رایزن پیشین ایران در افغانستان:
سفرهای خلیلزاد با وجود تضاد طالبان با دولت افغانستان، بیهوده است/ واشنگتن به خوبی از عمقِ نفوذ تهران در کابل خبر دارد/ آتش‌بس عید قربان کارایی ندارد
رایزن پیشین ایران در افغانستان گفت: جمهوری اسلامی ایران باید زمانی وارد پرونده افغانستان و مذاکره با آمریکا شود که ضمانت‌های لازم در مورد امنیت مرزها و همچنین تامین منافعش در زمین همسایگی شرقی‌اش را اخذ کرده باشد.
«عبدالمحمد طاهری» رایزن پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل دور جدید سفرهای نماینده ویژه آمریکا در پرونده صلح افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: دور جدید سفرهای زلمی خلیلزاد در حالی انجام میشود که بسیاری از تحلیلگران معتقدند برگزاری مذاکرات بین‌الافغان همچنان با مشکلاتی روبه‌رو است. به نظر من این تحلیل تا حد زیادی درست است و دلیل‌های گوناگونی دارد. معتقدم که برنده معادلات فعلی افغانستان و حتی مذاکرات صلح دوحه، «طالبان» است؛ چراکه این جریان توانسته حدود شش هزار نفر از زندانیان خود را از زندان‌های دولت افغانستان آزاد کند و همین موضوع موجب تجدید قوای آنها در فرایند میدانی و سیاسی خواهد شد. طبیعی است که آزاد شدن زندانی‌های طالبان در میان‌مدت و کوتاه‌مدت تبعاتی برای دولت و ملت افغانستان خواهد داشت اما سعی رسانه‌های آمریکایی بر آن است که این مسئله بیش از حد برجسته نشود. مسئله دوم این است که طالبان و دولت افغانستان همچنان با یکدیگر درگیر هستند و اساساً طالب‌ها دولت افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسند. این در حالی است که حملات علیه نیروهای دولتی افغانستان از سوی طالبان همچنان ادامه دارد و هیچ نشانه‌ای از مصالحه دیده نمی‌شود.
وی افزود: موضوع دیگر اینکه ایالات متحده در چارچوب مذاکرات صلح افغانستان، ایران را نادیده گرفته است. واشنگتن باید به این نتیجه برسد که بدون حضور ایران در مذاکرات، ثبات در افغانستان امکان‌پذیر نخواهد بود. اما مسئله مهمتر که می‌تواند مذاکرات بین‌الافغان و صلح افغانستان را تحت تاثیر خود قرار دهد اختلافات جدید اسلام‌آباد و کابل است. اخیراً شاهد آن هستیم که درگیری‌های مرزی میان پاکستان و افغانستان وارد فاز جدید شده است. درست است که این درگیری‌ها حدود ۱۰۰ سال در مرز دیورند میان افغانستان و پاکستان ادامه دارد اما بالا گرفتن این تنش‌ها در شرایط کنونی بدون تردید به برقراری صلح در کابل نیست. این در حالی است که سازمان القاعده و همچنین داعش در افغانستان فعال هستند و تمامی این مولفه‌ها باعث شده تا مجدداً سفر خلیلزاد به پنج کشور کلید بخورد. او قرار است علاوه بر دوحه، به کابل و اسلام‌آباد سفر کند و از آنجا به بلغارستان و نروژ برود.
این تحلیلگر مسائل جنوب شرق آسیا با اشاره به دلایل شروع سفرهای جدید خلیلزاد، گفت: اینکه خلیلزاد قرار است به بلغارستان و نروژ برود به خوبی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در حال فعال کردن کشورهای اروپایی برای ورود به پرونده صلح افغانستان هستند. نکته اینجاست که برخی از کشورهای اروپایی تا حدودی در حوزه هدایت و همکاری با طالبان از گذشته تاکنون فعال بوده‌اند و به همین دلیل طالبان در شرایط کنونی به دنبال جلب حمایت برخی از دولت‌های اروپایی است. به موازات این وضعیت، دولت آمریکا هم به این نتیجه رسیده که دولت افغانستان از سوی برخی کشورهای اروپایی تقویت میشود و حالا ایالات متحده به دنبال آن است تا از دولت‌های اروپایی بخواهد بر کابل فشار بیاورند تا در نهایت بتوانند مذاکرات بین‌الافغان و صلح یکپارچه را جاری کنند.
