قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ایلنا:
تنش ترکیه با اروپا، ریشه در بی‌اعتمادی آنکارا نسبت به بروکسل دارد/ اروپا توان اقدام گروهی علیه ترکیه را ندارند/ خروج ترکیه از ناتو دور از ذهن است
تحلیلگر مسائل ترکیه گفت: آنکارا معتقد است اروپا پتانسیل مداخله در پرونده‌های گوناگون را ندارد و به همین دلیل به دنبال آن است تا بتواند با اجرای تاکتیک‌های کوتاه و میان‌مدت، سیاست خارجی خود در ابعاد بلند مدت را سر و شکل دهد.
«رحمان قهرمان‌پور» تحلیلگر مسائل ترکیه در تشریح دلایل و ابعاد دور جدید تنش‌های اتحادیه اروپا و ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: اتفاق‌های مهمی که در سیاست بین‌الملل رخ داده موجب شده تا ترکیه سیاست خارجی خود را با این تحولات تنظیم کند. این مدل از سیاست خارجی بر خلاف آنچه که نوعثمانی‌گری گفته می‌شود، بالاتر از این مسائل را هدف خود می‌داند. در آنکارا به این جمع‌بندی رسیده‌اند که ترکیه باید به یک قدرت متوسط بین‌المللی تبدیل شود؛ یعنی در عرصه منطقه‌ای حرف اول را بزند و در عرصه بین‌المللی کمی پایین‌تر از قدرت‌های جهانی مانند چین، آمریکا و روسیه قرار بگیرد. به عبارتی دیگر ترکیه خواهان آن است تا یک قدرت میانه اما در سطح بالا تلقی شود. آنکارا احساس می‌کند که در شرایط کنونی می‌تواند بازیگری خود را به این سمت جهت‌دهی کند؛ چراکه از دید آنها ایالات متحده دیگر تمایلی به پرداخت هزینه‌های کلان در نظم لیبرالی کنونی بعد از جنگ جهانی دوم ندارد و حس می‌کنند که آمریکا بسیاری از صحنه‌های منطقه‌ای و پیرامونی را ترک خواهد کرد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر آنکارا معتقد است اروپا پتانسیل مداخله در پرونده‌های گوناگون را ندارد و به همین دلیل به دنبال آن است تا بتواند با اجرای تاکتیک‌های کوتاه و میان‌مدت سیاست خارجی خود در ابعاد بلند مدت را سر و شکل دهد. به عنوان مثال در قضیه شرق مدیترانه شاهد آن بودیم که ترکیه کشتی حفاری خود را اعزام کرد و به تنش‌ها با یونان و قبرس دامن زد اما در نهایت به گونه‌ای عمل کرد که بتواند این تنش‌ها را آرام کند. این رفتار دقیقاً نشان دهنده سیاست یک گام به جلو و یک گام به عقب است. توجه داشته باشید که این عملکرد آنکارا در مقیاس جهانی مطلوب قدرت‌ها نیست و آنها به دنبال مهار ترکیه در پرونده‌های گوناگون هستند. موضوع دیگری که باید در این میان مورد توجه قرار بگیرد این است که روابط اتحادیه اروپا با ترکیه همانند یک عضو تعریف نمی‌شود. در سال ۱۹۹۹ شاهد مذاکره اتحادیه اروپا با ترکیه در کپنهاگ بودیم و تا به امروز که ۲۰ سال از آن دوران می‌گذرد اتفاق خاصی در حوزه عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا رخ نداده است. به همین دلیل افکار عمومی ترکیه نسبت به اروپا و آمریکا بی‌اعتماد شدند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: اردوغان تا سال ۲۰۱۰ سعی کرد پیش شرط‌های مورد نظر اتحادیه اروپا را مو به مو رعایت کند و این روند تا سال ۲۰۱۶ و قبل از کودتا ادامه داشت که مذاکره با کردها و پ.ک.ک یکی از آنها بود. اما پس از کودتا اتفاق‌هایی که در داخل ترکیه و محیط پیرامونی آن رخ داد موجب شد تا تنش بین آنکارا و بروکسل افزایش پیدا کند. در آن زمان مساله تقابل با کردهای سوریه و همچنین خرید سامانه اس- ۴۰۰ روسیه به این تنش‌ها دامن زد اما ترکیه تحریم‌های غرب را به جان خرید و در مقابل اقدام به خرید اس- ۴۰۰ کرد. آنکارا به این درک رسیده بود که نمی‌تواند در بلندمدت به اروپا تکیه کند و این موضوع صرفا مربوط به سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه یا شخص اردوغان نیست؛ بلکه این روند یک سیاست مدت‌دار و مشخص شده است. در این راستا می‌بینیم که آلمان از فروش تانک چیفتن به ترکیه خودداری می‌کند و همچنین فروش تکنولوژی پهپادها توسط کانادا به ترکیه تعلیق می‌شود. این مولفه‌ها دقیقاً بخشی از تنش‌هایی است که در مورد آنها پیشتر صحبت کردم.
