تبادل زندانیان، مقدمه مذاکره مجدد آمریکا و طالبان/کرزی با مبادله اسراء مخالف بود/ حکومت موقت، سناریوی خطرناک واشنگتن

«محمدهاشم عصمت اللهی» به مدت هشت سال  مشاور حامد کرزی (رئیس جمهور پیشین افغانستان) در امور سیاست داخلی بوده است. او پس از اخذ مدرک دکترای خود در رشته ارتباطات به عنوان استاد روزنامه‌نگاری در دانشگاه کابل مشغول به کار شد و ریاست اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان و مشاور رسانه‌ای وزارت فرهنگ این کشور را در کارنامه خود دارد. وی معتقد است تبادل زندانیان طالبان و آمریکا تا حدودی به معنای زمینه‌سازی مجدد برای شروع مذاکرات صلح افغانستان است..

انتقاد به کرزی در مورد زندانی‌ها به اوج خود رسیده بود

این کارشناس مسائل سیاسی افغانستان در ادامه می‌گوید: بحث تبادل اسرای آمریکا و طالبان موضوع جدیدی به حساب نمی‌آید بلکه در گذشته و حتی در دولت حامد کرزی هم این موضوع کاملاً به صورت آشکار پیگیری می‌شد. در آن زمان بسیاری از اسرای طالبان در زندان‌های دولت افغانستان حضور داشتند که به درخواست آمریکا یا آزاد شدند یا با سایر زندانی‌های آمریکایی تبادل شدند. همین موضوع موجب شده بود که افکار عمومی حامد کرزی را تحت فشار قرار دهد و حتی اوضاع به حدی وخیم شد که رسانه‌ها و مردم افغانستان، کرزی را همسو با طالبان خطاب کردند. قسمتی دیگر از این تبادل، مربوط به زندانیان آمریکایی بود که در زندان طالبان حضور داشتند و در آن زمان دولت از سوی ایالات متحده برای تبادل آنها زیر فشار قرار گرفت.

تبادل زندانی‌ها می‌تواند مقدمه مذاکره مجدد باشد

وی افزود: به نظرم رفت و آمد زلمی خلیلزاد به کابل برای تبادل زندانی‌ها نوعی فضاسازی برای شروع مجدد مذاکره صلح است. آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد سناریوی ایالات متحده در مورد این پرونده است. به نظر می‌رسد محوریت رایزنی‌های خلیلزاد در مورد تبادل اسرای آمریکا و طالبان بخشی از فرآیند مذاکرات صلح افغانستان به شمار می‌رود. متاسفانه شکل مذاکراتِ واشنگتن با طالبان به نوعی پیش رفت که تمام خواسته‌های طالبان تایید شد اما شاهد آن بودیم که ایالات متحده قبل از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان میز مذاکرات را واژگون کرد و حتی دست به مهندسی انتخابات زد. شک نداریم که انتخابات اخیر، یک انتخابات سوری است و هدف ایالات متحده خلاء سیاسی در افغانستان بود و حالا با تبادل زندانی‌ها میان دو طرف، بحث شروع مجدد مذاکرات برجسته‌سازی می‌شود.

حکومت موقت، سناریوی خطرناک واشنگتن برای کابل

عصمت‌اللهی با بیان اینکه تبادل زندانی‌ها تاثیر خاصی بر روند صلح افغانستان نخواهد داشت، گفت: از ظاهر قضیه پیداست که تبادل اسرا در ظاهر یک رایزنی سیاسی برای شروع پروسه صلح افغانستان به شمار می‌رود اما واقعیت این است که موج‌سواری‌های این‌چنینی تاثیر خاصی بر حصول نتیجه در مورد صلح افغانستان ندارد؛ چراکه همچنان گزینه «حکومت موقت» مطرح است که این به معنای ایجاد خلاء قدرت و یک مولفه خطرناک به حساب می‌آید. در مقابل، طالبان همچنان بر احیای امارت اسلامی تاکید دارد و از جهت دیگر در جغرافیای افغانستان هیچ اپوزیسیون قوی و موثر حتی از ناحیه آمریکایی‌ها وجود ندارد.

چشم‌انداز صلح غبارآلود است

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دولت فعلی افغانستان مجری منافع ایالات متحده در کابل است و در مقابل شاهد آن هستیم که اقدام‌ها و حضور طالبان از سوی آمریکایی‌ها مهر تایید می‌خورد. من معتقدم که هیچ چشم‌انداز مثبتی در فضای کنونی و در مورد پرونده صلح افغانستان وجود ندارد اما تبادل اسرا تا حدودی می‌تواند به منزله فضاسازی مجدد برای مقدمه‌چینی‌های مذاکرات صلح قلمداد شود. خلیلزاد طی ماه‌های اخیر چندین بار به افغانستان و پاکستان سفر کرد که به نظر می‌رسد مقدمه مذاکرات صلح را فراهم آورده است. تنها اهرمی که ایالات متحده در افغانستان دارد سناریوهای تخریبی خواهد بود اما این بدان معنا نیست که با به میدان آمدن طالبان، اشرف غنی و تیم او فعالیت‌شان به انتها می‌رسد؛ بلکه آنها یک بار دیگر وارد سناریوی جدید خواهند شد.

کرزی خواستار تعطیلی زندان‌های آمریکا و بریتانیا در افغانستان بود

وی در پایان خاطرنشان کرد: باید متوجه باشیم که سناریوی تبادل اسراء از قدیم الایام مطح ربوده اما بزرگنمایی رسانه‌ای آن در وضعیت فعلی که توجهات به خاورمیانه است، باعث می‌شود تا این موضوع بیش از اندازه بزرگ جلوه کند. به یاد دارم که در زمان دولت حامد کرزی، اعضاء طالبان در زندان‌هایی مانند بگرام و پُلچرخی (واقع در جنوب کابل) قرار داشتند و حتی دولت در مقطعی برای آزاد کردن اسرای طالبان با ایالات متحده مخالفت کرد. در آن زمان کرزی به صورت شفاف اعلام کرد که آمریکا و بریتانیا نباید در خاک افغانستان زندان داشته باشند و همان موضوع باعث شد کمیسیون‌هایی برای تعیین تکلیف زندانی‌ها شروع به کار کند؛ نهایتاً زندانی‌ها تحویل گرفته شدند و بخشی از آنها مورد تبادل قرار گرفتند. این مساله دقیقاً نشان می‌دهد که کرزی به دنبال مدیریت اوضاع بود اما نکته اصلی این است که افکار عمومی از گذشته تا به امروز با آزاد کردن اسراء و زندانیان طالبان به صورت کامل مخالف بودند.