انتخابات زودهنگام عراق، تاکتیک عبور از بحران است/ ریاض و واشنگتن به دنبال تغییر قانون اساسی بغداد هستند/ احتمال حضور الکاظمی در راس دولت بعدی

«علی‌اصغر زرگر» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح ابعاد و دلایل برگزاری انتخابات زودهنگام عراق در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بر اساس آخرین داده‌هایی که از سوی دولت عراق اعلام شده، قرار بر این است تا انتخابات زودهنگام این کشور در تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۲۱ مصادف با ۱۶ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شود. این انتخابات همانگونه که قبل‌تر گفته شد، به نوعی برای تعیین تکلیف وضعیت کشور عراق برگزار می‌شود، اما در اینجا پرسش این است که چرا در عراق تا این حد انتخابات زودهنگام اهمیت دارد و جریان‌های سیاسی در مورد آن دست به تقابل و جدال‌های متعدد با یکدیگر زده‌اند؟ باید متوجه باشیم که اساساً فلسفه انتخابات زودهنگام در تمام نظام‌های سیاسی دنیا زمانی اهمیت پیدا می‌کند که یک کشور با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود. به عنوان مثال در بریتانیا پس از آنکه قرار شد پروژه برگزیت انجام شود، شاهد انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام بودیم. به همین دلیل به این معنا رسیدیم که دولت حاکم برای خروج از یک بحران دست به برگزاری انتخابات زودهنگام زد.

وی ادامه داد: در عراق هم این مسئله به همین روال وجود دارد. واقعیت این است که انتخابات زودهنگام زمانی برگزار می‌شود که یک کشور نمی‌تواند از بحران‌های مورد نظرش خارج شود و به همین دلیل برای آنکه بتواند جلوی طغیان عمومی و به هم ریختگی در داخل را بگیرد، برگزاری انتخابات زودهنگام را مطرح می‌کند. اینکه چرا عراق در وضعیت فعلی قرار است اقدام به برگزاری انتخابات زودهنگام کند به خوبی نشان می‌دهد بغداد هم با مشکلات زیادی روبه‌رو است. همه به یاد دارند که در زمان نخست وزیری «عادل عبدالمهدی» اعتراض‌ها به حدی افزایش پیدا کرد که وی مجبور به کناره‌گیری شد. البته شلوغ شدن عراق در آن برهه زمانی دلایل بسیار زیادی داشت که یکی از آنها انعقاد قرارداد اقتصادی میان عراق و چین بود. آمریکا در آن موقع صراحتاً فهمید که باید جلوی نفوذ چین را بگیرد و بر این اساس تمام معادله را به هم زد و نتیجه آن استعفای عبدالمهدی از سمتش بود.

این استاد دانشگاه گفت: پس از معرفی سه نامزد، در نهایت مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر عراق انتخاب شد. شرط پارلمان عراق و نمایندگان آن برای رأی اعتماد دادن به الکاظمی این بود که او بتواند در موعد مقرر اقدام به برگزاری انتخابات زودهنگام کند. به عبارتی دیگر الکاظمی را باید مجری، پیمانکار و نخست‌وزیر دوره گذار در عراق دانست و به همین دلیل حالا شاهد آن هستیم که با فشار احزاب، وی نهایتاً مجبور شد تا موعد انتخابات زودهنگام را اعلام کند. من معتقدم این انتخابات و برگزاری آن تا حدودی به مسائل سیاست خارجی این کشور مربوط است. واقعیت این است که عراق در برهه‌ای از زمان به ایران تکیه کرده و از سوی دیگر هم نمی‌تواند از آمریکا دور شود؛ به همین دلیل بسیاری از تحلیلگران معتقدند که عراقی‌ها می‌خواهند در انتخابات آینده منازعه میان تهران و واشنگتن را حل و فصل کنند.

زرگر افزود: نکته دیگر که باعث می‌شود برگزاری انتخابات زودهنگام در عراق اهمیت پیدا کند، مشکلات اقتصادی است. ما بارها دیده‌ایم که این کشور با بحران‌های بسیار سنگین اقتصادی روبه‌رو شده و برای زنده ماندن به سراغ عربستان می‌رود و چندی بعد به سوی ایران و آمریکا می‌آید. به همین دلیل اوضاع اقتصادی در عراق و همچنین شیوع کرونا در این کشور باعث شده تا شمارش معکوس در مورد اقتصاد نمایان شود. در این میان باید متوجه بود که احتمال دارد طی روند برگزاری انتخابات و حتی پس از آن، مسئله تغییر قانون اساسی این کشور مطرح شود. برخی‌ معتقدند که سعودی‌ها و آمریکا بر تغییر قانون اساسی عراق اصرار دارند و تمامی این مسائل را اگر کنار یکدیگر قرار دهیم به خوبی می‌بینیم که محور اصلی انتخابات زودهنگام عراق، بحث اقتصاد و در صدر آن سیاست خارجی است. به عبارتی دیگر نخست وزیر فعلی عراق و سایر مقام‌های این کشور از سوی مردم و قدرت‌های دیگر در عراق زیر فشار هستند.

وی در پایان خاطرنشان  کرد: به عنوان مثال مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر عراق، دیگر توان آن را ندارد تا در مورد خروج آمریکا یا ادغام حشدالشعبی با بدنه نظامی عراق تصمیم قاطع بگیرد. بر این اساس من معتقدم که مولفه‌های بسیار زیادی در عراق وجود دارد که باعث شده انتخابات زودهنگام مطرح شود. الکاظمی به خوبی می‌داند که نمی‌تواند به صورت صد درصد جانب ایران یا آمریکا را بگیرد. او حالا در مورد نفوذ تهران و واشنگتن در بغداد کاملاً توجیه است. به همین دلیل بسیاری معتقدند که احتمالاً الکاظمی هم برای بعد از انتخابات زودهنگام خود را آماده می‌کند تا بتواند در ساختار قدرت باقی بماند؛ چراکه او می‌تواند یکی از مهره‌های مهم و مطرح در انتخابات آینده باشد و سعی می‌کند تا بتواند یک ثبات نسبی را در عراق رقم بزند.