مومنی: پرونده کریمه پاشنه آشیل اعمال فشار آمریکا بر روسیه/ دولت آینده اوکراین اجازه مذاکره مستقیم با مسکو را ندارد

«قاسم مومنی» کارشناس مسائل روسیه با اشاره به پنجمین سالگرد همه‌پرسی جزیره کریمه و آخرین وضعیت تنش میان روسیه و آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سرمنشاء جدا شدن جزیره کریمه از خاک اوکراین را باید وقوع درگیری‌ در شرق اوکراین دانست. در سال ۲۰۱۴ سلسله اقدام‌هایی (منشعب از وقایع سیاسی و امنیتی) در اوکراین اتفاق افتاد که با مهندسی روسیه شاهد خیزش جدایی‌طلبان در شرق اوکراین بودیم و مناطقی مانند لوهانسک و دونتسک هم آبستن حوادث خونبار شد و نهایتاً پرچم روسیه به صورت پنهان در این مناطق به اهتزاز در آمد. گام بعدی، ضمیمه کردن جزیره کریمه به خاک روسیه آنهم با برگزاری همه‌پرسی توسط روسیه بود که نهایتاً این جغرافیای استراتژیک به خاک روسیه الحاق شد. باید توجه داشته باشیم که بندر کریمه از زمان جنگ سرد به عنوان یک بندر استراتژیک برای روسها حائز اهمیت بوده است و نهایتاً در سال ۲۰۱۴ تنها با به رسمیت شناختن از سوی کره شمالی به خاک روسیه ضمیمه شد.

وی ادامه داد: بدون تردید الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه را باید یک کنشگری یک جانبه و خلاف عرف بین‌الملل دانست و در اینجا بود که مسکو توسط ایالات متحده و اروپا مورد شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفت که تا به امروز هم این روند ادامه دارد. این تحریم‌ها در زمان ریاست جمهوری اوباما علیه کرملین اعمال شد و مقامات روسیه بعلاوه تعداد زیادی از کمپانی‌های این کشور در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند. این روند در زمان ترامپ هم ادامه پیدا کرد و رئیس جمهوری فعلی ایالات متحده نتوانست علیرغم علاقه‌ نمادینی که به روسیه دارد از تمدید تحریم‌های روسیه سر باز بزند و حتی تحریم‌های مذکور افزایش پیدا کرد. در این میان چند ماه پیش شاهد درگیری میان روسیه و ناوگروه اوکراین در تنگه کرچ بودیم که همچنان تعدادی از ملوان‌های اوکراینی در بازداشت روسیه به سر می‌برند.

این پژوهشگر مسائل قفقاز با بیان اینکه تحریم‌های جدید آمریکا علیه روسیه نشان از ادامه تنش میان واشنگتن و مسکو خواهد بود، گفت: چند روز اخیر شاهد آن بودیم که تعدادی از مقامات کلیدی نظامی روسیه توسط ایالات متحده در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند و ایالات متحده این فهرست را در اختیار رسانه‌های خود قرار داده است. تمامی این مولفه‌ها نشان می‌دهد که نزاع سیاسی میان آمریکا و روسیه به قوت خود ادامه دارد اما باید متوجه بود که نزاع میان روسیه و آمریکا در وضعیت کنونی تنها به پرونده کریمه و اوکراین ختم نمی‌شود. شرایط فعلی نشان می‌دهد که پرونده کریمه به پاشنه آشیل چالش میان آمریکا و روسیه تبدیل شده اما باید متوجه بود که مسائل مربوط به ونزوئلا، سوریه و ایران در این بین به چالش دیگر دو کشور تبدیل شده است و اوکراین هم به پرونده میانی برای کسب منافع دو طرف تغییر ماهیت داده است.

مومنی افزود: تسلط روسیه بر جزیره کریمه موجب آن شد که جامعه ملل در مقابل مسکو موضع بگیرد و از این منظر تبعات اقدام روس‌ها در مورد جزیره کریمه و پرونده اوکراین با گذشت پنج سال همچنان به قوت خود برای مسکو باقی است. نکته مهم این است که ایالات متحده به دنبال خارج کردن کریمه و شرق اوکراین از زیر سلطه روسیه نیست بلکه این پرونده را ابزاری برای اعمال فشار بر روسیه می‌داند تا از طریق برجسته کردن آن بتواند منافع خود را کسب کند و از سوی دیگر بر مسائل ونزوئلا، سوریه و ایران اعمال فشار کند. این در حالیست که بسیاری از کشورهای عضو جامعه ملل هم بر ان روند واقف هستند اما فعلاً به دنبال اقدام جدی در این خصوص نیستند. در سوابق موجود جزیره کریمه به ناوگان پنجم دریایی شوروی سابق تعلق داشته و این روند تا به امروز استوار است؛ حتی در جمهوری آذربایجان و قزاقستان هم نفوذ روسیه پایدار است و در ادامه این روند باید توجه کرد که صنایع نظامی روسیه مانند کمپانی سوخومی (تولید کننده جنگنده‌های سوخو) هم در آبخازیا وجود دارد و مسکو حاضر به ترک این مناطق نیست. لذا در مورد کریمه هم چنین راهبردی استوار است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: جداسازی کریمه از اوکراین توسط روسیه بیشتر جنبه امنیتی و نظامی دارد تا مسکو بتواند شرایط فعلی را به نفع خود کنترل و اداره کند. در این بین برخی معتقدند که پس از انتخابات آتی ریاست جمهوری اوکراین، دولت جدید این کشور به دنبال حل و فصل پرونده کریمه می‌رود اما واقعیت این است که دولت فعلی و حتی دولت‌هایی که در آینده زمام امور در کی‌یف را به دست می‌گیرند بدون هماهنگی با اروپا و آمریکا نمی‌توانن وارد گفت‌وگو با روسیه شوند. از سوی دیگر پوتین مقدار زیادی از محبوبیت خود در روسیه را از دست داده است و عملکرد وی موجب شده تا محبوبیت آن ریزش داشته باشد. در این بین احتمال خیزش‌های مردمی در روسیه به جهت وضعیت سیاسی و اجتماعی فعلی وجود دارد. از منظری دیگر بسیاری از عناصر قفقازی و چچنی داعش و سایر اتباعی که از کشورهای مشترک المنافع به این جریان تروریستی پیوسته‌اند، وارد سرزمین‌های خود شده‌اند و احتمال دارد که آمریکا از آنها علیه روسیه استفاده کند. لذا تا زمانی که منافع آمریکا از پرونده اوکراین علیه روسها تامین می‌شود، هیچ گشایشی حاصل نخواهد شد.