خرچنگ ترسناک اقتصاد خانواده

تجارت- سوگند السادات چاوشی: سرطان در ایران همانند قصه پرغصه‌ای می‌ماند که هرچه از تاریخ آن سپری می‌شود، غصه و دردهای آن بیشتر می‌شود، به‌طوری که به گفته بسیاری از بیماران، درد سنگینی هزینه درمان، آزار دهنده‌تر از سرطان است. متاسفانه هزینه‌های درمان سرطان در ایران همچنان سرسام‌آور است و رشد نجومی‌این هزینه‌ها به مرحله‌ای رسیده است که طبق آمار بیش از ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به بیماری سرطان پس از دوره درمانی خود به زیرخط فقر می‌روند یا در برخی مواقع مشاهده شده که بیمار پس از یک بار مراجعه به مراکز درمانی به زیر خط فقر سقوط کرده است که به گفته این بیماران مرگ برای آن‌ها شیرین‌تر از عسل است.

سرطان روزانه جان 105 نفر را می‌گیرد!

پر واضح است که بیماری سرطان پرهزینه‌ترین بیماری در کشور محسوب می‌شود که طبق تازه‌ترین آمار روزانه جان بیش از 105 نفر از مردم کشور را می‌گیرد، به‌عبارتی در حال حاضر جمعیت افراد مبتلا به انواع سرطان‌ در ایران حدود 90 هزار تا 95 هزار نفر است و هرساله 50 هزار تا 55 هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. طبق آمار رسمی‌در بسیاری از استان‌های کشور سرطان‌ دومین علت مرگ و میر است و در کل کشور بعد از بیماری‌های قلبی عروقی و تصادفات رانندگی، سرطان سومین علت مرگ و میر به شمار می‌رود. باتوجه به اینکه هنوز آمار دقیق و روشنی از تعداد مبتلایان به این بیماری در کشور مشخص نیست، اما طبق آخرین گزارش‌ها سالیانه ۱۰۰ هزار بیمار سرطانی به تعداد بیماران سرطانی افزوده می‌شود!

وقوع سونامی‌سرطان در ایران

آنچه در روند صعودی بیماری سرطان در کشور حائز اهمیت است، اینکه تعداد بیماران سرطانی در چند سال اخیر به حدی افزایش پیدا کرده است که گویی ایران با سونامی‌سرطان مواجه شده است، به‌طوری که هم‌اکنون در سنین گوناگون و در زنان و مردان ابتلا به این بیماری در کشور مشاهده می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر در گذشته‌ای نه چندان دور سرطان روده و معده رایج‌ترین نوع سرطان در کشور بود، اما امروزه سرطان ریه به دلیل سطوح وسیع‌تر آلودگی‌های صنعتی و ریزگردها و همچنین افزایش نرخ استفاده از دخانیات به صورت افسارگسیخته در کشور افزایش پیدا کرده است. همچنین در بین جمعیت زنان کشور سرطان کولون و رکتوم اولین و دومین عامل مرگ و میر و سرطان سینه سومین عامل مرگ و میر است. در سال‌های گذشته سرطان کولون روده بزرگ در افرادی با سنین پنجاه سال به بالا در کشور رخ می‌داد،اما امروز بسیاری از تشخیص‌های این نوع سرطان در افرادی با سنین کمتر از ۲۵ سال مشاهده می‌شود. به عقیده بسیاری از متخصصان سرطان‌شناسی، سرطان در ایران رشدمتفاوتی نسبت به سایر کشورها دارد، زیرا در ایران سرعت رشد بیماری سرطان به دلیل مسائل ژنتیکی، افزایش میانگین سنی، عادات اشتباه غذایی و مصرف مواد سرطان‌زای خوراکی که از راه کشاورزی، برنج‌های آلوده و کنترل نشدن کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی وارد بدن می‌شود، آلودگی هوا، ریزگردها، زندگی ماشینی، استفاده از دخانیات،افزایش استرس و اضطراب ناشی از مشکلات اقتصادی و نبود اشتغال افزایش چشمگیری پیدا کرده است که بدون شک این روند صعودی سرطان در ایران به دلیل افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور در آینده‌ای نه چندان دور ضربه مهلکی بر اقتصاد خواهد زد.

