رابطه قطر و عربستان، از تنش به ضدیت رسیده است/ ملی‌گرایی مردم، اجازه عادی‌سازی روابط به دوحه را نمی‌دهد

«مهران کامروا» استاد دانشگاه جورج تاون قطر با اشاره به آخرین وضعیت تنش میان قطر و عربستان در  دومین سالگرد بحران خلیج‌فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: دو سال از تنش میان قطر و عربستان می‌گذرد اما به نظر می‌رسد که دوحه هیچ قصدی برای تغییر روابط خود با ریاض ندارد. این روند در مورد امارات هم صدق می‌کند؛ به گونه‌ای که وارونه شدن روابط تنها به قطر و عربستان مربوط نیست بلکه روابط میان قطر و امارات متحده عربی همچنان در وضعیت بسیار نامطلوب قرار دارد. تا جایی که اخیراً یکی از رسانه‌های امارات متحده در ابوظبی متن خبر خود را طوری تنظیم کرده بود که در آن نام پنج کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس درج شده بود؛ در حالی که این نهاد منطقه‌ای شش عضو دارد که از یکی از آنها قطر است و نام این کشور حذف شده بود. از اینجا به راحتی می‌توان فهمید که نزاع میان عربستان و امارات با قطر همچنان ادامه دارد.

وی ادامه داد: یکی از اتفاق‌های بسیار مهم که در این میان رخ داد، تقویت حس ملی‌گرایی میان مردم قطر بود که این موضوع بسیار نادر و البته با اهمیت است. مردم قطر به وضوح و طی چند مرحله دیده‌اند که چگونه از سوی حکومت عربستان و امارات، کشورشان مورد تمسخر قرار گرفته است و از سوی دیگر تقابل سیاستمداران آنها با ریاض و ابوظبی موجب شده تا شاهد خیزش ناسیونالیسم قطری باشیم. این روند موجب شده تا هیچ درخواستی از سوی شهروندان این کشور مبنی بر عادی‌سازی روابط با عربستان و امارات مطرح نشود. آنها توهین به قطر را، توهین به هویت خود می‌دانند و اتفاقاً سیاستمداران و دولتمردان قطر هم از این موضوع استقبال می‌کنند. به عنوان مثال در اجلاس اخیر مکه، امیر قطر به این جلسه دعوت شد اما نخست‌وزیر قطر به جای او در نشست مکه حاضر شد. حتی شاهد آن بودیم که نخست‌وزیر قطر با وجود آنکه در مکه حضور داشت به حج مشرف نشد و زمانی که دلیل را از او پرسیدند، اعلام کرد به دلیل محروم شدن مردم قطر از حج، او هم از این کار خودداری می‌کند.

این تحلیلگر مسائل منطقه با بیان اینکه اعتماد به نفس در میان مردم قطر به بالاترین حد رسیده است، گفت: داده‌ها نشان می‌دهد که فشار عربستان و امارات روی مردم کم شده است و اعتماد به نفسشان چندین برابر افزایش پیدا کرده است. تا جایی که سال گذشته قطر سهم خود در اوپک را از این سازمان خارج کرد که نشان می‌دهد آنها خود را پیدا کرده‌اند و به دنبال تقابل حساب شده با عربستان و امارات هستند. من معتقدم که بحران برای قطر بسیار کمرنگ‌تر شده و تنها نگرانی دوحه در وضعیت فعلی، تنش میان آمریکا و ایران است که به نظر می‌رسد ظرف دو سه هفته اخیر کاهش پیدا کرده است. اگر به زمان جنگ کویت نگاه کنیم به راحتی می‌بینیم که بعد از حمله عراق به کویت این کشور تا حد زیادی آرام شد و از گردونه قدرت در منطقه خارج شده و نهایتاً قطر جای آن را گرفت.

کامروا افزود: عربستان با مشاهده این جابه‌جایی احساس خطر کرد؛ چراکه ریاض در شبه‌جزیره عرب به دنبال آن است تا حاکم بلامنازع باشد و در مقابل قطر این موضوع را قبول نمی‌کند. اگر بخواهم خیلی واضح‌تر صحبت کنم باید بگویم که امارات و عربستان به دنبال آن هستند تا قطر همانند بحرین، امرپذیر این دو کشور شود. ریاض و ابوظبی به دنبال آن هستند تا بتوانند قطر را به صورتی مستعمره خود کنند که نهایتاً سیاست خارجی و حتی اقتصاد این کشور در دستان آنها باشد و با خط‌مشی آنها جلو برود. به عنوان نمونه زمانی که قرار است در بحرین انتخابات برگزار شود، فهرست چهره‌ها و نامزدها به ریاض فرستاده می‌شود و تصمیم نهایی در عربستان گرفته می‌شود که نشان از مطیع بودن منامه در قبال سعودی‌ها و امارات دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مردم و سیاستمداران قطر در شرایط کنونی به دنبال استقلال هستند و نمی‌خواهند همانند بحرین و بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی زیر نظر مستقیم عربستان و امارات کمر خم کنند. آنها می‌گویند که مشکل از ما نیست بلکه سیاست‌های سعودی‌ها و امارات باید در این راستا تغییر کند و در این میان کنار مسئولان خود ایستاده‌اند. من به عنوان کسی که در قطر مشغول به کار و زندگی هستم از نزدیک مشاهده می‌کنم که جنبش‌های مردمی قطر مرتباً در حال فعالیت‌های تبلیغاتی به نفع خاندان آل‌ثانی هستند. تصاویر آنها توسط این نهادهای مردمی مرتباً در اقصی نقاط شهر چسبانده می‌شود و این دقیقاً نشان می‌دهد که دولتمردان قطر توانسته‌اند حس ملی‌گرایی مردم کشورشان را به درستی تحریک و هدایت کنند. بنابراین در دومین سالروز بحران خلیج فارس باید بگویم که پرونده تنش میان قطر و عربستان، از تنش به ضدیت تغییر ماهیت داده است اما ریشه اختلاف‌ها به قوت خود باقیست.