بررسی روابط ترکیه و عربستان در سالگرد قتل خاشقجی؛
قائم‌مقامی: اردوغان فقط با محاکمه سعودی‌ها در خاک کشورش آرام می‌گیرد/ شرکای ریاض، اهداف بعدی آنکارا
کارشناس مسائل ترکیه گفت: پرونده روزنامه‌نگار منتقد سعودی نه تنها راهبرد ترکیه علیه هجمه‌های عربستان را کانالیزه کرد بلکه باعث شد روابط با قطر وارد فصل جدیدی شود.
«علی قائم‌مقامی» کارشناس مسائل ترکیه در تشریح دلایل تشدید اختلاف ترکیه و عربستان پس از قتل جمال خاشقجی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: از روزی که خبرنگار سعودی در کنسولگری عربستان واقع در استانبول به قتل رسید، مسائل بسیار زیادی در مورد این پرونده از سوی رسانه‌ها بررسی شده اما آنچه که در این بین کمتر به بحث و گفت‌وگو گذاشته شده، استفاده ترکیه از این فضا علیه عربستان سعودی است. باید توجه داشت که عربستان و امارات چند سالی است که علیه ترکیه ائتلاف کرده‌اند و تمام اقدام‌های سیاسی این کشور را زیر سوال می‌برند. بخشی از این اختلاف بر سر تئوری نفوذِ تفکر امپراتوری عثمانی و رخنه ترکیه در کشورهای منطقه رخ داده است؛ به گونه‌ای که سعودی‌ها و امارات معتقدند ترک‌ها در امور داخلی کشورهایی دخالت می‌کنند که آنها هم در آنجا منافعی برای خود قائل هستند.
وی ادامه داد: ترکیه از سوی امارات و عربستان متهم به حمایت از مخالفان داخلی در کشورهای منطقه است و در مقابل آنکارا تبلیغ‌های گسترده در حوزه سیاسی و رسانه‌ای علیه دو کشور مذکور را شروع کرده است. یکی از این مسائل پیگیری گاه و بیگاه پرونده قتل خاشقجی است و از این طریق تلاش می‌کند اقدام‌های عربستان را تا حد ممکن خنثی کند. تا جایی که اخیراً اردوغان علاوه بر انتشار مطلبی در روزنامه واشنگتن‌پست، خواستار محاکمه تیم ۱۵ نفره‌ای شده که برای قتل خاشقجی وارد خاک ترکیه شده‌اند. او دائماً محاکمه این افراد در ترکیه را مطرح می‌کند و اسنادی را مورد استناد قرار می‌دهد تا بتواند به ریاض بفهماند در خاک کشورش جنایتی رخ داده که آنکارا در حال بهره‌برداری سیاسی و تبلیغاتی از آن است و از همین طریق قصد دارد آنها را به چالش بکشد.
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه ترکیه همچنان تبلیغات خود علیه عربستان را در دستور کار قرار دارد، گفت: سناریوی استفاده از پرونده خاشقجی علیه عربستان و متحدانش نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه چند روز پیش (در آستانه سالگرد قتل خاشقجی) تعدادی از کارشناسان امنیتی و سیاسی ترکیه که نزدیک به دولت این کشور هستند با حضور در میزگرد یکی از برنامه‌های شبکه تلویزیونی تی.آرتی به این جمع‌بندی رسیدند که ولیعهد عربستان شخصاً دستور قتل را صادر کرده است. آنها مصاحبه اخیر بن‌سلمان با شبکه آمریکایی سی.بی.اس را یکی از دلایل قوی برای فرار ولیعهد عربستان از واقعیت می‌دانند. در این راستا ترکیه برای بازی در فضای بین‌المللی اقدام به ارسال برخی از مستندات پرونده مذکور به سرویس‌های اطلاعاتی کشورهایی مانند بریتانیا، آلمان، آمریکا و غیره کرده و آنکارا به صورت رسمی تایید کرده که تمام اعضاء تیم سعودی‌ها با پاسپورت دیپلماتیک وارد استانبول شده‌اند. از این‌رو شخص اردوغان تاکید بر محاکمه اعضاء این تیم در خاک ترکیه دارد؛ چراکه او معتقد است دولت عربستان امنیت ملی کشورش را به خطر انداخته و تمام آنها باید در ترکیه محاکمه شوند.
قائم مقامی افزود: فعال شدن مجدد ترکیه در پرونده خاشقجی پس از آن صورت گرفته که بن‌سلمان مسئولیت افرادی که مرتکب جنایت شده‌اند را پذیرفت. آنکارا معتقد است که عربستان به کلی این ماجرا را انکار کرده اما با گذشت یک سال، ولیعهد این کشور تلویحاً مسئولیت را پذیرفته است. روند اعمال فشار بر عربستان توسط ترکیه تنها به این مساله ختم نمی‌شود بلکه باید اختلاف میان این دو کشور را لایه های عمیق‌تر مورد بررسی قرار داد. یکی از این مسائل، رقابت در رهبری اهل تسنن است. ترکیه معتقد است که سعودی‌ها نماینده تفکر تندروی وهابیت هستند و از این منظر آنها که تفکر حنفی را یدک می‌کشند باید رهبری اهل تسنن و جهان اسلام را به عهده بگیرند. مساله دوم، تحولات منطقه‌ای است که باعث شده عربستان و امارات به همراه مصر علیه ترکیه و قطر موضع‌گیری کنند. مسائلی از قبیل سرکوب اخوان‌المسلمین، بحران روابط با قطر، اعزام نیروهای نظامی ترکیه به دوحه، پرونده لیبی و غیره از جمله محورهایی است که در اختلاف دو طرف دخیل هستند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اردوغان در مجمع عمومی سازمان ملل عبدالفتاح السیسی را مورد خطاب قرار داد و این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که ترکیه نه تنها عربستان بلکه شرکای این کشور را در انواع و اقسام پرونده‌های سیاسی، امنیتی و ایدئولوژیک مورد هجمه قرار خواهد داد. به عنوان مثال در بحران یمن، ترکیه تا حدودی مواضع خود را علیه عربستان سامان داده اما به هیچ‌وجه انصارالله را تایید نکرده است. حتی در قضیه تشکیل ارتش اسلامی توسط عربستان شاهد بودیم که ترکیه در ابتدا خواهان عضویت در آن بود اما سپس این موضوع را به کلی رد کرد. تمام این مولفه‌ها دقیقاً نشان می‌دهد ترکیه از زمان قتل خاشقجی تاکنون به هر روشی قصد دارد تا عربستان را با استفاده از این موضوع (به عنوان اهرم اصلی) مورد خطاب قرار دهد تا بتواند در محورهای فرعی، سعودی‌ها را به عقب‌نشینی مجبور کند. حرکت فعلی آنکارا محاکمه اعضاء تیم عربستان است که عامل قتل خاشقجی شناخته شده‌اند و از سوی دیگر پیگیری این پرونده موجب می‌شود ترکیه در میان افکار عمومی جوامع اسلامی رخنه کند و حامیانی برای خود دست و پا کنند.
