توصیه برجامی ژاپن به ایران و آمریکا/ ورود بانک بزرگ ژاپنی برای تامین مالی قراردادهای یورویی/ انتقال زندانیان به کشور تا دو ماه آینده

رضا نظرآهاری سفیر ایران در توکیو در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در خصوص دستاوردهای سفر ظریف به ژاپن اظهار داشت: در چند سال گذشته اولین بار بود که با این کیفیت اتفاق افتاد. در این سفر ظریف در راس هیاتی نسبتا پرجمعیت از بخش خصوصی به ژاپن آمد و بخش‌های دولتی وابسته به بخش اقتصادی نیز  برای اولین بار مستقیما از این ظرفیت سیاسی و دعوتی که از سوی همتای ظریف در ژاپن صورت گرفته بود، استفاده کردند.

حمایت قاطع ژاپن از ادامه برجام

او با بیان اینکه در حاشیه این سفر ملاقات‌های خوبی بین بخش خصوصی ایران با شرکت‌های ژاپنی صورت گرفت، گفت: رییس اتاق بازرگانی تهران و رییس بخش نانو تکنولوژی نهاد ریاست جمهوری با شرکت‌های این حوزه دیدارهایی داشتند و کرباسیان و چند تن از مسئولان بانک مرکزی و وزارت اقتصاد نیز  برای برداشته شدن موانع کار اقتصادی دو طرف رایزنی‌های مهمی داشتند و رودرو با شرکت‌های ژاپنی وارد مذاکره شدند.

نظرآهاری در ادامه به دستاورد مهم دیگری نیز اشاره کرد و گفت: بعد از تحولاتی که در کشورهای مختلف رخ داده بود، شاید ما مقداری باید مواضع کشورهای دیگر را درمورد برجام بدانیم و بفهمیم با این حرف‌ها و حدیث‌ها و تبلیغاتی که ایجاد شده واکنش دیگر کشورها چیست و سرنوشت آنها را به چه سمتی خواهد برد. ژاپن به عنوان کشوری که به آمریکا نزدیک است و مواضعش در چارچوب مواضع کشورهای غربی شناسایی می‌شود، به طور محکم و واضح حمایتش را از ادامه برجام اعلام کرد.

او در توضیح افزود: این موضوع در ملاقات وزیر خارجه کشورمان با شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن به صورت فی‌البداهه مطرح شد و توسط وزیرخارجه ژاپن و در بیانیه مشترک دو کشور در نشست خبری نیز بر این موضع تاکید شد.

کمک 2 میلیون دلاری ژاپن به طرح ایمنی هسته‌ای در ایران

سفیر کشورمان در ژاپن به موضوع توافق ایمنی هسته‌ای بین دو کشور نیز اشاره کرد و گفت: این توافق در جریان تاکید مقامات ژاپنی درباره حمایت از برجام بود. در این چارچوب ژاپنی‌ها اعلام کردند حدود 200 میلیون ین ژاپن معادل 2 میلیون دلار به طرح ایمنی هسته‌ای در ایران کمک می‌کنند و این در چارچوب فعالیت‌های ایران و آژانس برای ایمنی طرح‌های  هسته‌ای است.

نظرآهاری تاکید کرد: این توافق به طور سمبلیک به این معنا بود که ژاپن حاضر است برای ادامه و اجرای موفقیت‌آمیز برجام هزینه کند و در بحث ظرفیت‌های دو جانبه ژاپنی‌ها برای بالا بردن استانداردهای ایمنی هسته‌ای به ایران قرار است، کمک کنند. با توجه به اینکه نیروگاه‌های ژاپن در معرض زلزله است، این کشور در امر ایمنی هسته‌ای تجربه بالایی دارد. در این چارچوب هم کارش را با آژانس شروع کرده و اقداماتی برای امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای ما ترتیب داده است.

به زودی استفاده از یورو در یک بانک بزرگ ژاپن محقق می‌شود

او در مورد روابط بانکی ایران و ژاپن نیز افزود: ین ژاپن جزو ارزهای بین‌المللی است که ایران و ژاپن از طریق آن با هم تعامل دارند و مشکلی در این زمینه نیست و بانک‌های ایرانی می‌توانند با بانک‌های ژاپنی با ین تعامل داشته باشند. این تحول در چند ماه گذشته صورت گرفت. اما آنچه ما از ژاپنی‌ها انتظار داشتیم این بود که علاوه بر ین با یورو هم تبادل داشته باشیم. خوشبختانه در این مورد هم ژاپنی‌ها گفتند به زودی بحث استفاده از یورو حداقل در یک بانک بزرگ ژاپن محقق خواهد شد.

