اعمال منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه شکننده خواهد بود/ خروجی توافق کردها و سوریه، اعطاء خودمختاری کامل به آنها نیست

«عباس پرورده» کارشناس مسائل خاورمیانه در تشریح دلایل و ابعاد اعمال منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه و استقرار ارتش سوریه در مناطق کردنشین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در نمای اول باید به دلیل تجاوز نظامی ترکیه به خاک سوریه توجه کنیم. آنکارا به دنبال فرصتی بود تا نیروهای خارجی مستقر در شمال سوریه که از کردها حمایت می‌کردند را از آن ناحیه خارج کند تا در نهایت بتواند یگان‌های مدافع خلق را مورد هدف قرار دهد. در واقع می‌توان گفت محوری‌ترین انگیزه ترکیه برای حمله به شمال سوریه، اعتقاد و نگاه این کشور به کردهای سوریه و متحدان پ.ک.ک است. عمده‌ترین نفرتی که ترکیه از کردهای سوریه دارد، اتحاد میان ی.پ.گ با پ.ک.ک است که این اتحاد را از سال ۲۰۱۱ تاکنون تهدید امنیت ملی خود قلمداد کرده است باید توجه داشت که ترکیه از دیرباز با مساله کردی درگیر بوده اما موضوع فقط مربوط به ترکیه نیست بلکه چهار کشور دیگر در طول تاریخ معاصر درگیر این موضوع بودند و هر کدام از آنها به شیوه خودشان سعی کردند تا مساله کردی را حل و فصل کنند.

ترکیه در حل چالش کردی ناموفق عمل کرده است

وی ادامه داد: این در حالیست که ترکیه تا این لحظه نتوانسته با چالش کردهای منطقه و به خصوص سوریه مقابله کند و این موضوع همچنان به عنوان یک چالش جدی برای آنکارا باقی مانده است. مواجهه ترکیه با کردهای سوریه شامل دو بخش داخلی و خارجی است؛ این موضوع دارای پیچیدگی‌های زیادی است که از حیث منطقه‌ای باید مورد تحلیل قرار بگیرد. در این راستا یکی از موضوعاتی که تاکنون رسانه‌های منطقه‌ای و افکار عمومی به آن توجه نکرده‌اند، وقایعی است که پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه رخ داد. باید توجه داشته باشیم که طرفداران دولت فعلی ترکیه معتقدند که این کشور اقدام‌های گسترده‌ای برای احقاق حقوق کردها انجام داده است؛ به عنوان مثال آنها می‌گویند هزینه‌های زیربنایی زیادی در مناطق کردنشین ترکیه صورت گرفته و حتی به احزاب سیاسی آنها برای حضور در پارلمان و ساختار قدرت این کشور میدان داده شده است اما کردها قدردان آن نیستند.

پرورده افزود: اردوغان و آک‌پارتی بارها این اظهارات را به انواع و اقسام مختلف مطرح کردند و چند روز قبل هم وزیر امور خارجه ترکیه مجدداً اظهار کرد که با وجود اعطای این امتیازها به کردها، تنها راه‌حل فعلی در وضعیت کنونی عملیات نظامی است. اما از حیث منطقه‌‌ای پس از به هم خوردن معادلات در خاورمیانه و بحران سوریه، ترکیه رویکردهای جدیدی را در این کشور پیش گرفت. ترکیه با داشتن مرزهای طولانی مشترک با سوریه یکی از کشورهایی است که تمرکز خود را بر این مرزها معطوف کرده و استدلالش این است که با توجه به چانه‌زنی‌های سیاسی نتوانسته امنیت را به مرزهای مذکور بازگرداند و در نهایت باید به زور متوسل شد. اما مساله دیگری که در نقض برخی از رویکردهای ترکیه باید مورد نظر قرار بگیرد، فراز و فرودهایی است که در مواجهه با برخی بازیگران مخرب سوریه اتخاذ کرده است.

