تفاهم در لوزان، مخالفت در تل‌آویو
تفاهم لوزان و قرائت بیانیه مشترک توسط وزیر امور خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر اول رسانه‌های جهان بود. این رویداد مهم بین‌المللی واکنش‌ها و اظهارنظرهای مختلفی را به دنبال داشت. دامنه این واکنش‌ها از عربستان و سرزمین‌های اشغالی تا درون ایالات متحده کشیده شده است.
بیانه پایانی مذاکرات هسته‌ای که در دانشگاه پلی‌تکنیک لوزان قرائت شد، یکی از مهم‌ترین اخبار رسانه‌های جهان بود. شبکه‌های تلویزیونی تصاویر قرائت بیانیه توسط «محمدجواد ظریف» و «فدریکا موگرینی» را با برچسب Breaking news پوشش داده و آن را به سراسر جهان مخابره کردند.
پس از پایان سخنرانی ظریف و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نوبت به پخش صحبت‌های رئیس‌جمهوری آمریکا در واشنگتن رسید. انتشار بیانیه پایانی مذاکرات لوزان و تعریف کردن چارچوب توافق نهایی، عکس‌العمل‌های متفاوتی را به دنبال داشت. دامنه واکنش‌ها از عربستان و سرزمین‌های اشغالی تا درون ایالات متحده کشیده شده است.
کنگره آمریکا به دنبال اعمال نفوذ در تفاهم لوزان
انتشار خبر تفاهم لوزان، با واکنش تند سناتور‌ها و اعضای مجلس نمایندگان همراه شد. برخی مانند «جان مک کین» به طور صریح اعلام کردند که با این تفاهم مخالف بوده و ایفای نقش کنگره در توافق هسته‌ای را لازم دانستند. «باب کورکر» سناتور ایالت تنسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز در سخنانی بیان کرد که کنگره باید جزئیات تفاهم لوزان را بررسی کند. در صورت رسیدن به توافق نهایی، مردم آمریکا باید از طریق نمایندگان خود اطمینان پیدا کنند که تهدید برنامه هسته‌ای ایران از بین رفته و این کشور پاسخگوی اقدام‌های خود است.
«جان بینر» رئیس مجلس نمایندگان و عامل اصلی سخنرانی جنجالی نتانیاهو در کنگره نیز اعلام کرد که تفاهم لوزان نشان از انحراف اوباما از اهدافش دارد و کنگره باید پیش از رفع تحریم‌ها، مفاد تفاهم را به صورت کامل و دقیق بررسی کند. وی همچنین اعلام کرد که در روزهای آینده دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان به کاخ سفید فشار خواهند آورد تا جزئیات مفاد تفاهم را مشخص کرده و به پرسش‌های کنگره پاسخ دهد.
پیش از نامه ۴۷ سناتور آمریکایی خطاب به سران جمهوری اسلامی ایران، همواره نام جمهوری‌خواهان به عنوان مخالفان سیاست اوباما در قبال برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌شد. پس از تنظیم نامه ۲۵۰ نفر از دموکرات‌های عضو کنگره، معادله کمی تغییر کرد و هم‌حزبی‌های اوباما نیز خواستار ارجاع توافق به پارلمان شدند.
با توجه سخنان رئیس مجلس نمایندگان و هشدار مبنی بر اعمال فشار بر اوباما، احتمالا تنش میان کاخ سفید و کنگره شدت می‌گیرد. تفاوت دور جدید منازعات کنگره و کاخ سفید در این است که این‌بار بخشی از دموکرات‌ها نیز در برابر قوه مجریه ایالات متحده ایستاده‌اند.
اسرائیل و هشدار درباره توافق بد
رژیم صهیونیستی همواره در تلاش بوده است تا مسیر مذاکرات هسته‌ای ایران را منحرف کند. مقام‌های این رژیم به طور پیوسته اعلام می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال ساخت تسلیحات اتمی برای به کار بردن آن علیه اسرائیل است. برخی کشورهای منطقه مانند اعراب حاشیه خلیج‌فارس نیز هم‌نوا با این رژیم جعلی، ایران را به تلاش برای ساخت تسلیحات هسته‌ای متهم می‌کنند.
