برنده چالش آمریکا و ترکیه بر سر اس ۴۰۰، روسیه است/ مسکو به دنبال خسته کردن واشنگتن از ناحیه آنکارا خواهد بود

«قاسم مومنی» کارشناس مسائل ترکیه در تشریح دلایل دور جدید تنش ترکیه و آمریکا بر سر سامانه پدافند هوایی اس۴۰۰  در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اگر نگاهی گذرا به سیاست خارجی ایالات متحده داشته باشیم می‌بینیم که راهبردهای نظامی و امنیتی این کشور اساساً ثابت و ایستا هستند و هیچ تغییری در آنها رخ نمی‌دهد. بر همین اساس خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید و انتصاب جو بایدن به عنوان رییس جمهور جدید ایالات متحده صرفاً تاکتیک‌ها را تغییر می‌دهد. از منظری دیگر باید توجه کرد که اقتصاد آمریکا را کارخانه‌ها و لابی‌های پشت پرده که در حوزه نظامی و ساخت تسلیحات فعالیت دارند سر و شکل می‌دهد که حتی در انتخابات هم این جریان‌ها، تاثیر مستقیم و بسزایی دارند. به همین دلیل دور جدید تنش میان ترکیه و آمریکا بر سر سامانه پدافند هوایی اس ۴۰۰ را باید موضوعی دانست که برای کارخانه‌های اسلحه‌سازی و لابی‌های قدرت در ایالات متحده اهمیت بسزایی دارد.

وی ادامه داد: به یاد داریم که این تنش از زمان ترامپ شروع شد و دلیل اصلی آن چرخش آنکارا به سمت مسکو بود. بارها دیدیم که ترکیه و آمریکا در بحث سوریه و مسایل دیگر با هم سرشاخ شدند و به همین دلیل رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه سیاستی را اتخاذ کرد که از یک سو با روس‌ها روابط خود را تقویت کنند و از سوی دیگر هم با آمریکا منافع مشترک داشته باشند؛ به عبارتی دیگر ساختار قدرت ترکیه راهبرد بالانس روابط و ایجاد تعادل میان روسیه و آمریکا را انتخاب کرد. به عنوان مثال آنها از یک سو با آمریکا و ناتو در پرونده افغانستان هماهنگ هستند و از سوی دیگر با چراغ سبز روسیه به صورت نظامی وارد سوریه، قره‌باغ و منطقه قفقاز شدند. بندبازی ترکیه به نوعی نشان داد که این کشور صرفاً به دنبال تامین منافع خود در روابط با غرب و شرق است، اما مساله اینجاست که روس‌ها هم در حال استفاده از کارت‌ خود علیه غرب هستند که ترکیه یکی از این کارت‌ها به شمار می‌رود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: واقعیت این است که مساله سامانه پدافند هوایی اس ۴۰۰  نزاع میان روسیه و آمریکا است، نه آنکارا با واشنگتن. به همین دلیل روس‌ها سعی می‌کنند با ورود به زمین ایران، ترکیه و سوریه به نوعی ایالات متحده را هدف قرار دهند. ساختار سیاسی و امنیتی روسیه که در نوک هرم آن ولادیمیر پوتین قرار دارد به دنبال خسته کردن تیم بایدن است تا بتواند از اهرم‌هایی مانند سه کشور مذکور علیه واشنگتن استفاده کند تا در پای میز مذاکره منافع بیشتری را کسب کنند. باید این مساله را بپذیریم که پرونده اس ۴۰۰ مشکل ترکیه نیست، بلکه روس‌ها به آ‌نکارا تحمیل کردند که سامانه پدافندی اس ۴۰۰ حتماً باید در ساختار تسلیحاتی ترکیه قرار بگیرد؛ به عبارت دیگر مسکو استقرار این سامانه را شرط تفاهم با آنکارا اعلام کرده که در مقابل بحث حضور در قره‌باغ و سوریه را با چراغ سبز خود به ترکیه هدیه داده است.

مومنی افزود: در نگاه کلان‌تر باید به این جمع‌بندی برسیم که پرونده اس ۴۰۰ اساساً بحث حضور روسیه در ترکیه و ورود تسلیحات شرقی به خاک کشوری است که با آمریکا روابط دارد و از همه مهمتر عضو ناتو است. روس‌ها با این اقدام به دنبال آن هستند تا آمریکا و ناتو را به چالش بکشند و از سوی دیگر این اقدام روابط آنکارا با غرب و بخصوص اتحادیه اروپا را عقیم می‌کند. معتقدم متضرر اصلی این روند ترکیه است و هیچ ضرری به روس‌ها یا آمریکایی‌ها نمی‌رسد. در این میان حتی ممکن است تحریم‌های آ‌مریکا علیه ترکیه بیشتر شود و بدون تردید فروش یک سری از تسلیحات غربی مانند اف ۳۵ و سایر تجهیزات و ابزار نظامی به ترکیه ملغی می‌شود. بسیاری معتقدند که اگر تنش بین ترکیه و آمریکا بالا بگیرد، واشنگتن این کشور را از ناتو اخراج می‌کند که به نظرم این موضوع منتفی است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: خروج ترکیه از ناتو به نفع روس‌ها خواهد بود و آمریکایی‌ها مایل به چنین کاری نیستند. مشکل دیگری که در این میان برای ترکیه به وجود آمده، این است که چهارچوب اقتصاد و سیاست ترکیه و همچنین ساختار ارتش این کشور غربی است و آنکارا نمی‌تواند یک شبه ساختار خود را شرقی کند یا بر اساس آنچه روس‌ها می‌خواهند سر و شکل بدهند. این اقدامات و همچنین سیاست‌های اردوغان در دور شدن از غرب اعتراض‌هایی را در داخل ترکیه به وجود آورده و بسیاری از هم‌قطاران وی همانند احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر پیشین ترکیه به همین دلایل از اردوغان فاصله گرفت؛ چراکه مخالفان وی معتقدند که رییس جمهوری فعلی ترکیه منافع ملی این کشور را با نزدیک شدن به شرق و به خصوص روسیه نادیده گرفته است.