قهرمان‌پور افزود: در فاز دیگر افکار عمومی ترکیه به این باور رسیده‌اند که اتحادیه اروپا از مسائل هویتی عدول نمی‌کند و این مسائل دقیقاً در اجلاس کپنهاک گفته شد و ترکیه هم بعدها بسیاری از آنها را مورد توجه خود قرار نداد. به همین دلیل ترکیه به این باور رسیده که غرب در حال بازی با آنها است. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا اروپایی‌ها برای تقابل و کنترل تنش خود با ترکیه، از اهرم ناتو و اخراج آنکارا از آن استفاده خواهند کرد یا خیر؟ واقعیت این است که ترکیه به دنبال خروج از ناتو نیست و تا آخرین لحظه هم خواهان لغو عضویت خود از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی نیست، اما باید توجه داشته باشید که نقش ناتو هم در دنیای امروز همانند گذشته نیست. این سازمان پس از جنگ صربستان نتوانست نقش خود را به درستی ایفا کند. در حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و همچنین لشکرکشی به عراق در سال ۲۰۰۳، ناتو عملاً نقش مهمی را به عهده نگرفت و صرفاً به بحث‌های آموزشی پرداخت یا در کنار ارتش ایالات متحده به عنوان نیروی کمکی حضور داشت. لذا اوضاعِ این نهاد در شرایط کنونی بحرانی است و آنکارا هم از این شرایط به نفع خود سود می‌برد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید که اتحادیه اروپا ابزارهای زیادی برای مقابله با ترکیه دارد اما مشکل اینجاست که این نهاد اروپایی نمی‌تواند به صورت دسته‌جمعی و گروهی در مورد یک موضوع یا حتی تقابل با ترکیه تصمیم‌گیری کند. اخیراً شاهد بودیم که آلمان و فرانسه نتوانستند ائتلاف قوی علیه ترکیه به راه بیاندازند و این مسأله نشان می‌دهد که کشورهای عضو اتحادیه اروپا صرفاً به صورت فردی می‌توانند بر ترکیه اعمال فشار کنند، نه به صورت جمعی یا گروهی. در این میان ترکیه در پرونده‌هایی مانند لیبی، اکتشافات در بستر مدیترانه شرقی، نزاع با یونان و پرونده قره‌باغ منافع مختص به خود را جلو می‌برد. این در حالی است که آنکارا در ادلب و سوریه با روسیه هماهنگ است و در مقابل مسکو از ترکیه برای تضعیف ناتو و اتحادیه اروپا بهره می‌برد. بنابراین فکر نمی‌کنم که اتحادیه اروپا بخواهد به صورت مستقیم وارد منازعه با ترکیه شود؛ مضاف بر اینکه مسائلی مانند بحران مهاجران هم به معضلی تبدیل شده که اتحادیه اروپا ملاحظاتی نسبت به آن دارد و نمی‌خواهد بیش از حد در این محور با آنکارا وارد چالش شود.
