اصلاح‌طلبان در مردم‌سالاری و دموکراسی بلوغ بیشتری از خود نشان داده‌اند/ مردم از اصلاحات دل نکنده‌اند/ به غلط تبلیغ شده که اصلاح‌طلبان میانه‌ای با دین ندارند

حجت‌الاسلام مهدی شیخ در گفت‌و‌گو با ایلنا، احساس برخی مبنی براینکه «فکر می‌کنند مردم به اصولگرایان رای نمی‌دهند» یا احساس اینکه «اگر مشارکت مردم زیاد باشد جریان مقابل رای می‌آورد» را علت شکل‌گیری ادعاهایی تحت عناوین «خسته شدن مردم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان» و «نیاز کشور به جریان سوم»  دانست که به هدف رای نیاوردن اصلاح‌طلبان هم مطرح می‌شود؛ اما وی معتقد است که وضعیت اصلاح‌طلبان خوب است و مردم هم از اصلاح‌طلبی دل نکنده‌اند.

مشروح گفت‌و‌گوی ایلنا با حجت‌الاسلام مهدی شیخ و توضیحات دیگر او درباره صحبت‌هایش با برخی اعضای شورای نگهبان درباره تایید صلاحیت‌ها، حضور مشروط اصلاح‌طلبان در انتخابات و... را در زیر می‌خوانید:

کسانی می‌توانند جریان‌سازی کنند که حامل گفتمانی برخاسته از خواست ملت باشند

حجت الاسلام مهدی شیخ در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در بیان ارزیابی خود از اظهارات برخی شخصیت‌ها که ادعای خسته شدن مردم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را بیان می‌کنند و این ادعا را مبنای ضرورت شکل‌گیری جریان سوم قرار می‌دهند، گفت: این ادعا که مردم از اصولگرا‌یان و اصلاح‌طلبان خسته شده‌اند و به جریان سومی نیاز است از سوی کسانی مطرح شده که خودشان را به عنوان جریان سوم مطرح می‌کنند. اگر مردم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان زده شده‌اند که ممکن است تا حدودی هم اینچنین باشد، باید علت را جست‌و‌جو کرد که ممکن است دلایل متفاوتی هم داشته باشد. مثلا ممکن است مشخص شود یک جریان کارایی نداشته یا برای دیگری اینطور مشخص شود که نگذاشتند کار کنند. این دلایل هرکدام موارد و نیاز به راه‌حل خودش را دارد.

نماینده مردم تهران تاکید کرد: کسانی که می‌خواهند جریان‌سازی کنند تا مادامی که گفتمانی نداشته باشند هیچ‌وقت جریان‌ساز نخواهند بود. کسی می‌تواند جریان‌سازی کند که حامل گفتمانی برخاسته از خواست ملت باشد نه خواست‌های ایدئولوژیک شخصی. اگر افرادی بتوانند به نحوی گفتمان‌سازی کنند که مورد پذیرش مردم قرار گیرد، حتما جریانی شکل خواهد گرفت. باید به یاد داشته باشیم که تنها با ایجاد تغییر در آرایش سیاسی کشور چنین هدفی محقق نخواهد شد چراکه جریان‌سازی یک حرکت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است و بسترهای خود را می‌طلبد.

الزامی نیست که اصولگرایان و اصلاح‌طلبان ایدئولوژی‌های مخالف هم داشته باشند

رئیس کمیته دیپلماسی فرهنگی کمیسیون فرهنگی در پاسخ به این سوال که آیا فکر می‌کنید اصلاح‌طلبان و اصولگرایان امروزه آن فاصله ایدئولوژیک که هویت‌بخش این دو جریان بوده را از یکدیگر دارند یا اینکه آرای‌شان به خاطر شرایط جامعه در هم خلط شده است؟، گفت: قرار نیست هر جریانی در کشور با جریان دیگر اختلاف ایدئولوژیک داشته باشد چون بحث امروز ما بر سر آرای ایدئولوژیک نیست بلکه بحث بر سر حل مشکلات مردم و نحوه اداره کشور است.

