البغدادی در فلگتون؛ ظهور و سقوط سرکرده داعش

به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه اینترنتی پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، «ابوبکر البغدادی»، سرکرده فراری و مرموز گروهک تروریستی داعش، شامگاه شنبه طی عملیاتی از سوی نظامیان ارتش آمریکا کشته شد. این خبر را «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا، طی نشستی خبری در کاخ سفید اعلام کرد. 

ترامپ در این نشست خبری گفت: «شب گذشته ایالات متحده، تروریست شماره یک جهان را به پای میز محاکمه کشاند. ابوبکر البغدادی کشته شده است. آمریکا مدت‌ها و سال‌ها به دنبال او بوده است. دستگیری و کشتن او اولویت اول دولت من بوده است. نیروهای عملیات ویژه آمریکا در شمال غرب سوریه او را کشتند.»

آنچه لازم است درباره این تروریست مخوف و اوج و افولش بدانید به شرح زیر است. 

ابوبکر البغدادی که بود؟ 

البغدادی در سال ۲۰۱۴، هنگام سخنرانی در مسجد النور در شهر موصل در مرکز توجه‌های خبرگزاری‌ها قرار گرفت. در این سخنرانی وی مدعای برپایی «خلافت» کرد. از آن زمان تا به امروز، پیروان داعش او را فیگوری سیاسی و معنوی برای مسلمانان تمامی جهان قلمداد می‌کنند. 

گزارش‌ها حاکی از آن است که وی در سال ۱۹۷۱ در سامرا در عراق چشم به جهان گشود. از جوانی خود را وقف مطالعه در باب اسلام کرد و با ایده‌گیری از گروه‌هایی چون القاعده، خوانش خاص خود از ایدئولوژی مافوق افراطی را پیش کشید. برخی گزارش‌ها مدعی هستند که وی تا پیش از اشغال عراق از سوی آمریکا در سال ۲۰۰۳،‌ چیزی بیش از یک مبلغ مذهبی نبود و مدتی بعد هم بازداشت شد. وی به اردوگاه بوکا منتقل شد؛ کمپی آمریکایی که دیگر چهره‌های افراطی در آن حضور داشتند و هسته اولیه داعش را شکل دادند. 

برخی تحلیل‌گران معتقدند که زندانی‌شدن او در زندان‌های آمریکایی سبب شد عقایدش بُعدی افراطی پیدا کند. وی پس از آزادی، در سایه فرو رفت. جهان، یا دست کم سرویس‌های اطلاعاتی، وقتی دوباره نامی از او شنیدند که در سال ۲۰۱۰ خود را سرکرده خلافت اسلامی در عراق خواند. 

داعش، تحت سرکردگی البغدادی، بدل شد به نیرویی سهمگین که عراق و سوریه را درنوردید و کنترل شهرهای بزرگ این دو کشور را در دست گرفت و رودی از خون پشت سر خود به جا گذاشت. او بدل شد به تروریست شماره اول جهان و ۲۵ میلیون دلار برای یافتن او جایزه تعیین شد. این در حالی است که کشته شدن او ضربه سهمگین دیگری به داعش است که از ماه مارس بسیاری از استحکامات خود را از دست داده است.

البغدادی چگونه کشته شد؟

ترامپ طی نطق تلویزیونی خود گفت که البغدادی، پس از آن‌که نظامیان آمریکایی محاصره‌اش کردند، «خود را منفجر کرد». عملیات آمریکا ساعت پنج عصر شنبه آغاز شد و هشت بالگرد که تیمی از نخبگان نظامی آمریکا، از جمله گروه یکم نیروهای ویژه یا همان گروه دلتا [از نیروهای زبده عملیات ویژه نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا که تحت کنترل عملیاتی فرماندهی مشترک عملیات ویژه (JSOC) قرار دارد]، دقیقا یک ساعت و ۱۰ دقیقه به سوی محل مورد نظر پرواز کردند. به گفته ترامپ،‌ شمار دیگری از هواپیماها و کشتی‌های آمریکایی نیز در این عملیات حضور داشتند. 

به گفته ترامپ، این بالگردها حین پرواز با آتش نیروهای محلی مواجه شدند که جنگنده‌های آمریکایی این تهدید را به‌سرعت از میان بردند. بنا به گفته‌های ترامپ، نیروهای آمریکایی وارد منطقه موردنظر شدند و برای جلوگیری از مواجه شدن با تله‌های انفجاری، دیواری را سوراخ کردند و آن موقع بود که «جهنم به پا شد!»

رئیس‌جمهوری ایالات متحده عنوان کرد که نیروهای آمریکایی طی حرکت به سوی محل اصلی اقامتگاه البغدادی، «شمار بسیاری» از تروریست‌های داعش را کشتند، بدون آن‌که تلفاتی داشته باشند. دست کم دو تروریست دستگیر شده و ۱۱ کودک نیز بازداشت شدند. دو نفر از همسران البغدادی که مجهز به جلیقه انفجاری بودند طی تیراندازی کشته شده و نتوانستند خود را منفجر کنند. 