۱۰ هزار میلیارد تومان هزینه درمان سرطان

هزینه‌های درمان سرطان به دو صورت مستقیم درمانی (میانگین هزینه دارو، میانگین هزینه پاراکلینیک، میانگین هزینه ویزیت، میانگین هزینه سرپایی، میانگین هزینه بستری، میانگین هزینه رعایت رژیم غذایی خاص) و مستقیم غیردرمانی (میانگین تغییر شیوه زندگی، میانگین هزینه زمان‌های انتظار، میانگین هزینه سفر، جمع هزینه‌های درمان، جمع هزینه‌های غیردرمان) محاسبه می‌شود که طبق آخرین آمار تنها هزینه مستقیم درمانی سرطان بیش از سه هزار میلیارد تومان در کشور است که با توجه به شیب تند ابتلا به سرطان در کشور جمع هزینه‌های مستقیم درمانی و هزینه‌های مستقیم غیردرمانی سرطان بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در ایران برآورد شده است.

به‌ گفته دکتر علی مطلق رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت، درمان بیماری سرطان برای هر بیمار حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان تمام می‌شود، اما به گفته بسیاری از بیماران سرطانی باید هر ماه بیش از سه میلیون تومان برای درمان بیماری سرطان پرداخت کنند که بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از هزینه‌های درمان مربوط به داروهای ضد سرطان می‌شود. البته ناگفته نماند که این هزینه‌های سرسام‌آور در برخی از سرطان‌ها همچون سرطان سینه، ریه، مغز و اعصاب محیطی به مراتب بالاتر است.

درد دل یک بیمار سرطانی

یکی از بیماران مبتلا به سرطان سینه درخصوص هزینه‌های درمان این بیماری در گفت و گو با «تجارت» می‌گوید: هزینه‌های سرسام آور درمان سرطان آزاردهنده‌تر از درد‌های این بیماری است. متاسفانه بیماران سرطانی علاوه بر هزینه‌های سنگین مالی با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از مشکلات ما این است که به دلیل بیماری شغل خود را از دست می‌دهیم یا به دلیل کم‌توانی و ضعف به سمت مشاغل کم‌درآمد‌تر می‌رویم که این امر باعث شده است که حقوق و درآمد خود را از دست دهیم و حتی نتوانیم هزینه داروهای ضد سرطانی را تامین کنیم. بیمه تنها 20 درصد از هزینه‌های درمان را پرداخت می‌کند و حمایت قابل توجهی از بیماران میتلا به سرطان سینه نمی‌شود و به دلیل اینکه بیشتر تجهیزات در مراکز خصوصی درمانی وجود دارد و سرطان سینه جزو بیماری‌های خاص محسوب نمی‌شود، بیش از 80 درصد هزینه‌های درمان را خود پرداخت می‌کنیم. تنها طی سه ماه گذشته همسرم 15 میلیون تومان هزینه کرده است.

این بیمار تصریح می‌کند: هزینه جراحی سرطان سینه بستگی به اینکه بیمارستان دولتی باشد یا خصوصی بین 500 هزار تومان تا 10 میلیون تومان هزینه دارد و در برخی بیمارستان‌های خصوصی به 30 میلیون تومان هم می‌رسد. پس از عمل جراحی به هشت دوره شیمی‌درمانی نیاز است که هزینه آن در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی متفاوت است. هزینه هر جلسه شیمی‌درمانی در بیمارستان دولتی بیش از 200 هزار تومان است و در بیمارستان خصوصی با احتساب دستمزد پرسنل پزشکی و نوع و دوز دارو از 350 هزار تومان تا سه میلیون تومان متغیر است. سپس بیمار سرطانی باید پنج تا 30 جلسه پرتو درمانی را طی کند که هزینه دوره پرتو درمانی در یک بیمارستان دولتی بین 500 تا یک میلیون تومان است و در یک بیمارستان خصوصی به 10 میلیون تومان هم می‌رسد. این بیمار ادامه می‌دهد: در بیمارستان امام خمینی ( س) همسرم با یکی از مبتلایان به بیماری سرطان پروستات که در اهواز زندگی می‌کرد، آشنا شد که خانواده این بیمار در پارک‌های تهران چادر می‌زدند و شب را در چادر‌های مسافرتی می‌خوابیدند. برای این بیمار هزینه سفر به تهران در کنار هزینه‌های دارو و هزینه‌های بستری بسیار بالا بود که برای تامین هزینه تنها یک ماه از طول درمان خود مجبور شده بود که طلاهای همسرش را بفروشد تا سه میلیون تومان را بدست آورد. نمی‌دانم که طول درمان خود را ادامه داده یا به شهر خود بازگشته و منتظر مرگ مانده است. به منظور بررسی هزینه‌های نجومی‌درمان سرطان به ویژه سرطان سینه در ایران با دکتر افسانه اقبال‌نیا دبیر کمپین سونامی‌مبارزه با سرطان سینه گفت و گو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

