تصاویری از اسناد پولدار بزرگ ایران

حاج حسین آقا ملک آن قدر شهرت دارد که از تبریز تا تهران و مشهد پا بر هر ملک و زمین بزرگی بگذاری، نام او جلوه می‌کند، آن قدر ثروت خود را وقف کرد که فقط آستان قدس رضوی اداره‌ای به نام اداره موقوفات ملک ایجاد کرد.

حسین ملک که زادهٔ 10 خرداد 1250 تهران و متوفی در سال 4 مرداد 1351 است، معروف به حاج حسین آقا ملک بود که علاقه خاصی نیز به جمع‌آوری اقلام فرهنگی و یک کلکسیون‌دار جهانی به حساب می‌آمد و در نهایت موزه و کتابخانه ملک به همراه املاک و مستغلات وقف آستان قدس رضوی را ایجاد است. همچنین کتابخانه و موزه‌ عظیم و ملی ملک در میدان مشق تهران نیز از وی باقی‌مانده است.

وی، خانواده‌اش اصالتاً تبریزی و مجتهدزاده بودند. پدرش مرحوم حاج محمدکاظم ملک‌التجار از بازرگانان بنام بود و پدربزرگش آقامحمدمهدی تبریزی، از دوستان نزدیک میرزا تقی‌خان امیرنظام بود و سرای امیر در بازار تهران را به احترام و نام او بنا کرد، پس از آنکه به کسوت روحانیت درنیامد، در جنگ‌های ایران و روس به قشون دولتی پیوست و تا درجه سرهنگی پیش رفت. پس از جنگ به تجارت روی آورد و از امتیاز دوستی با میرزا تقی‌خان امیرنظام (امیرکبیر آینده) برخوردار شد.

امیرنظام، پیشکار ولیعهد قاجار در آذربایجان بود و هنگامی که محمد شاه قاجار از دنیا رفت، 100 هزار تومان از آقا مهدی قرض گرفت تا ناصرالدین میرزای ولیعهد را از تبریز به تهران بیاورد و به تخت بنشاند. آقا مهدی هم به تهران آمد و به پاس خدماتش لقب ملک‌التجاری گرفت. بعد از آقا مهدی این لقب به محمد کاظم ملک‌التجار پسرش رسید و او از طریق تجارت و املاک خود در خراسان ثروت گردآورد که حاج حسین آقا ملک از ثروت به ارث رسیده از پدرش محمد کاظم ملک‌التجار سود برد تا کتابخانه و موزهٔ ملک را پایه‌گذاری کند.

در گزارش پیش رو به مناسبت بزرگداشت هشتادمین سال‌روز وقف کتابخانه و موزه ملی ملک، تصاویر جذابی از مجموعه سندهای تاریخی مرتبط با بزرگ‌ترین واقف فرهنگی تاریخ معاصر ایران و بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک و خاندان او را به نمایش گذاشته شده است که یکی از جالب‌ترین این اسناد دفترچه‌های شخصی حساب و کتاب این پولدار خیر بزرگ ایران است.

منبع: تسنیم