مدل تقابل ناتو با چین و روسیه در دولت بایدن/ ابعاد و دلایل ابقای پیمان آتلانتیک شمالی در افغانستان و عراق

«علی قائم‌مقامی» کارشناس مسائل بین‌الملل و پژوهشگر حوزه ناتو با اشاره به نشست وزرای ناتو و راهبردهای جدید این سازمان در قبال چین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: طی چند روز اخیر، وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در نشستی که به صورت کنفرانس ویدیوئی برگزار شد، پس از پشت سر گذاشتن یک دوره روابط سرد در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، درباره اهمیت گشودن فصل جدید در روابط دو سوی آتلانتیک بحث و گفت‌وگو کردند. آنها به دنبال اعمال اصلاحات در این پیمان تا سال ۲۰۳۰ میلادی هستند و قرار است که در اواخر سال جاری میلادی هم نشستی با حضور جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا برگزار کنند تا بار دیگر بتوانند شکاف‌های موجود در میان اعضای ناتو را ترمیم کنند. یکی از موضوعاتی که مورد نظر اعضای ناتو بوده، افزایش قدرت بازدارندگی و دفاعی ناتو برای مقابله با تهدیدهایی مانند روسیه، چین و تروریسم است.

وی ادامه داد: همه به یاد دارند که در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ اعلام کرد که کشورهای ناتو دو درصد تولید ناخالص ملی را به بودجه دفاعی اختصاص دهند و بیست درصد از دو درصد بودجه دفاعی را به خرید تسلیحات اختصاص دهند که البته برخی از کشورها هم این موضوع را عملیاتی کردند. بحث رشد فناوری‌ها و مقابله با تهدیدات و حملات سایبری هم یکی دیگر از محورهای گفت‌وگو در نشست وزرای دفاع ناتو بود که همگی خواستار افزایش هماهنگی‌ها شده بودند. در این مسیر باید متوجه بود که ایالات متحده در زمان کنونی که بایدن روی کار آمده، مجدداً به دنبال تعمیق نفوذ خود در ناتو و همگرایی بیشتر علیه مسکو و پکن است. بر این اساس باید گفت که دوران جدیدی میان ناتو و آمریکا در حال آغاز شدن است. در این میان بحث دیالوگ مدیترانه که به عنوان یکی از شرکای ناتو مطرح است و همچنین بحث ابتکار عمل استانبول که مربوط به دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس بوده، به نوعی در حال تقویت روابط خود با ناتو هستند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: توجه داشته باشید که ناتو با اسرائیل هم رابطه خوبی دارد و رژیم صهیونیستی هم به عنوان یکی از اعضای سنتکام در حال فعالیت در ذیل راهبردهای آمریکا مشغول کار است. همین موضوع نشان می‌دهد که آرایش‌ها در حال تغییر است. موضوع دیگر این است که آموزش نیروهای کشورهای عضو و دولت‌هایی که ناتو در آنجا حضور دارد یکی دیگر از سیاست‌های این سازمان خواهد بود. بحث تغییرات آب و هوا و همچنین تغییرات اقلیمی، به علاوه انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای یکی دیگر از موضوعاتی است که مورد بررسی اعضای ناتو قرار گرفت. در مرد افغانستان و عراق هم شاهد آن هستیم که کشورهای عضو قرار شده تا نیروهای خود در این کشور را یا افزایش دهند یا آنها را ابقاء کنند که نشان از گسترده شدن مجدد فعالیت‌های ناتو در منطقه دارد که این موضوع در دوران ترامپ با دوران بایدن بسیار متفاوت است.

قائم‌مقامی افزود: روسیه و چین همانند گذشته دو محور تهدید اصلی ناتو به حساب می‌آیند که باز هم این پیمان و اعضایش بر لزوم تقابل با آن تاکید کردند. آمریکا سعی دارد تا از طریق بلغارستان، رومانی، استونی و لتونی در دریای سیاه حضور داشته باشد که این یک تهدید جدی برای مسکو به شمار می‌رود. بدیهی است که در دوران بایدن این تقابل‌ها میان ناتو و آمریکا با روسیه تشدید می‌شود که حتی می‌تواند روابط روسیه و ترکیه (به عنوان عضو ناتو) را دچار گسست‌های زیادی کند. به همین دلیل است که گفته می‌شود ناتو سعی دارد انتقال محور معادلات قدرت از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام را عملیاتی کند. در این مسیر باید توجه داشت که اتاق‌های فکر و اندیشکده‌های صاحب‌نام آمریکا طی تحلیلی اعلام کرده بودند که آمریکا باید در چهار محور فعال شود. محور اول، مذاکره واشنگتن و مسکو. محور دوم، شناختن چین به عنوان تهدید اصلی. محور سوم، کاهش نیروهای آمریکا در خاورمیانه و چهارم، گفت‌وگوی آمریکا، ترکیه، عربستان و اسرائیل با ایران.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اینها مسائلی هستند که به ما نشان می‌دهد بسیاری از معادلات در حال تغییر است و به زودی اوضاع و احوال خیلی از معادلات با نوسانات زیادی روبه‌رو می‌شود. در این مسیر توجه داشته باشید که آمریکا به دنبال آن است تا علاوه تقابل با روسیه، مهار چین را در دستور کار جدی و مستقیم خود قرار دهد. بدون تردید ناتو هم با آمریکا در این موضوع هماهنگ است و بر همین اساس کشورهایی مانند هند، استرالیا، ژاپن و کره‌جنوبی سعی دارند تا با هماهنگ کردن خود با آمریکا بحث تقابل با چین یا همان انتقال محور معادلات قدرت از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام را عملیاتی کنند.