نتانیاهو و دیگر مقام‌های تل‌آویو مانند «آویگدور لیبرمن» همواره بر خطر ایران هسته‌ای برای امنیت خاورمیانه و جهان تاکید کرده و برای افزایش فشار بر ایران تلاش کرده‌اند. نخست‌وزیر اسرائیل از هیچ تریبونی برای گوشزد کردن خطر ایران چشم‌پوشی نکرده و این موضوع را دست مایه مظلوم‌نمایی در جامعه جهانی قرار داده است. سخنرانی وی در مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۲ و صحبت‌های اخیر در مجلس نمایندگان ایالات متحده از همین دست اقدام‌های نتانیاهو است.
انتشار بیانیه لوزان واکنش منفی تل‌آویو را برانگیخت. «اورن لیبرمن» خبرنگار CNN آمریکا در سرزمین‌های اشغالی در گزارش خود درباره واکنش اسرائیل به بیانیه پایانی مذاکرات لوزان می‌گوید:
»بیانیه لوزان چارچوبی ضعیف است که به توافقی بد و خطرناک منتهی می‌شود. اگر بر اساس این چارچوب توافقی حاصل شود، به اشتباهی تاریخی منتج و جهان بسیار خطرناک‌تر خواهد شد. این چارچوب به برنامه هسته‌ای ایران مشروعیت بین‌المللی می‌دهد در حالی که هدف این برنامه، تولید سلاح هسته‌ای است. مقام‌های تل‌آویو معتقد هستند که این توافق مطابق خواسته‌های ایران است و باید توافقی حاصل شود که زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را نابود و تجاوز و اقدام‌های این کشور را در خاورمیانه و جهان متوقف کند. »
نتانیاهو همواره خطر حصول توافق بد میان ایران و ۱+۵ را متذکر می‌شود. واکنش جدید تل‌آویو به بیانیه لوزان، عکس‌العمل جدیدی نیست اما نشان می‌دهد که صهیونیست‌ها هم‌نوا با جمهوری‌خواهان و جریان مرتجع منطقه به دنبال نابودی برنامه هسته‌ای و افزایش تحریم‌ها و فشار علیه ایران هستند. شاید رسیدن به این تفاهم، رابطه میان نتانیاهو و اوباما را تیره‌تر کند، زیرا نخست‌وزیر اسرائیل در صف جمهوری‌خواهان قرار دارد و همواره در تلاش است تا احتمال هرگونه توافق را از بین ببرد.
یکی از وزاری رژیم صهیونیستی نیز با صراحت اعلام کرد که به لابی جهانی برای جلوگیری از توافق نهایی میان ایران و ۱+۵ ادامه می‌دهند. وی معتقد است که جمهوری اسلامی ایران هیچ امتیازی در خصوص برنامه هسته‌ای خود به طرف مقابل نداده و همچنان اسرائیل را تهدید می‌کند. نکته جالب این است که این صحبت‌ها از جانب تنها دارنده سلاح هسته‌ای در خاورمیانه عنوان می‌شود.
عربستان و امید به برقراری امنیت در خاورمیانه
رسانه‌ها اعلام کردند که پس از پایان مذاکرات سوئیس، تماس تلفنی میان واشنگتن و ریاض برقرار شده و «باراک اوباما» و «ملک سلمان» با یکدیگر گفت‌وگو کردند. جزئیات زیادی از مکالمه این دو مقام سیاسی منتشر نشده است اما اخبار نشان می‌دهد که اوباما به ملک سلمان اطمینان داده که آمریکا به حفظ امنیت کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس پایبند است. سلمان نیز در پاسخ به رئیس‌جمهوری آمریکا ابراز امیدواری کرده است که تفاهم لوزان منجر به تقویت امنیت در خاورمیانه شود.
عربستان همواره سردمدار مخالفان توافق هسته‌ای در منطقه بوده است. ملک عربستان در حالی از استقرار امنیت در خاورمیانه صحبت می‌کند که جدید‌ترین بحران منطقه را آفریده است. فرمان حمله هوایی به یمن که توسط پادشاه عربستان صادر شده، مردم این کشور را به خاک و خون کشیده و زیرساخت‌های آن را نابود کرده است.
گزارش: محسن صالحی خواه