هزینه‌های سرسام آور درمان بیماری سرطان چقدر بر اقتصاد اجتماعی اثر می‌گذارد؟

سرطان بیماری بسیار پرهزینه‌ای است که بدون شک تامین هزینه‌های درمان برای اقشار کم درآمد جامعه بسیار سخت و دشوار است و در بیشتر مواقع مشاهده شده است که بسیاری از بیماران به دلیل هزینه‌های سرسام آور طول درمان را رها کرده‌اند. به طورحتم اقشار پردرآمد جامعه توانایی تامین هزینه‌های درمان را خواهند داشت، اما مساله اقتصادی بیماری سرطان بر بنیان خانواده و سپس بر اقتصاد جامعه اثر می‌گذارد به طوری که باعث می‌شود حتی نفرات سالم خانواده هم به نوعی دچار بیماری سرطان شوند البته نه به این منظور که از نظر جسمانی به بیماری سرطان مبتلا شده‌اند بلکه به حدی هزینه‌های درمان این بیماری گزاف است که تمام اعضای خانواده با بحران شدید مالی مواجه می‌شوند و حتی در برخی مواقع مشاهده شده که خانواده به فروش سقف بالای سر خود اقدام کرده است یا برای تامین هزینه‌های درمان پول با سود بالا قرض می‌کنند. بیماری سرطان پیامدهای مختلفی دارد به عنوان مثال بسیاری از مردان بعد از اینکه متوجه می‌شوند همسرشان به بیماری سرطان مبتلا شده است زندگی مشترک را ترک می‌کنند که این ترک زندگی از سوی سرپرست خانوار پیامدهای اقتصادی جبران ناپذیری به همراه دارد. همچنین در برخی مواقع مشاهده شده است که بسیاری از مردان می‌خواهند هزینه‌های درمان همسر خود را پرداخت کنند، اما هزینه‌های سرسام آور درمان از جمله تامین هزینه گزاف شیمی‌درمانی از سبد خانوار پرداخت می‌شود که این امر در طولانی مدت باعث می‌شود که سرپرست خانوار دیگر نتواند هزینه‌های درمان همسر خود را بپردازد که در نتیجه آن مرد هم به نوعی به بیماری سرطان مبتلا می‌شود که این امر به جامعه نیز سرایت می‌کند، زیرا خانواده کمون اولیه جامعه است و برون رفت هر نوع رفتاری از یک خانواده بدون شک بر اقتصاد جامعه اثر می‌گذارد، زیرا دولت به برخی داروهای ضد سرطانی سوبسید پرداخت می‌کند، بنابراین اگر آمار این بیماری در کشور کاهش پیدا کند دولت دیگر این میزان هزینه را پرداخت نخواهد کرد.  همچنین هر چه سطح آگاهی و دسترسی به‌امکانات بیشتر شود این بیماری بیشتر مهار می‌شود به عنوان مثال در خرمشهر یک بیمار مبتلا به سرطان سینه برای هر بار انجام شیمی‌درمانی باید به اهواز می‌رفت که این امر هزینه‌های درمان بیماری را افزایش چشمگیری داده بود.

