جزئیات طرح ۴ بندی ماکرون/ اجرای این طرح منوط به اقدامات عملی واشنگتن است/ باید به اجماعی برای مذاکره احتمالی دست یابیم/ توپ در زمین آمریکاست

کوروش احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در ارزیابی طرح چهاربندی امانوئل مکرون برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن که در گزارشی از سوی نشریه «پولتیکو» منتشر شد گفت: این طرح چهاربندی دنباله تلاش‌های رئیس‌جمهور فرانسه در چند ماه گذشته است و طرحی است که سعی شده تا به لحاظ آیتم‌ها متوازن تهیه شود تا طرفین را به مبنا قرار دادن آن متقاعد کند. منتهی از جانب ایران طبعا اجرای آن موکول است به اینکه آمریکا گام لازم را بردارد؛ یعنی با توجه به تردیدها و بی‌اعتمادی که با توجه به خروج آمریکا از برجام وجود دارد، مشکل است که ابتدا به ساکن ایران بخواهد و بتواند وارد پروسه مذاکره در خصوص این طرح شود.

وی ادامه داد: این طور که من از صحبت‌های رئیس‌جمهور روحانی برداشت کردم، با توجه به اینکه ترامپ این بازی را آغاز کرده یعنی گام در جهت بحرانی کردن شرایط را او برداشته امروز توپ در زمین آمریکاست و باید گامی در جهت معکوس کردن این روند بردارد که در ‌آن زمان و بر اساس آن اقدام بتوان کاری را انجام داد.

احمدی در خصوص طرح پیشنهادی رئیس‌جمهور فرانسه افزود: در این طرحی که مکرون پیشنهاد داده عناصر مختلفی وجود دارد اما تعبیرها و اصطلاحاتی که به کار برده شده، طبعا احتیاج به اصلاح  دارد و طرحی است که باید مقدمتا در مورد متن آن گفت‌وگو شود چرا که این چهاربند قرار است که در اصل پیش نویس و مبنایی برای مذاکره باشد، لازم است بدوا اصلاح شود. همچنین گامی که ترامپ برداشت و کار به اینجا کشید، ضروری است که به نحوی جبران شود. آنطور که من می‌فهمم اینها پیش شرط‌هایی است که ایران برای ورود به نوعی مذاکره دارد. 

این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل گفت:  همچنین در کنار انجام اقدامی از سوی واشنگتن، ما در داخل احتیاج داریم به اجماعی برای مذاکره احتمالی دست یابیم و طبعا این اجماع در داخل شکل نمی‌گیرد مگر اینکه ترامپ حرکتی را که در ماه‌های گذشته از آغاز تحریم‌ها در نوامبر گذشته شروع کرده به نحوی جبران کند؛ این هم یک عامل مهم دیگر است؛ یعنی شکل‌گیری اجماع در داخل پیش‌نیاز دیگری است برای مذاکره؛ مذاکره‌ای که البته می‌تواند در هر قالبی اعم از دوجانبه یا در قالب ۱+۵ باشد.

وی در خصوص دو بند تعهدات ایران از این چهار بند که مربوط به فعالیت هسته‌ای و منطقه‌ای است، گفت: اینها عناصری است که در این طرح درج شده تا بتواند یک مبنایی برای مذاکره فراهم آورد و نهایی نیست؛ و علت درج آنها توسط طرف فرانسوی این بوده که طرف آمریکایی بر بحث راجع به منطقه و نامحدود شدن تعهدات هسته‌ای ایران اصرار دارد. البته لازم به توضیح است که در این طرح اشاره‌ای به برنامه موشکی ایران نشده که نکته مهمی است؛ پیش‌تر گفتم که این طرح نیازمند اصلاحاتی است و اشاره‌ام به همین موارد بود.

احمدی در واکنش به خبر تهدید اتحادیه اروپا مبنی بر خروج از برجام در صورت برداشته شدن گام چهارم کاهش تعهدات از سوی ایران و امکان استفاده از «مکانیزم ماشه» گفت: بر مبنای قطعنامه ۲۲۳۱ امکان استفاده از این مکانیزم وجود دارد و این یک فرض جدی است؛ تهدید اروپا به ترک برجام البته به صورت غیررسمی و در رسانه‌ها درج شد و تا آنجا که من دنبال کردم از جانب هیچ یک از دو طرف نیز تکذیب نشده است و این نشان می‌دهد که باید فرض را بر این بگذاریم که اروپا چنین نظری دارد؛ اما واقعیت این است که ایران بعد از خروج آمریکا از برجام و منتفی شدن منافع اقتصادی ایران از ناحیه برجام و یک سال فرصتی که به اعضای برجام داده شد، دست به یک سری اقدامات جبرانی در چارچوب برجام زده است. یعنی کاری که ایران انجام می‌دهد در واکنش به نقض برجام از سمت مقابل بوده است و طبیعی است که اقدامات جبرانی ایران در  واکنش به نقض عهد طرف مقابل به لحاظ حقوقی نمی‌تواند و نباید اقدامات جبرانی از سوی طرف مقابل در پی داشته باشد.

وی افزود: البته اصطلاح «مکانیسم ماشه» را در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نداریم ولی معمولا منظور از این مکانیسم این است که قطعنامه‌های قبلی سازمان ملل که توسط بند هفت قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شدند مجددا اعاده شوند؛ به این معنا که اگر اروپا بتواند در شورای امنیت ایران را به نقض فاحش برجام متهم کند، در این صورت یک پروسه‌ای آغاز می‌شود که ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌های قبلی اعاده می‌شود و رای گیری و وتو نیز در این پروسه تاثیری ندارد.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به سوالی در خصوص جدیت اروپا در خروج از روند تعاملات و دوجانبه شدن موضوع بین تهران و واشنگتن نیز گفت: سه کشور اروپایی ظاهرا به صورت غیررسمی گفته‌اند که در پاسخ به گام چهارم کاهش تعهدات ایران ذیل برجام، از این توافق خارج خواهند شد. آنها ظاهرا تا کنون گام‌های قبلی را خیلی جدی و نقض فاحش برجام محسوب نمی کنند؛ افزایش سطح غنی‌سازی در حد یک تا دو درصد و چند کیلو اضافه شدن به موجودی اورانیوم غنی شده، از نظر آنها عمده نیست و هم قابل بازگشت است. استنباط اروپا ظاهرا این است که گام چهارم نقض جدی خواهد بود و در این صورت اروپا خود را در برابر یک تصمیم سیاسی برای مانده و یا خارج شدن از برجام خواهد دید. 

وی ادامه داد: البته یک فاکتوری که اخیرا به این معادله اضافه شده، حمله‌ای است که از سوی انصارالله به تاسیسات نفتی عربستان صورت گرفت و تا حدی باعث تغییر شرایط شد و آن بیانیه‌ای که سه کشور اروپایی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل صادر کردند حاوی دو نکته اصلی بود یکی ادعای مسئولیت ایران در این حمله و دیگری اینکه ایران بپذیرد تا در خصوص آینده توافق هسته‌ای و مسائل موشکی و منطقه‌ای وارد مذاکره شود.

احمدی گفت: حالا سوال این است که آیا صدور این بیانیه به منزله شکل‌گیری اراده سیاسی جدیدی در اروپا است و سه کشور اروپایی اعتقاد پیدا کرده‌اند که در شرایط جدید توازن در صورت برداشته شدن گام چهارم از سوی ایران به هم خواهد خورد یا خیر؟ تحولاتی که طی یکی دو ماه آینده رخ خواهد داد تعیین کننده خواهد بود.