سفیر کشورمان در ژاپن با بیان اینکه این تحول اهمیت بالایی داشت، افزود: ژاپنی‌ها در سال‌های گذشته مکانیزمی را با استفاده از توافق ژنو و چارچوب مذاکرات هسته‌ای ایجاد کردند که ایران بتواند از درآمدهای نفتی‌اش چه در ژاپن چه در جاهای دیگر برای پرداخت به کشورهای دیگر استفاده کند. از این جهت ما انتظار بالایی از ژاپنی‌ها در این مرحله نداشتیم چرا که برای استفاده از منافعشان در ژاپن با مشکل خاصی مواجه می‌بودیم. بعد از اینکه ین هم به عنوان ارز قابل معامله مطرح شد ما همتمان را گذاشتیم که با یوروهم بتوانیم با ژاپنی‌ها کار کنیم.

او افزود: خوشبختانه در این سفر در ملاقاتی به ظریف گفتند که قرار هست به زودی یکی از این بانک‌ها کار مبادله با یورو را هم برای ایران راه اندازی کند.

نظرآهاری با بیان اینکه به طور کلی سه بانک در ژاپن هست که بانک‌های دیگر تا زمانی که این سه بانک برای کاری اقدام نکند به آن ورود نمی‌کنند، افزود: یکی بانک بی تی ام یو، بانک میزوهو و بانک اس ام بی سی. این سه مگا بانک ژاپن هستند و  الان هم بانک‌های ما در این سه بانک حساب دارند و معاملات به ین انجام می‌شود. در حال حاضر یکی از این سه بانک اعلام آمادگی کرده که مبادلات یورویی را با ایران از سر بگیرد. فکر می‌کنم این جزو تحولات مهم در حوزه بانکی است.

گشایش خط اعتباری ده میلیارد دلاری برای شرکت‌های ژاپنی

او در پاسخ به اینکه آیا بانک‌های ژاپن و شرکت های بزرگ ژاپنی پیشنهادی برای تامین مالی پروژه ها در ایران دادند یا خیر؟ نیز گفت: در  اسفند سال گذشته طیب نیا وزیر اقتصاد به ژاپن سفری داشت و در خلال آن سفر دو سند بسیار مهم امضا شد. یکی سند حمایت از سرمایه گذاری متقابل و دیگری بحث یادداشت همکاری که بین ایران و ژاپن امضا شد. در یادداشت همکاری بحث استفاده از یک خط اعتباری ده میلیارد دلاری برای شرکت های ژاپنی مطرح شد که از منابع مالی جی بیک یا همان بانک همکاری های ژاپن استفاده کنند تا شرکت های ژاپنی با استفاده از این منابع در ایران در پروژه های مختلف ورود کنند.

او با بیان اینکه این از اقدامات مثبت در همکاری با ایران بود، افزود: اما به مرحله اجرا رسیدن این توافقات زمان می‌برد. از طرفی باید مقدماتی برای تعاملات پولی بین این بانک و موسسات مالی کشورمان اتفاق می‌افتاد.  در سفر ظریف 80 در صد این موانع برداشته شد. تیمی که ده ماه بود از وزارت خانه‌های مختلف ما با شرکت‌های ژاپنی کار می‌کردند به  اینجا آمدند و از نزدیک مذاکره کردند. مذاکرات اینها در خلال سفر اخیر باعث شد خیلی از این توافقات به اجرا نزدیک شود و بسیاری از اختلاف نظرهای دو طرف روی متون مربوطه برطرف شد.

نظرآهاری درباره خط اعتباری ایران و ژاپن اظهار داشت: قرار است از این به بعد با این خط اعتباری کار کنیم. البته در حوزه پتروشیمی قبل از این هم با شرکت های ژاپنی در حال کار بودیم. پتروشیمی حوزه بسیار پر درآمدی هست و ژاپنی ها نیز به این حوزه علاقه‌مندند. دو شرکت ژاپنی هر کدام بالاتر از سیصد میلیون یورو در این حوزه سرمایه گذاری کرده و کارشان را آغاز کرده اند.