طاهری افزود: نکته بسیار مهم دیگری که خلیلزاد چند روز پیش به آن اشاره کرد، نقش ایران در پرونده افغانستان است. او چندی پیش اعلام کرده که نگاه تهران به پرونده افغانستان و صلح این کشور هیچ‌گاه مثبت نبوده است. به عنوان یک دیپلمات که چند سالی در افغانستان مشغول به خدمت بودم باید بگویم که هیچ‌وقت نگاه خلیلزاد به ایران مثبت نبوده است. او از زمانی که در کابل سفیر آمریکا بود تا به امروز، به ایران با بدبینی نگاه می‌کرد. این در حالی است که او به خوبی میزان و عمق نفوذ تهران در افغانستان و منطقه را می‌داند. به همین جهت معتقدم جمهوری اسلامی ایران باید زمانی وارد پرونده افغانستان و مذاکرات با آمریکا شود که ضمانت‌های لازم در مورد امنیت مرزها و همچنین تامین منافعش در زمین همسایگی شرقی‌اش را دریافت کند. طبیعی است اگر منافع تهران در افغانستان و پرونده صلح تامین نشود، به طور کل نباید به آن ورود کنیم. به عنوان مثال ما می‌بینیم که قطر با وجود اینکه هیچ مرز مشترکی با افغانستان ندارد اما به محیط مذاکره آمریکا و طالبان تبدیل شد و این نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها خواهان ورود ایران به پرونده افغانستان نیستند. به همین دلیل اگر منافع ما تامین نشود، نباید وارد مذاکره با آمریکا در مورد پرونده افغانستان شویم.
وی در پایان در مورد احتمال برقراری آتش‌بس سراسری در آستانه عید قربان، خاطرنشان کرد: مولفه دیگری که متاسفانه آمریکایی‌ها به آن اشاره نمی‌کنند، تضاد عمیق میان طالبان و دولت مرکزی افغانستان است. توجه داشته باشید که کابل به دنبال برقراری نظم براساس بروکراسی است و طالبان هم به دنبال برپایی مجدد امارت اسلامی براساس منافع خود است. این دو با یکدیگر تضاد جدی دارند و این در حالی است که نیروهای نظامی دولت افغانستان در حال ضربه خوردن از طالبان با شدیدترین حملات هستند. اینکه گفته میشود سفر خلیلزاد برای رایزنی در خصوص مذاکرات بین‌الافغان و کاهش خشونت است به نظرم تا حدودی اغراق‌آمیز است. مسئله اینجاست که نگاه دولت افغانستان و آمریکا به مذاکرات بین‌الافغان کاملا متفاوت است. دولت افغانستان زیر فشارهای داخلی قرار دارد و احزاب و جریان‌ها به علاوه مردم این کشور خواهان آرام شدن وضعیت این کشور هستند، اما در مقابل آمریکایی‌ها تنها به دنبال اعمال فشار بر کابل برای برگزاری جلسه بین‌الافغان هستند. بخشی از این فشارها به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا مربوط است چراکه ترامپ به دنبال آن است تا بتواند از پرونده افغانستان به نفع خود در انتخابات استفاده کند. از سوی دیگر، اگر قرار باشد طی روزهای آینده و به مناسبت عید قربان آتش‌بس سراسری در افغانستان برپا شود، بدون تردید نمادین خواهد بود؛ چراکه فردای عید قربان طالبان دست به عملیات می‌زند و از سوی دیگر توجه کنید که درخواست آتش‌بس بیشتر از سوی دولت افغانستان مطرح میشود تا طالبان.
