جهان در سال ۱۳۹۸/ نگاهی به تحولات شرق آسیا
جدال پکن – واشنگتن؛ از جنگ تعرفه‌ای تا ابزارِ ایغورها/ ژاپن و معمای میانجی‌گری/ تایوان سکوی پرش آمریکا/ ادامه موشک‌بازی کیم
مدیرکل پیشین شرق‌آسیای وزارت خارجه گفت: شرق‌آ سیا منطقه‌ای بسیار کلیدی برای آمریکا به حساب می‌آید و مقابله با تهدید چین و سپس کره‌شمالی در سال جدید هم ادامه خواهد داشت.
«سیدجلال ساداتیان» مدیرکل پیشین شرق‌آسیای وزارت خارجه با اشاره به مهمترین تحولات شرق‌آسیا در سال ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: برای بررسی مهمترین تحولات شرق‌آسیا در سال گذشته باید نگاهی به راهبردهای ایالات متحده داشته باشیم. اولویت استراتژی واشنگتن به عنوان بزرگ‌ترین قدرتی که تلاش دارد دنیا را با خود هماهنگ کند، شرق آسیا بوده اما این باعث نشده که آمریکا از غرب آسیا دست بکشد. دلیل این چرخشِ ایالات متحده، قدرت گرفتن چین از لحاظ اقتصادی، سیاسی و نظامی است. در این راستا آمریکا پس از فروپاشی شوروی به دنبال آن بود تا بتواند دنیای تک قطبی را با رهبری خود به وجود آورد اما شاهد بودیم که ورود پوتین به قدرت و تیم او باعث شد اوضاع تا حدودی در نظام بین‌الملل تغییر کند و همزمان با این وضعیت، هدف‌گذاری چین در نظام بین‌الملل در زمان حیات «دنگ شیائو پینگ» باعث شد تا این کشور به قدرت دوم جهان تبدیل شود؛ تا جایی که ایالات متحده از این وضعیت ناراحت و نگران شد و به دنبال پس زدن پکن در معادلات جهانی است.
ایغورها؛ ابزار فشار آمریکا علیه چین
وی ادامه داد: چین توانست بازارهای آفریقا را در دست بگیرد و این اقدام‌ها در حالی صورت گرفت که چین در بازارهای آمریکا حضور فعال داشت. روند مذکور موجب شد تا پکن روز به روز توسعه اقتصادی خود را افزایش دهد و در فاز بعدی توسعه نظامی و سیاسی را در دستور کار خود قرار داد. آنها در حوزه تبت، آفریقا، خلیج‌فارس، شبه‌قاره و غرب‌آسیا سرمایه‌گذاری‌های مشخصی را صورت دادند و پس از آن وارد اروپا شدند. در این میان یکی از مشکلاتی که چین با آن در حال دست و پنجه نرم کردن است، مساله ایغورها و حاشیه‌هایی است که در این خصوص برای پکن به وجود آمد. این قومیت حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر جمعیت در چین دارند و خواهان استقلال خود از چین هستند. همین موضوع باعث شده تا پکن آنها را سرکوب کند و ایالات متحده هم از این موضوع به نفع خود با عنوان یک اهرم حقوق بشری استفاده می‌کند. این اقدام آمریکا به دلیل آن است که آنها به دنبال هدف قرار دادن برتری چین در صحنه بین‌الملل هستند. از این منظر ایالات سین‌کیانگ با مرکزیت اُرومچی یکی از نقاطی بود که در سال ۱۳۹۸ برای چین تبعات زیادی را از حیث حقوق‌بشری، رسانه‌ای و سیاسی به دنبال داشت؛ چراکه این منطقه با گستره یک میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر یک تهدید اساسی برای پکن به حساب می‌آید.
تایوان در کشاکش غرب و شرق
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه گفت: یکی دیگر از مسائلی که در حوزه شرق آسیا بسیار مهم به نظر آمد، مساله تایوان بود. باید متوجه باشید که ایالات متحده به این منطقه بیش از حد اهمیت می‌دهد و به دلیل مسائل ژئواستراتژیک شاهد هستیم که واشنگتن تمرکزش را تا حد زیادی بر این جغرافیا گذاشته است. در زمان انقلاب چین هم شاهد بودیم که غرب، تایوان را به رسمیت شناخته بودند. تایوان یکی از نقاط مورد نظر آمریکا است و البته که چین هم روی این منطقه بسیار حساسیت دارد. به همین دلیل تایوان در عین حال که ساختار و رئیس جمهور خود را دارد، در میان نفوذ چین و راهبرد ایالات متحده قرار گرفته است که می‌توان این منطقه را نقطه تقابل شرق و غرب دانست. تا جایی که ایالات متحده از هر جهت به دنبال آن است تا بتواند حوزه نفوذ خود در تایوان را به نحوی افزایش دهد که البته تا حدودی نسبت به این موضوع موفق شده است.