سفیر کشورمان درباره روابط نفتی تهران توکیو و تغییرات آن نیز اظهار داشت: قبل از تحریم ها ده درصد بازار نفت ژاپن متعلق به ایران بود. بعد از تحریم ژاپن مثل اروپایی‌ها واردات را به صفر نرساند ولی مجبور شد که واردات را هر سال به میزانی کاهش دهد. بنابر این وقتی توافق وین حاصل شد، سهم نفت ما به 5٪ سهم واردات ژاپن رسیده بود. الان که یک سال از رفع تحریم ها می گذرد در یک سال گذشته این سهم در حال بازگشت به قبل از تحریم هاست. در حال حاضر سهم ما در بازار نفت ژاپن 8٪ است و به زودی این را هم پشت سر می‌گذاریم.

توصیه ژاپن به ایران و آمریکا درباره برجام

او در خصوص واکنش مقامات ژاپنی به تمدید قانون تحریم ها در مجلس سنای آمریکا نیز گفت: ژاپنی ها سعی میکنند در این موضوعات در اظهاراتشان وارد مباحث چالشی نشوند. توصیه ژاپن به آمریکایی‌ها این است که سعی کنند حدالمقدور از اتخاذ مواضعی که ناقض برجام است خودداری کنند؛ از ما هم می‌خواهند که آغاز گر برهم زدن برجام نباشیم.

او خاطر نشان کرد: موضع ما هم این است اما اگر طرف مقابل نقض کند ما سریع و شدید پاسخ می‌دهیم. این ما هستیم که باید در مورد این تصمیمم بگیریم و عمل کنیم. ژاپنی‌ها به طور کلی از برجام حمایت می‌کنند و درخواست‌شان هم این است که کسی این توافق را برهم نزند. برای ژاپن فضاهای اقتصادی و نفتی وقتی امکان‌پذیر است که در شرایط توافق بین المللی حرکت  کنیم. به این دلیل که اگر بانک‌های این‌ها دوباره با تحریم بانک‌های ایران مواجه شوند طبعا قدرت مانور زیادی ندارند چرا که بانک‌های اینها عمدتا در کشورهای آمریکا و اروپایی سهام دارند و به همین دلیل از برجام حمایت می‌کنند. آنها تنها تحت برجام می‌توانند با ایران همکاری کنند.

امیدواری ژاپن به مداخله ایران برای حل بحران‌های خاورمیانه

نظر آهاری همچنین در خصوص نظر ژاپنی ها در مورد نقش برجام در حل بحران های منطقه نیز افزود: ژاپن ایران را کشوری مهم می‌داند و ایران را جزو قدرتمندترین کشورهای خاورمیانه می‌دانند که می‌تواند به حل بحران‌ها کمک کند و از این رو همیشه امیدوارند ایران مداخله کرده و این بحران ها را حل کند.

او در خصوص تاریخ روابط 90 ساله ایران با ژاپن نیز گفت: این تاریخ نشان می‌دهد ژاپنی‌ها تصویر خوبی از ایران دارند و تصویر انتقادی ندارند. چون همیشه روابط دوستانه داشتیم و همیشه دیدند که ایران در بسیاری از بحران‌ها به صورت سازنده وارد شده  است؛ بنابراین لحن انتقادی ندارند، آنها توصیه می‌کنند ایران از ظرفیتش برای حل بحران‌های خاورمیانه استفاده کند.

سفر معاون نخست وزیر ژاپن به تهران

سفیر کشورمان در توکیو در مورد احتمال سفرهای سطح بالا بین ایران و ژاپن در ماه های آینده گفت: معاون آقای شینزو آبه شخصیت مهمی از جهت سیاسی در ژاپن است و در حزب حاکم نفر دوم به شمار می‌رود. او قرار است دهم ماه ژانویه به ایران بیاید و با مقامات ما دیدار داشته باشد.

او در خصوص احتمال سفر نخست وزیر ژاپن به ایران گفت: سفر آقای آبه در دستور کار ما و آنهاست. تنظیم یک تاریخ مشخص برای این سفر برای ژاپنی ها تا حدی به دلایل تحولات داخلی ژاپن مشکل است. بنابراین علی رغم اینکه ژاپنی ها چندین بار اعلام کردند که آقای آبه می‌خواهد به ایران سفر کند و گمانه زنی هایی هم در رسانه ها در مورد سفر ایشان بود، اما هنوز موفق نشده اند تاریخ مشخصی تعیین کنند.

