مواضع سفیر عربستان در بغداد بستر داخلی دارد/ آنکارا به موازات ریاض در عراق حرکت می‌کند
عراقی‌ها به جای اینکه خود را در «هویت عراقی» تعریف کنند، حرف از شیعه، سنی و کرد به میان می‌آورند و زمانی که خود را به این شکل تعریف کنند حضور خارجی‌ها و حتی تروریست‌ها در عراق نمایان می‌شود که همین موضوع باعث ناامنی در عراق شده است.
«صادق ملکی» تحلیگر و کارشناس مسائل سیاسی در ارزیابی سخنان سفیر عربستان سعودی در عراق در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: روابط دیپلماتیک عربستان و عراق پس از اشغال کویت توسط عراق از سال ۱۹۹۰ میلادی قطع شد و دو کشور عملاً هیچ‌گونه روابطی در سطح سفیر با یکدیگر نداشتند. اما اینکه سفیر جدید عربستان در بغداد پس از ورود به عراق در اظهاراتی به لزوم خروج نیروهای مردمی (الحشد الشعبی) از تحولات عراق و مبارزه با گروهک تروریستی داعش اشاره می‌کند، فارغ از اینکه مدلی از سخنان مداخله‌جویانه را به تصویر می‌کشد و در عرف حقوق بین‌الملل و روابط دیپلماتیک سفرا اجازه دخالت در امور داخلی کشورها را ندارند، دیدگاه اصلی عربستان در مورد عراق و جریان‌هایی که در مقابل تروریست‌ها فعالیت می‌کنند را به نمایش می‌گذارد.
وی افزود: عربستان از جمله کشورهای محوری در تقویت و تجهیز داعش در سوریه و عراق بوده و هست و تحولاتی که در عراق توسط نیروهای مردمی این کشور در طول این چند سال رقم خورده است، تحولات میدانی موثری بوده که توانسته ضربات سنگینی را به داعش وارد کند و مسلماً این موضوع بیشتر مد نظر سفیر عربستان بوده. چراکه با اظهارات خود خواسته تا شرایط عراق را به سمتی هدایت کند تا نیروهای مردمی عراق بر تروریست‌ها غالب نباشند.
در نگاه کلان باید گفت که عربستان به کمک قطر و ترکیه یکی از اصلی‌ترین حامیان و عناصر تقویت داعش و تروریست‌ها در عراق و سوریه محسوب می‌شوند و خسارتی که نیروهای تروریستی داعش به چهره اسلام زده‌اند، قابل جبران نیست و این وضعیت را کشوری در دنیا به وجود آورده که مدعی پرچمداری اسلام است و رویکرد عربستان باعث شد تا چهره دین اسلام و خصوصاً مسلمانان در نظر افکار عمومی جهان تخریب شود و این هزینه‌ای است که عربستان با همکاری قطر و ترکیه به کشورهای دیگر تحمیل کرده است. سعودی‌ها به اتفاق ترکیه و قطر با توجه به تحولات میدانی که به نفع حکومت‌های حاکم بر دمشق و بغداد رقم خورده است، نگران‌تر شده‌اند و در واقع اظهارات سفیر عربستان در عراق در جهت ایجاد موانع گوناگون برای تحت الشعاع قرار دادن این تحولات ارزیابی می‌شود.
