پیش از موعد آغاز گام سوم بررسی شد؛
آیا رایزنی‌های این روزها، روند کاهش تعهدات تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه در بیانیه‌ای که از سوی شورای عالی امنیت ملی صادر شد اعلام کرد از چهارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و در پاسخ به عدم اجرای تعهدات طرف‌های دیگر این توافق، تعهدات خود در گام به گام کاهش خواهد داد. دو گام در همین راستا بردشته شده و ۱۴ شهریورماه موعد اجرای گام سوم است.
۱۴ شهریورماه موعدی است که ایران برای آغاز گام سوم کاهش تعهدات خود اعلام کرده است؛ گام‌هایی که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه پس از آن برداشته شدند که ایران اعلام کرد با گذشت یکسال از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، طرف‌های باقی مانده در این توافق هسته‌ای به ویژه سه کشور اروپایی، نه تنها تعهدات خود را در چهارچوب همین توافق عملی نکردند بلکه به یازده تعهدی که پس از خروج ایالات متحده به ایران داده بودند نیز جامه عمل نپوشانده‌اند.
ایران اعلام کرد کلیه اقداماتش در چهارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفته است؛ همان بندهایی که با پیش‌بینی عدم اجرای تعهدات طرفین در توافق گنجانده شده و حالا به تهران اجازه می‌دهد تعهدات خود را گام به گام، در پاسخ به عدم اجزای تعهدات طرف‌های مقابل کاهش دهد.
در گام اول ایران اعلام کرد در صورت عدم بازگشت اروپا به تعهداتش، در پایان این گام دیگر به سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد متعهد نخواهد بود و از این سقف به هر میزان که بخواهد فراتر خواهد رفت.
آغاز گام دوم ایران، ۱۵ تیرماه در نشست مشترک سخنگوی دولت، سخنگوی سازمان انرژی اتمی و معاون سیاسی وزارت امور خارجه به گوش جامعه بین الملل رسید؛ جایی که ربیعی، کمالوندی و عراقچی اعلام کردند که ایران از این پس سقف غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند و از این سقف عبور خواهد کرد؛ اقدامی که این بار خیلی زود تحقق پیدا کرد و به فاصله یک روز به سقف ۴.۵ درصد رسید.
حالا دو روز مانده به ۱۴ شهریور؛ زمانی که طبق اعلام قبلی، ایران باید گام سوم کاهش تعهدات خود را آغاز کند. در این فاصله ۶۰ روزه از زمان آغاز گام دوم اما شاهد تحولاتی بوده‌ایم که این زمان را از فاصله میان گام اول و دوم متمایز می‌کند.
دو بار برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام و آغاز تلاش و رهبری پاریس برای حفظ توافق هسته‌ای رویدادهایی هستند که بارها این سوال را در ذهن به وجود آوردند که آیا گشایشی در گره کور شده برجام صورت گرفته تا ایران روند کاهش تعهدات خود را متوقف یا تعلیق کند؟
سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه در تازه‌ترین اظهار نظر خود در این رابطه روز شنبه گفت: «خواست ما کاملا روشن است و اگر اروپایی‌ها و بقیه اعضای برجام می‌خواهند که ایران به اجرای کامل برجام بازگردد، باید خواسته ما را در زمینه فروش نفت تامین کنند.»
وی در همین راستا ادامه داد: «راهی که ما جلوی پای اروپایی‌ها گذاشته‌ایم، این است که یا با اخذ مجوز از آمریکا برای شرکت‌های خودشان از ما نفت بخرند و اگر نمی‌توانند، دولت‌های آنها معادل همان مقدار نفتی که ما باید بفروشیم خطوط اعتباری، اعتبارات صادراتی و یا به هرشکلی که خودشان می‌دانند در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دهند چرا که بدون انجام اینها بازگشت ما به اجرای کامل برجام ممکن نخواهد بود.»
در شامگاه روز شنبه نیز حسن روحانی برای چندمین بار در دو ماه گذشته با همتای فرانسوی خود صحبت کرد. رئیس‌جمهور کشورمان عدم پایبندی به برجام و خروج یکجانبه آمریکا از این توافق را با هدف بروز مشکلات فراوان در مسیر تعاملات ایران با دیگر کشورها برشمرد و گفت: «متأسفانه پس از این اقدام یکجانبه آمریکا، کشورهای اروپایی نیز اقدامی عملی در مسیر اجرای تعهدات خود نداشتند.»
وی رفع کامل همه تحریم‌ها علیه ایران را زمینه ساز مذاکرات بعدی دانست و تاکید کرد: «اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند که البته این اقدام هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود.»
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که در هفته‌های اخیر دیپلماسی فعال خود را برای حفظ برجام و به تبع آن به وجود آمدن امکان بهره‌مندی ایران از آن چیزی که میوه این توافق نامیده می‌شود ادامه داده است؛ ضمن سفر به سه کشور اروپایی حوزه نوردیک شامل فنلاند که ریاست دوره‌ای شورای اروپا را به عهده دارد، با سفر به پاریس و پس آن بیاریتز فرانسه، محل برگزاری اجلاس گروه هفت، مواضع ایران را در خصوص مسیر پیش رو تبیین و تشریح کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان که روز جمعه از سفر به سه کشور چین، ژاپن و مالزی بازگشته است، روز گذشته نیز تهران را برای دیدار با همتای روس خود به مقصد مسکو ترک کرد. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در این خصوص در توئیتی نوشت: «ظریف روز دوشنبه در صدر یک هیأت عالی‌رتبه سیاسی در مسکو، در مورد روابط دوجانبه و همچنین آخرین تحولات حول اجرای برجام و کاهش تنش‌های منطقه‌ای، با همتای خود «سرگئی لاوروف» گفت‌وگو می‌کند.»
امروز همزمان با سفر ظریف، معاون سیاسی او عباس عراقچی نیز در صدر یک هیات اقتصادی مجددا راهی فرانسه خواهد شد تا در خصوص جزئیات پیشنهادهای پاریس به بحث و رایزنی بپردازد.
باید دید گفت‌و‌گوهای ظریف با لاوروف و عراقچی و مقامات فرانسوی به عنوان آخرین رایزنی‌ها پیش از موعد مشخص شده برای آغاز گام سوم کاهش تعهدات، چه تاثیری بر این روند خواهد داشت.
