آتش‌بس ادلب تکرار توافق سوچی بود/ ترکیه در حال بندبازی سیاسی در سوریه است/ شاهد «جنگ انرژی» در سرزمین شام هستیم

«سیدعلی قائم‌مقامی» کارشناس مسائل ترکیه در تشریح ابعاد و پیامدهای توافق روسیه و ترکیه بر سر آتش‌بس ادلب در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ملاقات و گفت‌وگوی روسای جمهور ترکیه و روسیه بر سر مساله ادلب را باید یکی از موضوعاتی دانست که برای بیش از هر چه برای اردوغان اهمیت داشت. دو طرف حدود شش ساعت با یکدیگر مذاکره کردند و هیئت‌های دو کشور (اعم از وزرای دفاع و خارجه به علاوه کارشناسان) با هم مذاکره کردند و در نهایت بنابراین شد تا آتش‌بس در ادلب به وجود بیاید. بر اساس داده‌های میدانی، نیروهای ترکیه و مسلحین موسوم به «جیش الوطنی» که متشکل از ۳۰ گروه هستند، حملات خود به نیروهای سوریه را تا آخرین حد ادامه دادند و بر اساس ادعای آنکارا، تا دو شب پیش حدود سه هزار و ۲۰۰ نفر از نظامیان سوری در این درگیری‌ها کشته شده‌اند و علاوه بر آن صدها تانک متعلق به ارتش سوریه را منهدم کردند.

وی ادامه داد: بر اساس این وضعیت، جنگ در حال گسترده شدن بود و به همین دلیل مسکو به عنوان اصلی‌ترین بازیگر (شرایط کنونی) در سوریه خواستار دیدار با مقامات آنکارا شد و در نهایت این دیدار انجام پذیرفت. این دیدار و مذاکره به نوعی همانند مذاکرات سوچی بود و حتی مسائلی که در آنجا مورد توافق قرار گرفت هم بر اساس بندهای توافق سوچی بود. به گونه‌ای در توافق سوچی بر تقویت منطقه کاهش تنش اصرار شده بود و حالا هم همین موضوع مجدداً مورد تاکید قرار گرفت. در زمانی که توافق سوچی منعقد شد، ترکیه فقط ۱۲ پاسگاه با حدود هزار و ۵۰۰ نیرو داشت اما حالا حدود ۴۰ پاسگاه و ۱۰هزار نیروی نظامی ترکیه در اطراف ادلب حضور دارند. مساله دیگری که در سوچی ذکر شد و در گفت‌وگوی اردوغان و پوتین هم ذکر شد، بحث تعهد روسیه بر حفظ این منطقه است تا بتوانند امنیت آنجا را همانند گذشته حفظ کنند و حتی در سوچی بحث تعیین مرزهای خلع سلاح هم مطرح شد که در دیدار اخیر دو طرف هم این موضوع مطرح شده بود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به سایر بندهای توافق میان روسیه و ترکیه، گفت: در توافق سوچی قرار بر این بود تا طرفین درگیر تسلیحات خود اعم از سنگین، نیمه سنگین، خمپاره‌ها، ادوات و کالیبرهای بزرگ را تسلیم کنند که تا به امروز این اتفاق رخ نداده است و اتفاقاً این سری هم بر سر همین موضوع توافق شد. از سوی دیگر در گذشته بر سر تامین امنیت بزرگراه ام-۴ توافق شده بود و در دیدار اخیر پوتین و اردوغان، مجدداً بر این مساله تاکید شده است؛ به گونه‌ای که بر سر ایجاد یک گذرگاه امن به عرض شش کیلومتر به سمت شمالِ بزرگراه ام‌-۴ و شش کیلومتر به سمت جنوب این بزرگراه به منظور اتخاذ استانداردهای دقیق برای عبور و مرور امن از طریق کانال‌های ارتباطی وزارت دفاع روسیه و ترکیه طی هفت روز توافق شده است. از جهتی دیگر قرار بر این شده تا گشت‌زنی‌های مشترک روسیه و ترکیه از ۱۵ مارس (۲۵ اسفند) در طول بزرگراه ام‌۴، از شهرک ترنبه در دو کیلومتری سراقب تا شهرک عین‌الحور مجدداً شروع شود.

قائم‌مقامی افزود: روسیه معتقد است که ترکیه خلع سلاح تروریست‌های ادلب را انجام نداده است و به تعهداتش عمل نکرده است و از سوی دیگر در گشت‌زنی‌ها اخلال ایجاد کرده و باعث شده تا اتوبان‌های ام-۴ و ام-۵ با مشکل تامین امنیت روبه‌رو شوند. این به خوبی نشان می‌دهد که ترکیه به دنبال بندبازی سیاسی در سوریه و خصوصاً در پرونده ادلب است تا بتواند هیئت تحریرالشام (جبهه‌النصره سابق و شاخه القاعده در سوریه) را به هر ترتیب که شده زیر نظر خود بگیرد و ادلب را به نفع خود حفظ کند. آنکارا به خوبی می‌داند که اگر ادلب را از دست بدهد نمی‌تواند در سایر مناطق حضور داشته باشد و به همین دلیل تلاش می‌کند تا بر سر میز مذاکره نقش تعیین کنند داشته باشد و بتواند تاثیرگذاری خوبی در روند مذکور از خود نشان دهد. به هر ترتیب همانگونه که وزیر خارجه روسیه اعلام کرد، این توافقنامه از بامداد جمعه وارد فاز اجرایی شده و توسط وزرای دفاع دو کشور امضا شده است که نشان می‌دهد ترکیه در جناح روسیه باقی خواهد ماند و فعلاً آنگونه که گفته می‌شد به سمت غربی‌ها متمایل نخواهد شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ترکیه از دیرباز به دنبال آن بوده تا بتواند هم با روس‌ها و هم با غربی‌ها کار کند و به هر ترتیب که شده منافع خود را تامین کند. در این راستا یکی از سناریوهایی که ترکیه مد نظر دارد این است که بتواند با کمک ناتو و آمریکا یک معبر و منطقه امن ایجاد کند تا دولت بشار اسد نتواند حاکمیت یکپارچه خود را احیاء کند و مانع این کار شود. از جهتی دیگر آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا شرق فرات را بر اساس منافع خود و همچنین در جهت تامین امنیت اردن شلوغ کنند و آنجا را تحت کنترل بگیرند. باید توجه داشته باشید که فاز جدید جنگ در سوریه، جنگ بر سر انرژی است؛ چراکه ناتو، ترکیه و آمریکا نمی‌خواهند نفت و گاز ایران، عراق و سوریه از طریق مدیترانه به اروپا صادر شود. فراموش نکنید که در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ بشار اسد اجازه نداد تا نفت و گاز قطر، امارات و حتی اردن از خاک سوریه به اروپا صادر شود. به هر ترتیب این وقایع به علاوه سخنان اخیر جیمز جفری (نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه) در ترکیه که ایران متهم به حمایت از تروریسم کرد، نشان می‌دهد که ترکیه در حال تبلیغ علیه ایران است.