نظرآهاری همچنین در خصوص روابط دو جانبه ادامه  داد: ما چند اتفاق خیلی خوب داشتیم در این دو سه سال اخیر که به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است. در تاریخ نود ساله ایران و ژاپن ما سه معاهده داشتیم که باید در مجلس این کشور به تصویب می‌رسید. این قراردادها در بالاترین سطح سیاسی به امضا می‌رسد و یادداشت تفاهم نیست بلکه معاهده است.  یکی معاهده فرهنگی است که پنجاه سال پیش به امضا رسید؛ اما دو تای دیگر در همین دو سه سال اخیر به امضا رسیده است. یکی همین معاهده حمایت از سرمایه گذاری است که آقای طیب نیا با طرف ژاپنی امضا کرد و مجلس شورای اسلامی و مجلس ژاپن این را به تصویب رسانده اند. این از جهت اقتصادی خیلی مهم بود و از این به بعد دو طرف توافق کردند که در روابطشان  با این استانداردها سرمایه گذاری در کشورهای متقابل را حمایت کنند.

زندانی‌هایی ایرانی در ژاپن بیش از دویست نفر است

او ادامه داد: اما از این مهم تر قراردادی هست که دو سال و نیم پیش برای انتقال محکومین به حبس امضا شد. بر اساس این قرارداد زندانی‌های ایرانی می‌توانند به ایران منتقل شده و دوران حبسسشان را در کشورمان بگذارند چرا که گذراندن حبس در اینجا برای مثال برای زندانیان ایرانی هم به لحاظ غربت و هم به لحاظ تفاوت های فرهنگی و نگرش متفاوت ایران و ژاپن در مورد مجرم سخت است. این باعث شده زندانیان ایرانی در اینجا شرایطشان متفاوت باشد. اگر این‌ها بتوانند زندانشان را در ایران بگذرانند برای آنها خیلی بهتر خواهد شد.  این امر در معاهده دو سال و نیم پیش به امضا رسید و طرف ژاپنی هم در این زمینه خیلی همکاری کرد و طرف ایرانی هم تلاش زیادی داشت اما هیچ بازتاب رسانه ای نداشته است.

او بیان اینکه تعداد زندانی هایی ایرانی در ژاپن بیش از دویست نفر است، گفت: در ایران تعداد ژاپنی هایی که در زندان های ما هستند تنها چهار نفر است. بر اساس این معاهده اگر یک ایرانی در اینجا مجرم شناخته شده و محکوم به زندان شود دیگر اینجا نمی ماند و همان موقع می‌توانند او را به ایران بفرستند . ژاپنی ها در این زمینه همکاری های خوبی کردند. این درحالی است که این مساله عملا مشکل ما بوده است . ما زحمت زیادی کشیدیم و این دستاورد مهمی برای وزارت خارجه و نمایندگی ایران در ژاپن بوده است.

 زندانیان را تا قبل از عید به ایران منتقل می‌کنیم

نظرآهاری در خصوص روند اجرایی شدن این معاهده خاطر نشان کرد: مدت زمانی که این معاهده به مجلس شورای اسلامی رفت و به تصویب رسید یک سال و نیم به طول انجامید. در ژاپن مراحل تصویب معاهده در مجلس این کشور با سرعت بیشتری انجام شد. حدود هفت هشت ماه است که وارد کارعملیاتی شده ایم. اسامی زندانیان را از ژاپنی ها گرفتیم و آنهایی که الان آمادگی دارند و پرونده هایشان تکمیل شده  به تهران فرستادیم و وزارت دادگستری پاسخ داده است. فکر می کنم ظرف یکی دو ماه آینده بتوانیم این زندانیان را به ایران بفرستیم.

او افزود: سعی ما این است که تا قبل از عید حتما این کار انجام شود تا عیدی ای هم برای خانواده‌های اینها باشد. 

سفیر کشورمان در مورد بحث تسهیل امور مربوط به ویزا و احتمال برداشته شدن ویزای بین ایران و ژاپن گفت: در رابطه با بحث ویزای دو طرف در حال حاضر برای پاسپورت خدمت و سیاسی لغو روادید است اما برای گذرنامه های عادی اخذ ویزا لازم است.

او در رابطه با تبادل دانشجو بین دو کشور نیز گفت: یکی دیگر از دستاوردهای دو سال اخیر مساله تبادل دانشجو است. در سفر فرهادی وزیر علوم به ژاپن در سه ماه پیش این موضوع مطرح شد و طرف ایرانی و ژاپنی برای افزایش بورسیه‌های این دو طرف صحبت کردند تا آن را دوبرابر کنند. این مستلزم منابع مالی و توافق دانشگاه هاست. اراده سیاسی به این موضوع تعلق گرفته و دو طرف باید به منافعشان نگاه کنند.