دست آخر، البغدادی که جلیقه انفجاری به تن داشت در یک «تونل بن‌بست»، به همراه سه کودک، گرفتار شد. ترامپ گفت: «او به پایان تونلر سید و سگ‌های ما دنبالش بودند. جلیقه را منفجر کرد و خودش با آن سه کودک را کشت. بدنش در پی انفجار متلاشی شده بود. تونل هم روی جسدش فرو ریخته بود.»

تحلیل تصویری روزنامه دیلی میل از عملیات آمریکا برای کشتن البغدادی

البغدادی چگونه شناسایی شد؟

منابع آگاه اعلام کردند که آزمایش دی‌ان‌ای، «۱۵ دقیقه پس از کشته شدن البغدادی»، هویت او را تایید کرد. در این آزمایش از بخش‌هایی از جسد او استفاده شده بود؛ بخش‌هایی که از انفجار باقی مانده بود. ترامپ همچنین گفت که نیروهای آمریکایی «اطلاعاتی بسیار حساس در رابطه با داعش، خاستگاه‌هایش، برنامه‌های آینده به دست آوردند.»

این در حالی است که در پنج سال گذشته، اطلاعات ضدونقیض و اغلب اشتباهی درباره محل اختفای البغدادی منتشر شده بود. گزارش‌هایی بارها به‌اشتباه کشته یا زخمی شدن او را اعلام کردند. تحلیل‌گران معتقدند که البغدادی در سال‌های گذشته تیم امنیتی خود را تقویت کرده و مدام در حال جابه‌جایی بود و تنها با حلقه‌ای نزدیک از اطرافیانش دیدار می‌کرد. 

ترامپ همچنین عنوان کرد که البغدادی هفته‌ها بود که تحت نظارت آن‌ها قرار داشت و عملیات این کشور برای کشتن او چندین‌بار، پیش از آغاز، لغو شد.

چرا ادلب؟

البغدادی در شمال غربی سوریه، در منطقه ادلب کشته شد. این موضوع البته باعث شد که بسیاری از متخصصان حوزه تروریسم سردرگم شوند. 

ادلب تحت کنترل «هیات تحریر الشام»، گروهی تروریست و مرتبط با القاعده قرار دارد. داعش و القاعده، به‌رغم ایدئولوژی‌های نسبتا مشترک، مدت‌ها بود که با یکدیگر اختلاف داشتند [این در حالی است که چنین به‌نظر می‌رسید که این رویکرد در ماه‌های گذشته اندکی تغییر کرده بود]. این‌که البغدادی این مکان را که تنها سه مایل با مرز ترکیه فاصله دارد برای محل اختفای خود انتخاب کرده بود کمی عجیب به‌نظر می‌رسد. 

محل جغرافیایی آخرین مخفیگاه البغدادی

علاوه بر این، برای رفتن از دره فرات به ادلب، البغدادی می‌بایست از مناطقی رد می‌شد که در کنترل کُردها و همچنین نیروهای ترکیه و سوریه قرار دارد. البته روابط عشیره‌ای و قومی البغدادی احتمالا اینجا به کارش آمده و دوستان محلی‌اش احتمالا توانسته‌اند مخفیگاهی برای او دست‌وپا کنند. 

پرسشی که اکنون مطرح شده این است که آیا البغدادی تلاش داشت خودش یا خانواده‌اش را از سوریه خارج کند. آنچه این گمانه‌زنی را پررنگ‌تر می‌کند این است که آخرین مخفیگاه البغدادی در نزدیکی مرز با ترکیه قرار داشت؛ جایی که به گذرگاه قاچاقچیان انسان معروف است. 

حالا چه؟ داعش چه خواهد شد؟ 

دلیل ندارد این‌‌گونه گمان کنیم که شبکه زیرزمینی داعش در پی این ماجرا متلاشی می‌شود و حامیانش می‌گریزند. البغدادی نوک هرم قدرت داعش بود و بی‌تردید هستند کسانی که جای او را بگیرند. این نکته را نیز نباید از یاد برد که البغدادی، برخلاف دیگر اسلافش در دیگر گروه‌های شبه‌نظامی و تروریستی، حضور چندانی در انظار عمومی نداشته و بیشتر از طریق رسانه‌های اجتماعی خود را نشان می‌داد؛ امری که البته باعث شد داعش همچو ویروسی کشنده به‌سرعت بدنه جهان را در بر بگیرد [ناگفته نماند که البغدادی  اصولا فاقد آن اتوریته و کاریزمایی است که در بیشتر سرکرده‌های گروه‌های تروریستی به چشم می‌خورد]. در میان تروریست‌هایی که با شبکه‌هایی چون سی‌ان‌ان گفت‌وگو کرده‌اند، اندک بودند کسانی که به شخص البغدادی اشاره کردند. هواداران دوآتشه داعش بیش از آن‌که به سرکرده این گروهک تاسی داشته باشند به ایده «دولت اسلامی» وفادارند. 

کشته شدن البغدادی ممکن است داعش را وارد فاز دیگری از حیات کند، همان‌گونه که کشته شدن «اسامه بن لادن» باعث شد القاعده نوع دیگری از حیات را برای خود برگزیند. اما ناپدید شدن تمام‌وکمال این گروهک تروریستی بعید و چه‌بسا ناممکن به نظر می‌رسد. کشته شدن البغدادی ضربه‌ای اساسی به داعش بود، اما نه آن‌قدر قدرتمند که بتواند برای همیشه نابودش کند.