نایب رئیس فراکسیون روحانیون مجلس در واکنش به این که امسال انتخابات مجلس را پیش رو داریم و به هرحال همین آرای ایدئولوژیک هم برای برخی مردم دارای اهمیت می‌شود، گفت: ممکن است نحوه اداره کشور منبعث از یک ایدئولوژی باشد و از همان ایدئولوژی کاندیداها و جریان‌های رقیب هم شکل بگیرد و حتی با یکدیگر به اختلاف نظر برسند. ممکن است دو جریان که از یک بستر ایدئولوژیک برآمده‌اند گفتمان مشخصی برای اداره کشور داشته باشند اما قرائت‌های مختلفی از آن ایدئولوژی داشته باشند.

رئیس فراکسیون احزاب و تشکل‌های مدنی مجلس خاطرنشان کرد: بنابراین الزامی نیست که اصولگرایان و اصلاح‌طلبان ایدئولوژی‌های مخالف هم داشته باشند، ممکن است ایدئولوژی‌های منطبق بر هم داشته باشند اما قرائت‌هایشان متفاوت باشد. حتی ممکن است قرائت‌ها هم یکسان باشد و تفاوت‌شان در طراحی سازوکارهای اجرایی‌ ظاهر شود. همانطور که می‌بینید در برخی کشورها از یک حزب دو شخص با دو گفتمان متفاوت با هم رقابت می‌کنند و در  رای‌گیری درون‌حزبی گفتمان یکی رای‌ می‌آورد و گفتمان دیگری رای نمی‌آورد.

شیخ در پاسخ به اینکه به هرحال بخشی از مردم در انتخابات به ایدئولوژی‌ها و لیست‌ها رای می‌دهند، حال فکر می‌کنید نگاه امروز مردم به این دو جریان چگونه است و آیا این نگاه می‌تواند در پرشور بودن انتخابات هم اثرگذار باشد؟، گفت: همه باید دست به دست هم دهیم تا انتخابات پرشوری داشته باشیم. انتخابات پرشور و حضور مردم به نوعی رای به نظام هم هست. شرکت در انتخابات نشان می‌دهد نظام کارایی داشته و مردم هم علیرغم داشتن انتقاد و مشکل در حال مشارکت سیاسی هستند و این تقویت‌کننده دموکراسی و مردمسالاری است که با آموزه‌های دینی ما هم کاملا منطبق است.

چرا برخی می‌گویند مردم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان زده شده‌اند؟ 

وی ادامه داد: همه احزاب و جریان‌ها باید اولویت‌شان منافع ملی باشد. حرکت‌های جناحی باید در اولویت‌های بعدی‌ قرار گیرد. نفس برگزاری انتخابات پرشور حفظ منافع ملی است که فراتر از منافع گروه‌هاست. هیچ جریانی نباید از رای نیاوردن بترسد. بعضی احساس می‌کنند اگر مشارکت مردم زیاد باشد جریان مقابل رای می‌آورد اما این دیدگاه حتی اگر صحت هم داشته باشد، دلیلی بر این نمی‌شود که بر خلاف منافع ملی حرکت کرده و به مردم القای ناامیدی کنند تا حضور نیابند. شواهد این امر  را بیشتر هم در رسانه‌ها‌ی رسمی می‌بینیم لکن رسانه‌های رسمی به این دلیل که بودجه بیت‌المال را می‌گیرند بیشتر از دیگران باید در جهت منافع ملی حرکت کنند ولی ما متاسفانه بعضا شاهد این رویکرد نیستیم.

نماینده تهران در مجلس دهم در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید نتیجه صف بندی انتخاباتی این دو جریان سیاسی کشور در اسفندماه چگونه رقم خواهد خورد؟، گفت: نمی‌توان به طور کلی پاسخ داد چون انتخابات مجلس را پیش رو داریم نه ریاست‌جمهوری. در ریاست جمهوری یک شخص برای کل کشور کاندید می‌شود ولی در انتخابات مجلس در بعضی مناطق همواره اصولگراها رای می‌آوردند و در بعضی مناطق همواره اصلاح‌طلبان؛ مگر اینکه اتفاق خاصی بیافتد. به نظر من در انتخابات مجلس نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی  کرد که چه جریانی بیشترین رای را می‌آورد اما امیدواریم جریان‌ها رقابت کنند.