خروجی توافق کردها و سوریه، اعطاء خودمختاری کامل به آنها نیست

وی تصریح کرد: طی سال‌های اخیر شاهد آ‌ن بودیم که ترکیه از ارتش آزاد سوریه و جبهه النصره حمایت می‌کرد و حتی کمک‌های ترانزیتی به آنها اعطا شد. سند این مدعا را می‌توانیم در عملیات چشمه صلح که هم‌اکنون در جریان است پیدا کنیم؛ به گونه‌ای که ارتش ترکیه با استفاده از ارتش آزاد سوریه در حال پیشروی است و کردهای سوریه این جناح‌ را یک طیف ضد ملی و تروریسم می‌داند. لذا هدف ترکیه ایجاد نظم جدید در منطقه و بخصوص در سطح همسایگان است و به نوعی در صدد دور ساختن تهدیدهای امنیتی از مرزهای خود بوده است. در این میان اخباری مبنی بر توافق کردها با دولت سوریه مبنی بر استقرار ارتش این کشور در مرزهای مشترک با ترکیه صورت گرفته که البته هنوز به صورت رسمی این خبر تایید نشده اما شرایط منطقه و تحرک‌های میدانی موید این توافق است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به دلایل توافق نظامی کردها و دولت سوریه عنوان کرد: دولت سوریه به دنبال آن است تا با ایجاد همگرایی میان خود و کردها بتواند سازماندهی جدیدی صورت دهد. از سوی دیگر باید توجه داشت کردها گروهی هستند که سازماندهی قوی و منسجمی دارند و دشمنی چندان خاصی با دمشق ندارند؛ به همین دلیل آنها برای اینکه بتوانند در آینده نزدیک توافقی را با دمشق به امضا برسانند فعلاً با حضور نیروهای سوریه برای حفظ مرزها موافقت کردند.

احتمال اینکه کردها منطقه نیمه خودمختار را در دست داشته باشند، زیاد است که اتفاقاً این موضوع می‌تواند به نفع دمشق باشد تا حاکمیت سرزمینی سوریه به صورت یکپارچه حفظ شود.

راهبرد روسیه تقابل با ترکیه نیست

وی با اشاره به ایجاد منطقه پرواز ممنوع توسط روسیه در شمال سوریه خاطرنشان کرد: در مورد ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه توسط روسیه باید به این مورد توجه شود که مسکو به لحاظ توانمندی نظامی در بسیاری از میادین دست برتر را دارد اما اینکه بتواند در وضعیت فعلی (آن هم در نقطه اوج درگیری) منطقه پرواز ممنوع اعلام کند، دور از ذهن است یا حداقل اجرای آن شکننده خواهد بود. از جهت دیگر باید توجه کرد رویکرد روسیه به ترکیه نگاه تقابلی یا رویایی نیست؛ آنها یک بار با یکدیگر بر سر مسائل سوریه و هماهنگی‌های راهبری و نظامی درگیر شدند و خسارت‌های متعددی دیدند به همین جهت استراتژی روسیه در نقطه مقابل ترک‌ها قرار ندارد و از سوی دیگر راهبرد مسکو انجام جنگ‌های بیهوده نخواهد بود؛ چراکه بر اساس داده‌های سیاسی و میدانی موجود، روسیه در مورد کردستان سوریه با چند بازیگر دیگر که در آنجا فعال هستند به توافق‌هایی رسیده است.

چشمه صلح به زودی فروکش می‌کند

پرورده در پایان گفت: با شناختی که از سیاست ترکیه و روندهای منطقه داریم باید بگویم که رفتار این کشور افراطی نیست اما از همه گزینه‌های خود اعم از سیاسی و نظامی استفاده می‌کند. ترکیه کشوری است که به خاطر روابط تنگاتنگش با سایر بازیگران مطرح در سوریه اقدامات طولانی مدت انجام نخواهد داد و زمانی که سایر بازیگران با او به توافق‌های مشخصی برسند عملیات خود را کمرنگ خواهد کرد. اما باید توجه داشت احتمال مسئولیت‌پذیری کردها بر سرزمین‌های نیمه خودمختار مهمترین اتفاق چند روز اخیر است.