کدام قشر از افراد جامعه یعنی فقیر، متوسط و ثروتمند بیشتر به بیماری سرطان مواجه می‌شوند؟

آمار روشن و شفافی در این خصوص وجود ندارد. اما اولین عاملی که باعث بروز بیماری سرطان می‌شود استرس، دلهره و تشویش است و افراد پس از یک شوک روانی متوجه شده‌اند که به این بیماری مبتلا شده‌اند و دومین عاملی که باعث بروز بیماری سرطان می‌شود، مسائل ژنتیکی است به طوری که وقتی یک نفر از اعضای خانواده به بیماری سرطان مبتلا شود سایر افراد خانواده هم در معرض خطر هستند.

معمولا در اقشار سطح پایین جامعه استرس و تشویش به دلیل مشکلات اقتصادی بیشتر وجود دارد که سرطان در این اقشار شایع تر است. البته سرطان در قشر مرفه جامعه هم دیده می‌شود که بیشتر به دلیل مصرف مشروبات الکلی، استفاده از دخانیات و عوامل وراثتی است. بروز بیماری سرطان در اقشار مرفه جامعه خیلی بر اقتصاد جامعه اثر گذار نیست، زیرا این اقشار هزینه‌های درمان را خود به تنهایی تامین می‌کنند،اما بروز بیماری سرطان در اقشار ضعیف جامعه به دلیل مشکلات و پیامدهای ناشی از آن از جمله افزایش هزینه‌های جاری دولت بیشتر بر اقتصاد جامعه اثر می‌گذارد. شایع‌ترین سرطان مردان ایران نیز سرطان معده است که عوامل اصلی سرطان معده پرخوری و چاقی، سیگار و الکل و تریاک، مصرف نمک زیاد و مصرف کم میوه‌جات است. سرطان معده دو نوع است که برای فقرا به دلیل نارسایی تغذیه در پایین معده و برای ثروتمندان به دلیل پرخوری و چاقی در بالای معده رخ می‌دهد.

سالیانه چند میلیون نفر به بیماری سرطان در ایران مبتلا می‌شوند؟

در هر 45 دقیقه یک نفر به بیماری سرطان مبتلا می‌شود و از هر هشت نفر حدود دو نفر مبتلا به بیماری سرطان در ایران هستند. البته‌امار دقیق و روشنی در خصوص تعداد مبتلایان به بیماری سرطان وجود ندارد، زیرا بسیاری از افراد به دلیل عدم انجام چکاپ پزشکی از بیماری خود اطلاعی ندارند.

میانگین هزینه‌های درمان بیماری سرطان از جمله سرطان سینه چقدر است؟

هزینه‌های درمان بیماری سرطان در انواع سرطان‌ها متفاوت است، اما اگر بخواهیم روند هزینه‌های درمان بیماری سرطان سینه را بررسی کنیم. بیمار ابتدا باید جراحی شود، سپس نیازمند به انجام مراحل شیمی‌درمانی است که هزینه شیمی‌درمانی در مراکز دولتی با مراکز خصوصی متفاوت است. بعد از انجام مراحل شیمی‌درمانی باید مراحل پرتو درمانی را سپری کند که بازهم هزینه پرتو درمانی در مراکز دولتی با مراکز خصوصی متفاوت است و در نهایت اگر سینه بیمار تخلیه شود نیاز به پروتز سینه است. این بیماران مرتب باید تحت کنترل و معاینه پزشک متخصص باشند و آزمایش‌های گران قیمتی از این افراد گرفته می‌شود تا بیماری مجدد شروع به فعالیت نکند، همچنین این بیماران پس از انجام مراحل شیمی‌درمانی به پوکی استخوان و خرابی دندان مبتلا می‌شوند و هر 20 روز یکبار بیمار مبتلا به سرطان سینه باید آمپول هرسپتین تزریق کند که قیمت این آمپول به صورت آزاد بیش از 4میلیون تومان است، لذا علاوه بر هزینه‌های اصلی درمان سرطان سینه، هزینه‌های جانبی دیگری از جمله رژیم غذایی خاص، مشکلات پوکی استخوان و درمان خرابی دندان به هزینه‌های بیمار افزوده می‌شود که به طور کلی هزینه درمان بیماری سرطان سینه در هر ماه بیش از سه میلیون تومان خواهد بود.