مردم از اصلاح‌طلبان دل نکنده‌اند

رئیس کمیته دیپلماسی فرهنگی کمیسیون فرهنگی خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که برخی می‌گویند مردم از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان زده شده‌اند این است که احساس می‌کنند مردم به اصولگراها رای نمی‌دهند، می‌گویند حالا که چنین است پس به اصلاح‌طلبان هم رای ندهند، در حقیقت این القا را می‌کنند. این یک القا است تا یک واقعیت. حتی من می‌گویم اینگونه هم نیست که مردم از اصلاح‌طلبان دل کنده باشند بلکه وضعیت اصلاح‌طلبان خوب است چون فراکسیون امید خوب عمل کرد. مردم از تنش دوری می‌کردند و به عقلانیت تمایل داشتند، لیست امید هم در حالیکه بر مواضع اصلاح طلبانه خود در روند کاری مجلس مصمم بود این  راه را در پیش گرفت و در جهت خواست مردم حرکت کرد.

رئیس فراکسیون احزاب و تشکل‌های مدنی در پاسخ به این سوال که آیا عملکرد فراکسیون امید به سمع و نظر مردم رسید؟، گفت: خیر این اتفاق نیافتاد، در این بخش باید کار کنیم. باید مشکل رسانه‌ای خود را حل کنیم. بعضا شاهدیم طبع ملایم فراکسیون امید خوشایند خود اصلا‌ح‌طلبان هم نبوده و از این جهت انتقاداتی هم کرده‌اند ولی این امر نباید منجر به نادیده گرفتن حرکت‌های مثبت فراکسیون امید شود.

اصلاح‌طلبان در مساله مردم‌سالاری و دموکراسی بلوغ بیشتری از خود نشان داده‌اند

منظور از حضور مشروط اصلاح‌طلبان در انتخابات «لیست دادن» یا «لیست ندادن» بود

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که نظر شما درباره حضور مشروط اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش رو که برخی اصلاح‌طلبان آن را مطرح کرده‌‌اند چیست؟، گفت: اولا که اصلاح‌طلبان طیف وسیعی هستند و بین‌شان تفکرات و موضوعات مختلفی مطرح می‌شود و این امری مثبت است. اصلاح‌طلبان می‌گویند ما باید خودانتقادی داشته باشیم و این موجب پویایی ماست. همین که اطلاح‌طلبان خودانتقادی را می‌پذیرند نشان‌گر این است که در سطحی از باور به دموکراسی قرار دارند. هرچند که روحیات هیچ یک از  جریان‌های کشور کاملا منطبق بر مردم‌سالاری و دموکراسی نیست و این یک واقعیت جامعه ماست، ولی اصلاح‌طلبان در این مساله بلوغ بیشتری از خود نشان داده‌اند.

نایب رئیس‌ فراکسیون روحانیون یادآور شد: انتقادات درونی اصلاح‌طلبان منجر به دعوا نمی‌شود و این بر خلاف جریان‌های دیگر است که اختلاف‌های درونی‌شان رنگ و بوی دعوا و نزاع درون گروهی می‌گیرد. اصلاح‌طلبان این حالت را ندارند و اختلاف‌نظرهایشان بیشتر حالت گفتمانی پیدا می‌کند. به همین دلیل هم اصلاح‌طلبان به یک وحدت خواهند رسید و همه‌شان حول یک نظریه واحد عمل خواهند کرد و تشتتی بین‌شان نخواهد بود. انتقادات درون گروهی اصلاح‌طلبان باعث نمی‌شود که برآیند تصمیم‌شان تفرقه‌آمیز باشد.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: آن کسانی هم که در طیف اصلاح‌طلبان بحث حضور مشروط در انتخابات را مطرح کردند منظورشان سطح حضور بود، به این معنا که اگر تایید صلاحیت‌ها به گونه‌ای بود که ما کاندیداهای اصلاح‌طلب داشتیم لیست هم بدهیم و اگر نداشتیم لیست هم ندهیم و منظورشان این نبود که در انتخابات شرکت نکنیم. عده خیلی قلیلی‌ هم به معنای دیگری بحث شرکت مشروط در انتخابات را مطرح کردند که تعدادشان در جریان اصلاح‌طلبی اندک است.

شورای نگهبان؛ «احراز عدم صلاحیت» یا «احراز صلاحیت»؟

شیخ در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید آیا نگرانی برخی از نحوه تایید صلاحیت‌های شورای نگهبان به‌جا است؟، گفت: بنده حدود یک تا دو سال پیش در این باره با برخی اعضای شورای نگهبان به طور مفصل صحبت کردم. کار شورای نگهبان در تایید صلاحیت‌ها کاری بسیار وسیع است مخصوصا در انتخابات مجلس شورای اسلامی. شورای نگهبان در حوزه‌های مختلف باید افراد زیادی را ارزیابی کند، بعد می‌خواهند نظارت‌شان هم استصوابی باشد. نظارت می‌تواند به دو صورت انجام شود، یکی «احراز عدم صلاحیت» و دیگری «احراز صلاحیت» است. هردوی اینها نظارت استصوابی است که خیلی هم با یکدیگر متفاوتند.

