بررسی ابعاد حقوقی وتوی پرونده قدس توسط آمریکا؛
مولایی: مکانیسم شورای امنیت بر اساس منافع ملی است نه کرامت انسانی/ مجمع عمومی نمی‌تواند ترامپ را منزوی کند
وتوی پیش‌نویس مصر توسط آمریکا نشان داد که منافع ملی بر کرامت انسانی مقدم است و از این جهت طرح مسائل مربوط به پرونده فلسطین در شورای امنیت، توسط وتوی واشنگتن تهدید خواهد شد.
«یوسف مولایی» استاد حقوق بین‌الملل در تشریح پیامدهای حقوقی وتوی نماینده آمریکا در سازمان‌ملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: وتوی پیش‌نویس ارائه شده از سوی مصر در مورد قدس که توسط نماینده ایالات متحده در سازمان‌ملل صورت گرفت، نیازمند واکاوی ماهیت شورای امنیت است. در این رابطه بحثی که باید از حیث حقوقی مورد نظر قرار بگیرد، فاصله «قانونی» بودن یک تصمیم در سازمان‌های بین‌المللی با «مشروع» بودن آن است. عده‌ای مشروع بودن تصمیم نهادهای بین‌المللی را با دیدگاه شرعی یکی می‌دانند که این برداشت کاملاً غلط است؛ بلکه مشروع بودن تصمیم یک سازمان بین‌المللی مانند شورای امنیت یا ملل متحد، به معنای «مقبولیت و مطلوبیت» آن است و در نهایت حقانیت آن را مطرح می‌کند.
وی ادامه داد: کارکرد شورای امنیت بر اساس منشور سازمان ملل متحد در راستای رعایت قانون تفسیر شده است. به بیانی دیگر این شورا نظارت شکلی را مدنظر قرار می‌دهد و اقدام به بررسی موضوعات و مسائل از حیث قانونی می‌کند. اینکه به شورای امنیت اختیار داده شده تا یک موضوع را با ۹ رای و بدون وتو به عنوان یک قطعنامه به تصویب برسانند نشان از ماهیت نظارتی آن دارد؛ البته در این بین اراده پنج عضو دائم شورا هم باید مدنظر قرار بگیرد. لذا بر اساس منشور، به پنج عضو دائم این شورا حق مخالفت داده شده و نهایتاً «وتو» معنا پیدا می‌کند.
پنج عضو دائم ممکن است در بسیاری از مسائل، «کرامت و معیارهای انسانی» را رعایت نکنند و آن را در نظر نگیرند. از این جهت آنچه بر ارزش‌های عرفی و انسانی مقدم خواهد بود، علایق و منافع ملی است. بنابراین تصمیم اخیر «نیکی هیلی» سفیر ایالات متحده در سازمان ملل که منجر به وتوی طرح پیشنهادی مصر در خصوص پرونده قدس شده بود، رضایتمندی جامعه ملل را به دنبال نداشت اما منافع ایالات متحده در این راستا تامین شد.
مولایی با اشاره به ماهیت درخواست کشورها برای برگزاری جلسه در مجمع عمومی عنوان کرد: اینکه گفته شده بسیاری از کشورها به دنبال طرح مساله فلسطین و تصمیم اخیر ترامپ مبنی بر به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل در مجمع عمومی سازمان ملل هستند نشان می‌دهد که پیگیری این پرونده در مجمع عمومی سازمان ملل «مطلوبیت» کشورهای عضو این نهاد است که تقریباً تمامی دولت‌های حاضر در جامعه جهانی را در بر می‌گیرد. نمایندگان حاضر در مجمع عمومی سازمان ملل نماینده دولت‌ها هستند و قرار نیست که خواسته افکار عمومی و ملت‌ها در آنجا دنبال شود؛ بلکه دولت‌ها و منافع ملی آنها حرف اول و آخر را می‌زند. لذا خروجی جلسه آتی مجمع عمومی سازمان‌ملل نشان می‌دهد که جامعه بین الملل و مجمع عمومی به یک سمت حرکت می‌کند و شورای امنیت به سوی دیگر در حال حرکت است.
وتوی نماینده آمریکا در شورای امنیت در فضایی صورت گرفت که گویا واشنگتن به فکر هزینه سیاسی اقدام خود نیست اما به هر حال پرونده فلسطین در آنجا مطرح شد. باید بدانیم هر تصمیمی که در مجمع عمومی گرفته شود، لازم الاجرا نخواهد بود و تنها مخالفت جامعه ملل با ایالات متحده نمایان شده است.
وی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا امکان طرح مجدد پرونده فلسطین و صدور قطعنامه علیه آمریکا در شورای امنیت وجود دارد یا خیر، گفت: کشورهای شرکت کننده در مجمع عمومی سازمان ملل به دنبال «شرمنده‌سازی» آمریکا هستند تا نهایتاً «منزوی کردن» ترامپ را عملی کنند. از این جهت آنها می‌توانند مجدداً پیش‌نویسی برای رای گیری در شورای امنیت آماده کنند اما اگر مجدداً با وتوی ایالات متحده روبرو شوند وضعیت به همین روال پیش خواهند رفت و تغییری ایجاد نخواهد شد.
