تحلیلگر افغانستانی در گفت‌وگوی تفصیلی با ایلنا بررسی کرد:
پشت‌پرده آتش‌بس احتمالی طالبان در عید قربان/ سناریوی پاکستان برای انتقال شوراهای کویته و پیشاور به ولایت غزنی
بر اساس داده‌های موجود، طالبان پیشنهاد آمریکا مبنی بر خروج نیروهای ناتو و ایالات متحده طی سه تا پنج سال را پذیرفته و از این جهت، ادامه مذاکرات در دوحه طی ماه سپتامبر صورت می‌گیرد.
«سید عباس حسینی» تحلیلگر مسائل افغانستان در تشریح ابعاد و پیامدهای آتش‌بس احتمالی طالبان در آستانه عید قربان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: برای تحلیل دلایل اشتیاق طالبان برای اعلام آتش‌بس احتمالی چهار روزه عید قربان، نخست باید نگاهی به آتش‌بس عید فطر که اخیرا از جانب آنها اعلام شده بود، بیاندازیم. بسیاری در داخل و خارج خاک افغانستان آتش‌بس عید فطر را یک دستاورد بزرگ قلمداد کردند و در حالت فعلی هم جناح‌های مختلف کشور به دنبال رایزنی برای محقق شدن این امر در عید قربان هستند. این در حالی است که «اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان اعلام کرده است که تلاش‌هایی در این راستا در حال انجام است و از سوی دیگر، طالبان نیز اعلام کرده که مقام‌های ارشد این جریان در حال بررسی موضوع مذکور هستند.
وی ادامه داد: ایالات متحده نیز به عنوان تسهیل کننده روند آتش‌بس در عید قربان وارد این پرونده شده، اما نکته اساسی و بسیار مهم این است که تحولات هفته‌های اخیر، به خصوص حمله گسترده طالبان به ولایت غزنی نشان می‌دهد که موافقت ارگ و آمریکا با این آتش‌بس احتمالی، نه از موضع قدرت، که از موضع ضعف خواهد بود و اگر آتش‌بس مذکور عملیاتی شود، بدون تردید یک برگ برنده دیگر برای طالبان به ارمغان خواهد آمد. واقعیت این است که وضعیت فعلی افغانستان و مسائل مربوط به جنگ و صلح نشان می‌دهد که سیر تحولات به سمت پیچیدگی بیشتر جلو می‌رود که این موضوع تحلیل و تفسیرها را مشکل می‌کند؛ چرا که هم‌زمان با ادامه فرایند رایزنی‌های سیاسی در مقیاس بین‌المللی، به خصوص گفت‌وگوهای طالبان با آمریکا، مذاکرات در ازبکستان و تلاش‌ها برای راه‌اندازی دفاتر سیاسی جدید برای این گروه، طالب‌ها در میدان جنگ نیز در حال قدرت گرفتن هستند.
تغییر تاکتیک میدانی طالبان نشان می‌دهد که آنها از هدف قرار دادن پاسگاه‌ها و پایگاه‌های کوچک امنیتی و نظامی و اصولا هدف قرار دادن اهداف کوچک، به سمت حملات گروهی منسجم‌تر و بزرگتر رفته‌اند. در این راستا، طالبان چندین استان به راحتی برای حمله به یک شهر یا شهرستان بسیج می‌شوند که حملات اخیر به ولایت غزنی، یکی از این تغییرات تاکتیکی به شمار می‌رود.
این پژوهشگر مسائل جنوب آسیا با اشاره به افزایش و تقویت حملات طالبان در سایر استان‌های افغانستان گفت: حملاتی که اخیراً از سوی طالبان علیه داعش در ولایت جوزجان صورت گرفت و موجب شکست آنها شد و همچنین عملیات‌های آنها در ولایت فاریاب، مجموعا نشان می‌دهد که طالبان توانسته با جمع‌آوری و بسیج نیرو از سایر ولایات افغانستان، دست به حملات گسترده‌تر بزنند که این نشان از تغییر تاکتیک نظامی و میدانی آنها دارد. این تغییر تنها به دلیل کسب برتری میدانی نیست، بلکه آنها به دنبال این هستند تا از این برتری میدانی در مذاکرات دو هفته دیگر که قرار است در ماه سپتامبر در دوحه با طرف آمریکایی برگزار شود، به نفع خود استفاده کرده و امتیاز بیشتر بگیرند.
وی افزود: عنصر تأثیرگذار بعدی در وضعیت فعلی افغانستان، نقش پاکستان خواهد بود؛ با وجود آن‌که در آخرین هفته‌های حکومت پیشین پاکستان، دو کشور به توافق جامعی برای حل مشکلات، بهبود روابط، مبارزه با تروریزم و صلح رسیدند، اما به گفته محمد اشرف غنی، تعهدات پاکستان تنها بر روی کاغذ مانده است. در شرایط کنونی، پاکستان نیز به دنبال برگ برنده طالبان در عرصه گفت‌وگوهای صلح با امریکا و دولت افغانستان است؛ از این‌رو می‌توان رد پای این کشور را در ناآرامی‌های اخیر افغانستان به خصوص تحولات ولایت غزنی مشاهده کرد. در خلال درگیری در ولایت غزنی، تصاویر و فیلم‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد تعدادی از اجساد مربوط به کشته‌شدگان طالبان، شهروندان پاکستانی هستند و اجسادشان به پاکستان منتقل شده است. این در حالی است که هنوز دولت جدید پاکستان تشکیل نشده و سرنوشت روابط دو کشور نیز با وجود تأکید عمران خان بر بهبود روابط، نامعلوم است.
گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد طالبان با پیشنهاد آمریکا مبنی بر خروج تدریجی نظامیان ناتو و ایالات متحده طی سه تا پنج سال موافقت کرده‌اند که این موضوع در دیدار اخیر مقامات طالبان با طرف آمریکایی مطرح شده است؛ از این‌رو بود که طالبان اعلام کرد خروجی مذاکرات اخیر بسیار مفید بوده و تمایل خود را به ادامه این روند و حتی احتمال مذاکره با دولت افغانستان اظهار کرد.
این کارشناس مسائل جنوب آسیا با بیان این‌که ارتش پاکستان و حامیان طالبان قصد دارند هسته‌های رهبری طالبان را به داخل افغانستان انتقال دهند، گفت: اسلام‌آباد به دنبال آن است تا هسته‌های رهبری طالبان که تحت عنوان شورای پیشاور و کویته فعالیت می‌کنند را به خاک افغانستان منتقل کند و در این بین آنها در حال کشیدن سیم خاردار و استقرار موانع در مرز مشترک خود با افغانستان هستند. در ابتدا چنین به نظر می‌رسید پاکستان تلاش دارد این شوراهای رهبری طالبان به ولایت ننگرهار در شرق و یا ولایات هلمند و قندهار در جنوب افغانستان منتقل شوند، اما این تلاش آنها ناکام ماند؛ اما تحولات جدید افغانستان به خصوص درگیری‌های ولایت غزنی نشان می‌دهد که حالا این ولایت، یک گزینه راهبردی و کلیدی است. گفته می‌شود به دلیل آن‌که بیشتر فرماندهان و رهبران طالبان از ولایت غزنی هستند، تلاش می‌شود تا هسته‌های رهبری از پیشاور و کویته به غزنی منتقل شوند. چراکه این ولایت نزدیک به کابل بوده و از سوی دیگر پل ارتباطی به سوی جنوب، جنوب شرق و غرب افغانستان به حساب می‌آید؛ لذا به لیل هم‌مرز بودن ولایت غزنی با پاکستان، امکان انتقال این دو شورای فوق به ولایت غزنی وجود دارد. تحولات نشان می‌دهد که امریکا نیز با این انتقال مخالفتی نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: اما چیزی در حدود ۵۰ درصد از ولایت غزنی را شیعیان و هزاره‌ها تشکیل می‌دهند که از گذشته تمامی آنها به دنبال صلح بوده و صلح‌دوست هستند؛ از این منظر، تلاش‌هایی چه از سوی حکومت افغانستان، آمریکا و چه طالبان برای ایجاد شکاف‌های قومی ـ مذهبی در این ولایت جریان دارد که مسأله اعتراض‌ها به چگونگی برگزاری انتخابات پارلمانی در این ولایت و همچنین دعوا بر سر آب، تلاش‌هایی از این دست است. این تلاش‌ها در نهایت منجر به عدم برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای شهر در ۲۸ مهر در این ولایت و افزایش نارضایتی‌ها و تقابل‌های مردمی شده است.
این پژوهشگر مسائل افغانستان در پایان تصریح کرد: آنچه مهم به نظر می‌رسد، این است که مدیریت جنگ و صلح افغانستان از توان دولت وحدت ملی خارج شده و حتی مذاکرات بین‌الافغانی هم به حاشیه رفته است. از سوی دیگر ارگ ریاست جمهوری درگیر انتخابات‌های پیش رو است و اشرف غنی به دنبال رایزنی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آینده و بقای قدرت خود است. این مسأله سبب شده تا تنش‌ها میان رهبران سیاسی این کشور، به خصوص میان رهبری دولت با رهبران سیاسی اوج بگیرد. در کشاکش این تنش‌های سیاسی، مدیریت ناسالم امنیتی، برنامه‌های طالبان و حامیان آنها و به خصوص رویکرد غیرشفاف و غیرصادقانه امریکا در جنگ افغانستان، سبب افزایش بی‌پیشینه تلفات نیروهای امنیتی و نظامی افغانستان شده؛ به گونه‌ای که در یک هفته گذشته، حدود ۵۰۰ نفر از سربازان ارتش و پلیس افغانستان در ولایات مختلف این کشور و به ویژه در غزنی کشته شده‌اند. این مسأله سبب شده که نیروهای امنیتی افغانستان عملاً روحیه ادامه مبارزه با گروه‌های مخالف مسلح و تروریستی به خصوص طالبان را از دست بدهند. مجموع این مولفه‌ها باعث شده تا طالبان از موضع قدرت اقدام به کنشگری در خصوص آتش‌بس عید قربان و ادامه گفت‌وگوها با آمریکا کند.
