موانع تشکیل دولت لبنان/ ۲ دلیل اصلی برای تسریع در معرفی کابینه مصطفی ادیب/ سناریوی آمریکا برای ادامه خلأ قدرت در بیروت

«علی‌اصغر زرگر» کارشناس مسائل منطقه در تشریح دلایل عدم تشکیل دولت لبنان توسط نخست‌وزیر جدید این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بر اساس رایزنی‌های اخیر قرار بر این بود که روز گذشته (دوشنبه) سازوکار تشکیل دولت توسط نخست وزیر این کشور اعلام شود اما شاهد آن بودیم که مصطفی ادیب نتوانست این مساله را به درستی جلو ببرد و فهرست مذکور را ارائه کند. به همین دلیل انتقادهایی از وی در سطح داخلی و خارجی رخ داده که دلیل آن عدم تشکیل دولت در موعد مقرر است. توجه داشته باشید عجله برای تشکیل دولت لبنان دو علت عمده دارد؛ نخست اینکه جامعه بین‌الملل اعلام کرده کمک‌های بین‌المللی به لبنان منوط به تشکیل دولت وفاق ملی است و اگر این دولت تشکیل نشود، کمک‌های مذکور برای اصلاح خرابی‌های انفجار بیروت به این کشور داده نخواهد شد. دومین مساله این است که خلأ قدرت در لبنان و همچنین مشکلات اقتصادی باعث شده تا بیروت وارد یک بحران جدی شود و حالا اوضاع و احوال می‌طلبد که دولت این کشور هر چه زودتر بر سر کار بیاید.

وی ادامه داد: این دو دلیل لزوم تشکیل دولت را بیش از پیش نمایان می‌کند و تمام این روند تا جایی به تعمیق بحران دامن زده است که شاهد ورود رئیس‌جمهوری فرانسه به پرونده تشکیل دولت لبنان هستیم. در شرایط کنونی مانع و مساله اصلی در بحث تشکیل دولت همانند گذشته، موضوع  قومی بودن ساختار سیاسی اجتماعی لبنان است. این ساختار به نوعی هیچ هماهنگی با یکدیگر ندارد و سه ضلع تشکیل دهنده آنها یعنی شیعیان، اهل تسنن و مسیحیان به دنبال سهم خود هستند. این عدم هماهنگی باعث شد تا امانوئل مکرون از آن سر دنیا به بیروت بیاید و علاوه بر خط و نشان کشیدن برای مقام‌های لبنان، آنها را تلویحاً نسبت به عدم تشکیل دولت تهدید کند. متاسفانه در لبنان هر کدام از جناح‌ها همانگونه که میشل عون، رییس جمهور این کشور بدان اشاره کرد در حال تامین منافع خود هستند؛ به عنوان مثال مسیحیان حالا زیر نظر فرانسه کار می‌کنند و اهل تسنن هم با عربستان و ایالات متحده در ارتباط هستند، اما نکته اینجاست که این اتفاق تنها و تنها در لبنان رخ می‌دهد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: شما در هیچ جای دنیا نمی‌بینید که احزاب و جریان‌های سیاسی – اجتماعی یک کشور صراحتاً اعلام کنند که ما مورد حمایت فلان کشور هستیم اما در لبنان این مساله را به صراحت می‌بینید و جریان‌های این کشور خط‌کشی‌های سیاسی خود را علناً اعلام می کنند. به همین جهت است که اختلاف‌ها با وجود وقوع انفجار در بندر بیروت و تبعات سهمگین آن، همچنان به قوت ادامه دارد. اینکه آیا نخست‌وزیر لبنان می‌تواند از بحران فعلی عبور کند و دولت را تشکیل بدهد موضوعی است که مولفه‌های زیادی دارد، چراکه ما در حال حاضر شاهد یک تضاد آشکارِ منافع میان طیف‌های مختلف لبنان هستیم و حالا انفجار بندر بیروت هم مزید بر علت شده است. نکته اصلی این است که اختلاف بر سر انتصاب وزیر دارایی لبنان شکل گرفته و به همین دلیل گفته می‌شود که مصطفی ادیب به دلیل اختلافات مذکور نتوانسته است کابینه را تشکیل دهد و سازوکار آن را اعلام کند.

واقعیت این است که هر دولتی در لبنان که بخواهد تشکیل ‌شود باید رضایت تمامی طوایف لبنان را تامین کند، اما به نظر می‌رسد این وضعیت در لیست مورد نظر مصطفی ادیب، نخست‌وزیر مکلف تامین نشده بود و نهایتاً باعث مخالفت جنبش امل و حزب‌الله شده که ۲۷ نماینده در پارلمان دارند. این در حالی است که ائتلاف حزب‌الله و امل هم‌پیمانانی در پارلمان دارند که از دیدگاه آنها حمایت می‌کنند. این موضوع باعث شد که طرح فرانسه برای تشکیل دولت لبنان با خطر روبه‌رو شود؛ طرحی که شخص امانوئل ماکرون، تلاش دارد مانع از فروپاشیدن آن بشود. از جمله طرف‌هایی که با فهرست معرفی شده از سوی مصطفی ادیب مخالف بود، جریان آزاد لبنان (بزرگ‌ترین فراکسیون مسیحی در پارلمان) به ریاست جبران باسیل بود که او نیز با ترکیب پیشنهادی دولت مخالفت کرد اما به هر ترتیب اختلاف اصلی بر سر گزینه وزارت دارایی لبنان است. توجه داشته باشید که وزارت دارایی در شرایط کنونی یکی از پست‌های بسیار مهم به حساب می‌آید و رییس پارلمان هم صراحتاً اعلام کرده که اگر گزینه این وزارتخانه از میان طیف جنبش امل و حزب الله لبنان نباشد در تشکیل دولت مشارکت نخواهند کرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اظهارات رئیس پارلمان لبنان، نکته مقابل راهبرد ایالات متحده و غرب است؛ چراکه تنها وزارتخانه‌ای که مقام‌های آ‌مریکایی به شدت روی آن حساس هستند، وزارت دارایی لبنان است. واقعیت امر این است که غرب به دنبال آن است تا بتواند گزینه خود را روی صندلی وزارت دارایی لبنان بنشاند و به قول خودشان مانع از نفوذ حزب‌الله و جنبش امل در این وزارتخانه شوند. وزیر دارایی به حدی برای آمریکایی‌ها مهم است که به خاطر آن لبنان را مشمول قانون سزار کردند و حتی دارایی‌های این کشور را به گروگان گرفتند. به همین جهت ما مجدداً شاهد تکرار سناریوی سابق در مورد تشکیل دولت هستیم و این در حالی است که ضرورت تشکیل دولت بیش از پیش احساس می‌شود. به نظرم اختلاف در مورد وزیر دارایی در روزهای آینده ممکن است افزایش پیدا کند اما محیط و شرایط لبنان توان ادامه این اختلاف‌ها و سهم‌خواهی‌های جناحی را ندارد و مصطفی ادیب باید هر چه زودتر اقدام به تشکیل دولت کند.