اجرای برجام زمان گریز هسته‌ای ایران به حداقل رسید در حالی که پیش از برجام آنها مدعی بودند ایران دو تا سه هفته با ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد. از نظر اروپا و آمریکا با سرعت بخشیدن به فعالیتهای هسته‌ای، چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی این زمان دائما در حال کاهش است و هر چه این زمان کمتر باشد توسل به موضوع حل اختلاف قوت می‌گیرد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: حقیقت این است که آمریکایی‌ها به شدت نگران انقضای پنج ساله تعهدات هسته‌ای ایران هستند و این زمان در اکتبر ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد؛ به همین دلیل نیز واشنگتن در تلاش است تا به نحوی پیش از رسیدن به این زمان، تحریم‌های شورای امنیت علیه کشورمان را اعمال کند.
وی ادامه داد: اینکه در گزارش رویترز آمده اروپایی‌ها می‌خواهند به مکانیزم حل اختلاف متوسل شوند اما مکانیزم ماشه را فعال نکنند به این دلیل است که یک هشداری به ایران بدهند تا ایران احساس تهدید کند که اگر قدم‌های کاهش تعهدات خود را کنار نگذارد یا قدم‌های بیشتری بردارد در نهایت قطعنامه شورای امنیت علیه تهران برمی‌گردد؛ به همین دلیل است که شاید اروپایی‌ها این استراتژی‌ها را در پیش گرفتند که بین توسل به مکانیزم حل اختلاف و توسل به مکانیزم ماشه زمانی را برای ایران در نظر بگیرند که در آن بازه زمانی ایران رفتارهای خودش را در قبال برجام تغییر دهد؛ اما اینکه آیا شرایط تهدید و ارعاب ایران را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد یا خیر با تردید مواجه است.
وی افزود: تجربه نشان داده شیوه مواجهه ایران با این روش نتیجه عکس خواهد داشت و بعید است که تهدید و ارعابی که از سوی اروپا شکل گرفته بتواند جمهوری اسلامی را وادار کند که قدم‌هایش را متوقف کند و چه بسا این اقدام باعث شود تهران قدم بزرگتری برداشته و شاید به ترک اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی دست بزند که نظارت‌ها را در برمی‌گیرد و در نهایت می‌تواند به خروج از ان.پی.تی منجر شود.
این تحلیلگر سیاست خارجی همچنین در پاسخ به این سوال که اگر فرض را بر این بگذاریم که اقدامات ایران در کاهش تعهدات برجامی به جهت وادار ساختن اروپا به اجرای تعهداتش شکل گرفت؛ اجرای مکانیزم حل اختلاف و به تبع آن برداشتن گام‌های بزرگتر از سوی تهران تا چه میزان این مسیر را بی‌بازگشت خواهد کرد، گفت: قطعا ایران علاقمند بود و هست که اروپا به تعهدات خود عمل کند اما واقعیت تلخ نظام بین‌الملل این است که خیلی کاری از دست اروپا برنمی‌آید و تحت فشار قرار دادن اروپا کمک کننده نیست چرا که اروپا بدون کسب مجوز از سوی واشنگتن حتی قادر به انتقال یک دلار پول برای ایران و خرید نفت کشورمان نیست که البته این موضوع نیز بنا به دلایل متعددی است که خیلی موضوع پیچیده و پوشیده‌ای نیست و شامل سلطه دلار بر نظام مالی جهانی و در هم‌پیچیدگی نظامات بانکی اروپا و آمریکا است که حتی اگر اروپا بخواهد فعالیتهای اقتصادی خود را با ایران ادامه دهد قادر به این کار نباشد. البته این موضوع هم تنها مختص به اروپا نیست، بلکه کشورهایی مانند هند نیز چنین قدرتی ندارد و به تبع آن روسیه و چین هم با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
وی ادامه داد: از این جهت تهدید کردن اروپا خیلی کمک‌کننده نیست و در اصل طرفی در حال تهدید شدن است که کاری از دستش برنمی‌آید. هر اتفاقی در این برهه زمانی وابسته به توافق تهران و و اشنگتن است. اگر این دو کشور به جمع‌بندی برسند اروپا می‌تواند کمک کننده باشد اما حالا که مناسبات ایران و آمریکا فاصله عمیقی باهم پیدا کرده اروپایی‌ها قادر نخواهند بود بر روی این شکاف پل بزنند؛ بنابراین اگر جمهوری اسلامی ایران بخواهد با هدف تحت فشار قرار دادن اروپا گام‌های کاهش تعهد را بردارد به نظر نمی‌رسد که به نتیجه‌ای برسد.
ابوالفتح گفت: معتقد هستم از ابتدا هدف تهران تحت فشار قرار دادن اروپا نبوده بلکه بحث ایران این بود که اگر از منافع برجام استفاده نکند به تعهدات خود نیز پایبند نخواهد بود و البته شاید این ایجاد توازن بتواند سرآغاز شکل گیری مذاکراتی نتیجه‌بخش شود.