ملکی با بیان اینکه حضور نظامیان ترکیه در خاک عراق را هم می توان در راستای اقدام‌های سعودی‌ها ارزیابی کرد، گفت: حضور ترک‌ها در حومه شهر موصل به نوعی برای این بود که در عملیات آینده نیروهای مردمی عراق در موصل مانع‌تراشی کنند تا بتوانند از نیروهای تحت نظارت خود برای این موضوع استفاده کنند که در واقع ورود آنها به حومه موصل به بهانه آموزش نیروهای کرد در آنجا برای این بود تا بتوانند در معادلات آنجا و همچنین جابه‌جایی داعش در این منطقه به نفع خود حرفی برای گفتن داشته باشند و سمت و سوی معادلات را به نفع منافع ترکیه تغییر دهند. در صورتی که در این موضوع تنها باید منافع مردم و کشور عراق در نظر گرفته شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا فدرالی شدن امنیت عراق که در قالب یک طرح در پارلمان این کشور مطرح شده بود را می‌توان در راستای اظهار نظر سفیر سعودی در بغداد دانست یا خیر، عنوان کرد: بدون تردید بخشی از اظهارات سفیر عربستان در عراق بستر داخلی دارد. باید دانست که اشخاصی مانند اسامه النجیفی یا طارق الهاشمی ارتباطات تنگاتنگی با آنکارا و ریاض دارند اما طرح فدرالی مذکور هنوز تایید و اجرایی نشده است. ضمن اینکه در هیچ سیستم فدرالی، امنیت جنبه فدرالی پیدا نمی‌کند. چراکه اگر در دو حوزه امنیت و سیاست‌خارجی استقلال را به سمت فدرالی پیش ببریم، در واقع طرح جدایی‌طلبی و تجزیه مطرح شده است. لذا این طرح در عراق در حال بررسی و مذاکره است علاوه بر آن باید دانست که موضوع امنیت در عراق به عنوان یک موضوع عمومی بروز و ظهور دارد. به عنوان مثال شیعیان عراق که درصد بالایی از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، با همین درصد بسیج مردمی و ارتش این کشور را تشکیل می‌دهند که البته عده‌ای از فرماندهان آنها از اهل تسنن هستند و به دلیل اینکه زیر نظر دولت مرکزی بغداد فعالیت می‌کنند؛ مورد انتقاد ریاض و آنکارا قرار می‌گیرند.
در ساختار و نظام فدرالی، موضوع امنیت و سیاست خارجی را دولت‌های مرکزی هدایت می‌کنند و این طرح‌ریزی‌ها در چارچوب حکومت فدرال آن منطقه نخواهد بود. لذا باید گفت بخش‌هایی از حاکمیت عراق که بیشترین مقدار و سهم آن در پارلمان این کشور است، ارتباطات زیادی با عربستان سعودی دارند که همین امر موجب می‌شود تا شخصی مانند سفیر عربستان اقدام به ارائه سخنان مداخله‌جویانه در عراق بکند. علاوه بر آن چنین بستری در عراق موجب می‌شود تا کشوری مانند ترکیه حاکمیت ملی عراق را نقض کرده و ورود خود را با درخواست مقام‌های بغداد توجیه کند. در حالی که نخست‌وزیر عراق بارها ورود ترکیه به کشورش را محکوم کرده و خواستار خروج آنها از عراق شده و نهایتاً به سازمان ملل شکایت کرده است.
این کارشناس مسائل منطقه‌ای در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که متاسفانه عراق در حالت فعلی تجزیه معنوی شده است. یعنی عراقی‌ها به جای اینکه خود را در «هویت عراقی» تعریف کنند، حرف از شیعه، سنی و کرد به میان می‌آورند و زمانی که خود را به این شکل تعریف کنند، حضور خارجی‌ها و حتی تروریست‌ها در عراق نمایان می‌شود که همین موضوع باعث ناامنی در عراق شده است. لذا تا زمانی که شهروندان عراق به ذهنیت وحدت دست پیدا نکنند، کشورهایی مانند عربستان و حامیان تروریسم به راحتی در عراق مانور خواهند داد و این قبیل مداخله آخرین مدل آن نخواهد بود. مگر اینکه عراق به یک انسجام درونی برسد و منافع ملی خود را مهمتر از قومیت گرایی بداند و اگر در این راستا عمل کند، میدان مانور سعودی‌ها را به حداقل خواهد رساند و عراق هم می‌تواند به سرعت از وضعیت فعلی خارج شود.