دلایل آمریکا برای استقرار سامانه پاتریوت در عراق/ ابعاد و پیامد سناریوی واشنگتن برای ادامه خلاء قدرت در بغداد

«سیدمرتضی موسوی خلخالی» تحلیلگر مسائل عراق در تشریح دلایل تصمیم ایالات متحده برای استقرار سامانه پدافند موشکی پاتریوت در عراق در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: وضعیت فعلی در عراق نه تنها در ابعاد سیاسی بلکه در مسائل اقتصادی، اجتماعی و نظامی نشانگر یک بحران چند لایه در این کشور است که موجب شده معادلات و تحلیل‌ها تا حد زیادی با اما و اگرهای زیادی روبه‌رو شود. در این میان مساله و بحران اصلی عدم وجود یک نخست‌وزیر قدرتمند در بغداد است تا بتواند تمام مسائل و مشکلات را جلو ببرد و از جهتی دیگر حالا مشخص شده که بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در رقم زدن این وضعیت در قبال عراق دست داشته‌اند. در این بین حضور ایران به عنوان یکی از بازیگران موثر منطقه‌ای در عراق یکی از مسائل و موضوع‌هایی است که باعث می‌شود معادلات به هم بریزد؛ چراکه در سوی دیگر این معادلات ایالات متحده قبول دارد و به هیچ وجه تحمل نفوذ تهران در بغداد را ندارد.

وی ادامه داد: آمریکایی‌ها خود را در سقوط صدام بسیار مهم می‌دانند و از این جهت برای خود یک نقش و جایگاه بسیار بالایی در عراق قائل هستند. به همین دلیل شاهد آن هستیم که آمریکایی‌ها به هیچ وجه حاضر به خروج از عراق نیستند و اساساً این موضوع را منتفی می‌دانند. در این میان توجه داشته باشید که واشنگتن نمی‌تواند روابط عراق و ایران را تحمل کند و در این راه مانع‌تراشی‌های گسترده‌ای صورت دادند، اما توجه داشته باشید که کشورهایی مانند قطر، عربستان، امارات، اردن و حتی اسرائیل هم از روابط نزدیک تهران و بغداد عصبانی هستند و عملاً نمی‌خواهند این روند ادامه داشته باشد. آنها به خوبی می‌دانند که ایران و عراق دو کشور بسیار ثروتمند و قدرتمند منطقه به حساب می‌آیند و به همین دلیل است که فعالیت مخرب آنها روز به روز بیشتر می‌شود. اینکه می‌بینیم بارها و بارها در عراق بحران ایجاد شده و تا به امروز هم این روند ادامه دارد، دقیقاً از همینجا نشأت گرفته است؛ تا جایی که ما دیدیم داعش در عراق توانست تا حد زیادی ارتباط شهرهای این کشو با دولت مرکزی را قطع کند و کماکان در برخی مناطق این وضعیت ادامه دارد.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه ایالات متحده به سه دلیل خواهان استقرار سامانه پدافندی پاتریوت در عراق است، گفت: سیاستمداران عراق به دنبال آن هستند تا توازن روابط میان ایران و آمریکا را رعایت کنند که البته این موضوع بسیار مشکل است اما توجه داشته باشید که منافع آمریکا در یمن یا سوریه به هیچ وجه قابل مقایسه با عراق نیست و به همین دلیل آنها با استقرار پاتریوت به دنبال آن هستند تا به ایران و سایر کشورهای منطقه بگویند که به هیچ وجه نمی‌گذارند منافعشان در عراق دستخوش تهدید شود. از سوی دیگر توجه کنید که روس‌ها قرار بود سامانه اس-۴۰۰ را به عراق بفروشند ولی تاکنون این موضوع در ابهام است. به همین جهت آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا با استقرار پاتریوت عراقی‌ها را از این کار باز دارند و از سوی دیگر بغداد را مجبور کنند که از این سامانه برای امنیت آسمان عراق استفاده کنند. مساله دیگر به بحران فعلی عراق و به هم ریختگی در این کشور مربوط است که نشان می‌دهد واشنگتن از این وضعیت راضی است.

موسوی خلخالی افزود: ایالات متحده از شرایط بحرانی عراق به نفع خودش استفاده می‌کند و می‌خواهد مساله نخست‌وزیری عراق همانند مساله نخست‌وزیری لبنان در هاله‌ای از ابهام باقی بماند؛ چراکه عراق بر خلاف لبنان از ذخایر بسیاری برخوردار است و به عنوان سومین کشور تولیدکننده نفت در اوپک به حساب می‌آید. به همین دلیل آمریکایی‌ها می‌دانند که اگر از عراق خارج شوند، هیچ اتفاق خاصی برای اقتصاد و امنیت عراق نمی‌افتد؛ چراکه ایران، چین و روسیه به راحتی جای آنرا در منطقه می‌گیرند. به همین دلیل است که آمریکایی‌ها به شلوغ ماندن و بلاتکلیف بودن سیاست، اقتصاد و امنیت در عراق علاقه‌مند هستند. از این جهت یکی دیگر از دلایل استقرار پاتریوت در عراق توسط آمریکا این است که بتواند ایران را مورد تهدید قرار دهد و به جریان‌های همسو با تهران که در بغداد هستند بفهماند که از عراق خارج نمی‌شود. آنها با استقرار این سامانه هوایی فقط به دنبال تامین اهداف نظامی یا امنیتی نیستند، بلکه در دنیای امروزِ سیاست بسیاری از نقل و انتقال‌ها پیام غیرمستقیم سیاسی و راهبردی دارد تا یک خودنمایی میدانی و نظامی.

وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اقدام‌های آمریکا برای جلو بردن این سیاست، ایجاد خلاء قدرت در عراق و حفظ این وضعیت برای مدت طولانی است. آنها عادل عبدالمهدی را کنار زدند و پس از آن شاهد ترور سرلشکر سلیمانی در فرودگاه بغداد بودیم و معتقدم که یکی از دلایل دقیقاً پاسخ موشکی ایران به آنها در عین‌الاسد بود. اینکه چند شب پیش چندین راکت کاتیوشا به پایگاه نظامی التاجی در شمال عراق برخورد می‌کند و چندین نظامی آمریکایی و بریتانیایی کشته و زخمی می‌شوند دقیقاً نشان می‌دهد که ایالات متحده تا حدودی آرامش گذشته خود را از دست داده است. در این میان علاوه بر استقرار پاتریوت به عنوان یک مولفه نظامی و امنیتی، آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا بتوانند مانع ارتباط‌گیری و عادی‌سازی روابط میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس شوند؛ به عبارتی دیگر ما شاهد یک تلافی دیپلماتیک توسط واشنگتن هستیم. لذا شرایط عراق و متغیرهای دیگر دست به دست هم داده و باعث شده تا شرایط عراق نابسامان شود و در اینجاست که ما می‌بینیم تضاد منافع میان ایران و آمریکا به بالاترین حد می‌رسد که البته کشورهای حاشیه‌خلیج فارس هم در آن دخیل هستند.