ژاپن میانجی تهران - واشنگتن
ساداتیان افزود: مساله دیگری که در سال ۱۳۹۸ بسیار سر و صدا کرد و تمام دنیا به نوعی تحت آثار آن قرار گرفتند، جنگ تعرفه‌ای میان واشنگتن و پکن بود. آمریکا تعرفه‌های سنگینی برای چین وضع کرد و پکن هم به همین ترتیب جواب ایالات متحده را داد. تلافی کردن دو طرف آن هم در حوزه اقتصادی باعث شد تا واشنگتن با چین کنار بیاید. در بحث کرونا هم شاهد بودیم که چین سهام شرکت‌های خارجی که در خاکش حضور داشتند را خریداری کرد که این موضوع بسیار مهم و کلیدی بود. در فاز دیگر، بحث تهدید‌هایی بود که چین از ناحیه آمریکا در دریای چین و از ناحیه ژاپن حس می‌کرد. باید توجه شود که ژاپن پس از جنگ جهانی دوم ارتش قدرتمندی نداشت و اتفاقاً آمریکایی‌ها مانع از دسترسی ژاپن به ارتش و همچنین صنایع سنگین شدند و در نهایت توکیو تمام ظرفیت و توان خود را روی مسائلی مانند صنایع الکترونیک و خودروسازی معطوف کرد. این در حالی است که ایالات متحده همچنان در حال بزرگ‌سازی پرونده چین در تمام ابعاد است تا بتواند حضور نظامی خود را در کنار ژاپن حفظ و از این طریق چین را به چالش بکشد. به همین دلیل ژاپن برای ایالات متحده در شرق آسیا بسیار مهم است و این کشور حالا سومین اقتصاد بزرگ دنیا را در اختیار دارد. اعتبار ذخیره ارزی ژاپن و همچنین اعتبار سرمایه و صنایع آن باعث شده تا این کشور در معادلات بین‌المللی جایگاه خوبی داشته باشد. به همین دلیل ترامپ نگاه ویژه‌ای به ژاپن دارد و همین نگاه باعث شد تا توکیو در سال گذشته اقدام به میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن کند.
ترامپ نگران موشک‌های کیم جونگ اون
وی در پایان تصریح کرد: رویداد مهم دیگر که در گستره شرق‌آسیا باید مورد توجه قرار بگیرد و اتفاقاً در سال گذشته هم تحولات بسیار عجیبی در این راستا رخ داد، مجموعه وقایعی بود که محوریت آن را کره‌شمالی تشکیل می‌دهد. این کشور به عنوان یک قدرت اتمی برای آنکه توجه همه را به خود جلب کند، به دنبال آن است تا منافعش را به هر ترتیبی تامین کند. در این میان آمریکا به دنبال آن بود تا در ابتدا با جنگ، کار پیش ببرد اما نهایتاً اوضاع و احوال به سمتی رفت که مجبور به مذاکره با پیونگ‌یانگ شدند. این در حالی است که نباید فراموش کنیم که کره‌شمالی توسط چین هدایت و راهبری می‌شود و همین موضوع اوضاع و احوال را به سمت و سویی هدایت می‌کند که جدال میان دو کشور به قوت خود باقی بماند. در سال گذشته شاهد بودیم که دیدارهای مختلفی میان رهبران آمریکا و کره‌شمالی در ویتنام و مرز دو کشور انجام شد و همه فکر می‌کردند که دیگر تنش میان دو طرف تمام شده است، در حالی که این منازعه همچنان ادامه دارد. به هر ترتیب معتقدم که کره‌شمای قدرت موشکی و اتمی خود را کنار نخواهد گذاشت؛ چراکه این موضوع ابزار فشار بر واشنگتن به حساب می‌آید و نمی‌تواند آن را کنار بگذارد.