وی در تشریح تفاوت این دو نوع نظارت گفت: در روش «احراز عدم صلاحیت» اگر عدم صلاحیت فرد محرز نشود باید بگوییم شخص صلاحیت دارد. اما در روش «احراز صلاحیت» می‌گویند که باید برای ما محرز شود که شخص صلاحیت دارد؛ که برای این کار باید تحقیقات وسیع‌تری صورت بگیرد و ممکن است خیلی حق‌الناس‌ها هم از بین برود. شورای نگهبان باید دقت کند، اینکه بخواهد برای تایید افراد از روش «احراز صلاحیت» استفاده کند در عمل شدنی نیست و فکر نمی‌کنم روح قانون هم این را از شورای نگهبان خواسته باشد. شورای نگهبان باید نگاه را بر این بگذارد که هرکس که عدم صلاحیتش محرز نشد اصل را بر برائت گذاشته و فرد را تایید صلاحیت کند.

شفافیت کمک بزرگی برای تسهیل امور شورای نگهبان می‌کند

رئیس کمیته دیپلماسی فرهنگی فرهنگی کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: واقعیت این است که شورای نگهبان یک سازمان وسیع نیست درنتیجه برای تایید صلاحیت‌ها مجبور است کار را برون سپاری کند و از دقت‌عمل بکاهد. در برون‌سپاری، دیگران تصمیم می‌گیرند و نتیجه به پای شورای نگهبان نوشته می‌شود مخصوصا در شهرستان‌ها. البته منظورم از برون سپاری استفاده از ساز و کاری است که خود شورای نگهبان تسلط کاملی به روند آن ندارد. اما این روزها بحث شفافیت خیلی مطرح است درنتیجه خیلی خوب است که شورای نگهبان هم گامی در این جهت بردارد که برای خودش هم مفید است. می‌توانند کارهای مختلفی برای ایجاد شفافیت انجام دهند مثلا می‌توانند همچون مجلس مشروح مذاکرات  خود را منتشر کند، یا اینکه اعلام کنند چه کسانی در رای‌گیری‌ها موافق یا مخالف بودند؛ یا اینکه در تایید صلاحیت به خود شخص اعلام کنند که چرا شما رد صلاحیت شدید و او هم آزاد باشد که اگر خواست این دلایل را منتشر کند. شفافیت کمک بزرگی برای تسهیل امور شورای نگهبان است.

رئیس فراکسیون احزاب و تشکل‌های مدنی در پاسخ به این سوال که شما که با اعضای شورای نگهبان صحبت کردید نظر آن‌ها درباره مساله احراز صلاحیت‌ها چه بود؟، گفت: با آن اعضایی که من صحبت کردم آن‌ها از مساله حجم زیاد کار و برون سپاری، که باعث مشکلاتی برایشان شده و مجبورند با سرعت رسیدگی کنند معترض بودند و می‌گفتند باید چاره‌سازی کنیم که  من از نتیجه آن خبری ندارم.

سال‌هاست بر خلاف واقعیت اینطور تبلیغ شده که اصلاح‌طلبان با دین میانه‌ای ندارند

شیخ در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید در جناح مقابل جایگاه اشخاصی همچون احمدی‌نژاد و قالیباف و فتاح و... چگونه باشد و آیا این اشخاص می‌توانند کل جریان اصولگرایی را زیر یک چتر جمع آورند؟، گفت: پایگاه اصلی رای اصولگراها در مساجد و  برخی از اجتماعات مذهبی و بسیج محلات است. این هم بیشتر به این خاطر است که سال‌هاست بر خلاف واقعیت اینطور تبلیغ شده که اصلاح‌طلبان با دین میانه‌ای ندارند. جریانات اصولگرا هرکدام که بتوانند این پایگاه‌ها را در اختیار بگیرند خود به خود از پایگاه رای اصولگرایان برخوردار خواهند بود. بسیاری از حامیان اصولگرایان هم لیستی رای می‌دهند. معمولا هم به لیست‌هایی رای می‌دهند که در این پایگاه‌ها تعیین می‌شود.