دیاکو حسینی در گفتوگو با ایلنا:
مرحله تازه‌ای از دیپلماسی بین ایران و آمریکا شروع می‌شود/ وارد فازی از دیپلماسی شده‌ایم که سناریوهای گذشته را کنار گذاشته است
مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری به بررسی چرایی نپذیرفتن پیشنهاد اتحادیه اروپا توسط ایران و همچنین راه‌های پیش روی دو کشور ایران و ایالات متحده پرداخت.
دیاکو حسینی گفتوگو با خبرنگار ایلنا درباره رد پیشنهاد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام برای برگزاری نشست غیررسمی ۴+۱ با حضور آمریکا از سوی ایران و دلایل رد آن توسط تهران اظهار داشت: قبل از اینکه ما به این مرحله برسیم دولت آقای بایدن امیدوار بود که به واسطه امتناع از لغو تحریم‌ها و مقداری فشار بر ایران موفق شود ایران را وارد یک چارچوب کند که نتیجه آن باز شدن راه برای سیاست‌های داخلی دولت آقای بایدن و هموار شدن مسیر او بود.
وی افزود: طرف ایرانی به دلایل کاملا موجهی از جمله اینکه شرکت در چنین نشستی هر چند غیر رسمی، تلویحا می‌توانست به معنای پذیرش آمریکا درون سازوکارهای برجام باشد، در حالی که آمریکا هنوز هیچ تحریمی را لغو نکرده و عملاً به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ ادامه می‌دهد. دومین دلیل این بود که جلسه هیچ دستورکار روشنی نداشت و شرکت در چنین نشستی می‌تواند منجر به میان کشیدن مسائلی شود که از نظر ایران غیر قابل قبول هستند و مواردی فراتر از برجام را در بر می‌گیرند و این ریسک سیاسی را برای ایران به همراه داشت.
مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری یادآور شد: اگر ایران در چنین نشستی شرکت می‌کرد بدون اینکه تضمین‌های روشن، کافی و قوی را بلافصل از آمریکا بگیرد، این نشست عملا می‌توانست برای آمریکا یک امتیاز محسوب شود و ایران را در شرایطی که اگر می‌خواست به ادامه این گفت‌وگوها تن ندهد، به لحاظ سیاسی در شرایط بدی قرار می‌داد؛ بنابراین این ابهامات منجر به این تصمیم شد.
وی تصریح کرد: تا دولت آقای بایدن نشانه‌ای از حسن نیت و جدیت برای بازگشت به برجام نشان نداده، مذاکره کردن تنها به نفع دولت او و نمایش‌های سیاسی داخل آمریکا خواهد بود و هیچ کمکی به ایران در ارتباط با لغو تحریم‌ها نمی‌کند به این دلیل این پیشنهاد رد شده است.
این تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره این گزاره که « رد پیشنهاد اروپایی‌ها برای برگزاری نشست ۱+۴ با مشارکت آمریکا روزنه‌هایی در مذاکرات چندجانبه را بست اما روزنه های دیگری را باز کرد که مرحله تازه ای از دیپلماسی را بین ایران و آمریکا شروع می کند» گفت: این موضوع به هیچ وجه به معنای مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا نیست، بلکه ممکن است روزنه‌هایی با دیپلماسی بین ایران و آمریکا شکل بگیرد.
وی اضافه کرد: دیپلماسی بین ایران و آمریکا، الزاماً مذاکره بین ایران و آمریکا نیست؛ بلکه وارد شدن به پیچیدگی‌هایی است که می‌تواند شامل تبادل پیام‌ها یا عبور از یک سناریوی رد شده به سمت ابتکارها و سناریوهای جدیدتری باشد که در آن مقداری خلاقیت به کار گرفته شده و این بن‌بست را به شیوه مناسب‌تری بشکند.
به گفته حسینی از مرحله فکر کردن به مذاکره چند جانبه در چارچوب ۴+۱ عبور کرده‌ایم و نشان می‌دهد که به طور کامل منتفی است اما همچنان طرف‌های برجام از جمله ایران و آمریکا خواستار احیای برجام هستند. همه طرف‌ها می‌خواهند این اختلاف‌ها با دیپلماسی حل و فصل شود. آنها می‌خواهند این اختلاف‌ها با دیپلماسی حل و فصل شود. بنابراین به نظر می‌رسد اراده کافی برای جستجوی راهحلهای مبتکرانه‌تر به واسطه ردشدن این پیشنهاد، باز شده است.
مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه منظور از گشایش این است که ایران و آمریکا به دنبال راهحلهای دیگری می‌گردند خصوصاً اینکه وظیفه اصلی جستجوی راه حل برای بازگشت به برجام به عهده آمریکا است و نه ایران، خاطر نشان کرد: چرا که ایران در داخل برجام مانده و هنوز تعهداتش را انجام می‌دهد هر چند که به دلیل اجرایی نشدن تعهدات طرف‌های دیگر، ایران نیز کاهش تعهدات داشته، اما این آمریکا است که از برجام خارج شده و باید به دنبال راه‌حل دیگری باشد. از این نظر وارد فاز جدیدی از دیپلماسی شده‌ایم که سناریوها و مفروضات گذشته را کاملاً کنار گذاشته است .
وی درباره اینکه چقدر ممکن است با این شرایط به سمت مرگ کامل برجام برویم، گفت: بسیار بعید است و ما باید بر روی زمین صحبت کنیم. در روی زمین عملاً چنین ایده‌ای امکان‌پذیر نیست؛ چراکه اگر ایران می‌خواست به خاطر هوا و هوس آمریکا به راحتی یک توافق معتبر و متکی به قطعنامه شورای امنیت ملل متحد را کنار بگذارد و وارد گفت‌وگوهای تازه‌ای برای توافق جدید شود، این کار را با دولت ترامپ انجام می‌داد و چنین هزینه‌های سنگینی را در رابطه با تحریم‌ها تحمل نمی‌کرد.
این کارشناس ارشد مسائل ژئوپلتیک با بیان اینکه امکان چنین امری تحقیقا امکان‌پذیر و حتی عاقلانه و مطلوب هم نیست، بیان کرد: دولت آمریکا به خوبی متوجه محدودیت‌های انتخاب‌های خودش هست، اگر به دنبال احیای دیپلماسی و یک روش مناسب و معقول برای احیای برجام باشد. بنابراین فکر می‌کنم حتی به آن مرحله نزدیک نشویم. آنچه اتفاق خواهد افتاد این است که آمریکا باید علائم روشن و قوی و حسن نیت و جدیت برای برجام نشان دهد.
وی با بیان اینکه اگر چنین اتفاقی بیفتد فرمول‌های دیگری به وجود می‌آید که گفت‌و‌گوی مقدماتی و اولیه را بین ایران و آمریکا و نه مذاکره را فراهم می‌کند،تاکید کرد: تصریح می‌کنم که گفتوگو شکل خواهد گرفت، به معنای اینکه می‌توانند پشت میز بنشینند و صحبت‌های یکدیگر را بدون اینکه در این مرحله وارد چانه زنی راجع به محتوای برجام یا فراتر از آن شوند، بشنود. این امکان وجود دارد اما بعد از آنکه دولت آقای بایدن اقدامات عملی، شفاف و قوی را از خودش نشان بدهد و امکان را برای طرف ایرانی فراهم کند.