آیا سازمان‌های بیمه گر هزینه‌های درمان بیماری سرطان سینه را پوشش می‌دهند؟

متاسفانه سرطان سینه جزو بیماری‌های خاص محسوب نشده است و بیماران به صورت آزاد درمان می‌شوند و پوشش بیمه ای آن‌ها در حد بستری است و تنها بیمه‌های تکمیلی هزینه‌های شیمی‌درمانی را پوشش می‌دهد. پروتز سینه یک نوع عمل زیبایی به شمار می‌رود، لذا کوچکترین کمکی به بیماران نمی‌شود، اما در سایر کشورهای دنیا صفر تا صد هزینه‌های درمان بیماری سرطان سینه توسط سازمان‌های بیمه گر پرداخت می‌شود.

راهکارهای کاهش هزینه درمان سرطان به ویژه سرطان سینه چیست؟

متاسفانه هزینه‌های درمان بیماری سرطان در ایران بسیار سنگین است. به عنوان مثال اگر قبل از فراگیر شدن بیماری سرطان سینه در بدن فرد، این نوع سرطان شناسایی و کشف شود، سرطان سینه با تجویز داروهای ضدسرطانی یا جراحی درمان خواهد شد، اما وقتی سرطان سینه وارد مرحله متاستاز شود به دلیل اینکه سینه در قسمت جلوی بدن قرار گرفته است و سایر اعضای بدن از جمله کبد، طحال، کلیه و ریه را پوشش دهد هزینه‌های درمان سرسام آور می‌شود و همچنین نوع سرطان پیشرفته خواهد بود، لذا اصل پیشگیری قبل از درمان باید در مردم فرهنگ سازی شود. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث شدت یافتن ابتلا به سرطان در کشور شده است، انجام نشدن دوره‌ای چکاپ پزشکی است، زیرا با انجام آزمایش‌های پزشکی به صورت سالیانه می‌توان بسیاری از سرطان‌ها را به موقع تشخیص داد، بنابراین انجام چکاپ پزشکی به صورت رایگان در بیمارستان و مراکز درمانی کشور بسیار ضرورت دارد. درحال حاضر سرطان دستگاه گوارش بیشترین شیوع را در بین جامعه‌اماری مردان دارد و آمار سرطان سینه در زنان هم از وضعیت مشابهی پیروی می‌کند، بنابراین انجام سونوگرافی یا ماموگرافی برای زنان می‌تواند به سادگی در مراحل ابتدایی بیماری وضعیت آن را برای پزشک روشن کند و قبل از اینکه این بیماری وارد مرحله متاستاز شود درمان ساده و کم هزینه را میسر کند. همچنین در بحث درمان هم دولت و هم تشکل‌های مردمی‌باید به این حوزه ورود کنند، زیرا ۴۰ درصد از انواع سرطان‌ قابل پیشگیری است، لذا اگر دولت و تشکل‌های مردمی‌به‌امر پیشگیری قبل از درمان ورود کنند می‌توان روند صعودی ابتلا به بیماری سرطان در ایران را کاهشی کرد.

کشورهای مختلف دنیا برای کنترل بیماری سرطان چه تدابیری اندیشیده‌اند؟

ایران در بحث کنترل بیماری سرطان از استانداردهای بین‌المللی تبعیت می‌کند به عبارتی آنچه که در کشور‌های پیشرفته دنیا مرسوم است در ایران هم انجام می‌شود و زنان ایرانی به صورت مرتب طی یک پروسه زمانی خاص خود را غربال گرایی و معاینه می‌کنند و به محض اینکه کوچکترین توده ای در ناحیه سینه احساس می‌کنند باید به پزشک مراجعه کنند، اما متاسفانه در کشور ما درگیر یک سری ملاحظات قوی و قبیله ای هستیم به عنوان مثال در خرمشهر بسیاری از زنان چکاپ پزشکی را ناپسند می‌دانند و زمانی که زنان برخی روستاهای محروم خرمشهر را مورد چکاپ و غربالگری قرار دادیم متاسفانه بسیاری از این زنان به سرطان سینه مواجه بودند که در حال حاضر هزینه‌های درمان این افراد در تهران از سوی خیرین پرداخت می‌شود.