اعتراضات روسیه، نقد الیگارشی حاکم بود / با آمدن بایدن ۴ سال سخت مقابل پوتین است/ جمهوری‌های شوروی سابق در فکر استقلال کامل

«افشار سلیمانی» سفیر پیشین ایران در آذربایجان در تشریح دلایل و پیامدهای وقوع اعتراض‌های مردمی در روسیه و اولین تقابل واشنگتن و مسکو بر سر نقض حقوق‌بشر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بنا بر داده‌های موجود و با توجه به اخبار متعدد، به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها به خوبی می‌دانستند که اگر الکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون روسیه وارد این کشور شود، توسط دستگاه امنیتی مسکو بازداشت خواهد شد. اگر این فرض را درست بدانیم، به این جمع‌بندی می‌رسیم که اروپا و آمریکا حالا به دنبال روسیه ضعیف هستند و می‌خواهند مجدداً مسکو را مورد خطاب قرار دهند. تحلیل دیگر این است که رهبر اپوزیسیون روسیه با اختیار خود وارد خاک روسیه شده و به خوبی می‌دانسته که چه سرنوشتی در انتظارش قرار دارد. نکته بسیار مهم این است که اساساً مسموم کردن ناوالنی توسط آنچه که اروپایی‌ها «تیم اطلاعاتی و امنیتی کرملین» می‌خوانند، تبعات زیادی برای مسکو به وجود آورد تا حدی که مجبور شدند ناوالنی را برای مداوا به برلین بفرستند.

وی ادامه داد: بازگشت او به مسکو بدون شک از قبل مشخص نبود و در اینجاست که بسیاری معتقدند ناوالنی برای مبارزه با الیگارشی در روسیه مجدداً وارد این کشور شد. توجه داشته باشید او جنبش افشای فسادهای دولتی در روسیه را کلید زد و یکی از مهمترین اسنادی که طی روزهای اخیر افشا کرد، ساخت ویلای مجلل پوتین به رقم یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بود که گفته می‌شود در کنار ساحل دریای سیاه قرار دارد و طی چند روز بیش از ۵۰ تا ۶۰ میلیون نفر از آن بازدید کردند. افشای این اطلاعات به حدی برای کرملین هزینه‌ساز بود که شاهد به وجود آمدن یک موج جدید اعتراضی در روسیه بودیم. نکته اینجاست که این موج اعتراضی با بازداشت ناوالنی همزمان شد و تمام این محورها باعث به راه افتادن یک اعتراض علیه الیگارشی روسیه شد. توجه داشته باشید که این الیگارشی از سال ۲۰۱۲ که پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه منصوب شد، روز به روز در حال بزرگ‌تر شدن است و تاخت و تازهای زیادی را در حوزه‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی انجام داده‌اند.

این تحلیلگر مسائل روسیه تصریح کرد: طی سال‌های گذشته بسیاری از تیم‌های رقیب پوتین از گردونه قدرت حذف شدند و چالش جدید تیم کرملین حالا افشای فسادهای دولتی توسط ناوالنی و اپوزیسیون روسیه است. در همین راستا باید متوجه باشیم که یک مشکل اساسی در روسیه به وجود آمده است و آن بی‌اثر شدن «کارت قهرمان‌پروری روسی» است که چندین سال توسط پوتین از آن استفاده شده است. ما شاهد آن هستیم که طی سال‌های گذشته، «حزب روسیه واحد» هیچ اقدامی در قبال حل و فصل مشکلات اقتصادی مردم روسیه و همچنین ارتقاء معیشت آنها به وجود نیاورد. تمام اینها در حالی است که بسیاری از مردم و همچنین تحلیلگران مخالف روسیه معتقدند که پوتین طی سال‌های گذشته با حذف مخالفان خود توانسته چیزی در حدود ۲۰۰ میلیارد دلار به جیب بزند. به هر ترتیب این اخبار به راحتی به ما نشان می‌دهد که اعتراضات اخیر در روسیه و بازداشت بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر که در اعتراض به دستگیری ناوالنی، همسر او و نزدیکانش اتفاق افتاده، می‌تواند به یک نقطه عطف خطرناک برای حاکمیت روسیه تبدیل شود.

وی افزود: شکی وجود ندارد که ادامه این مخالفت‌ها و اعتراض‌ها می‌تواند پوتین و هیأت حاکمه این کشور را با مشکلات زیادی روبه‌رو کند؛ چراکه آنها با سرکوب‌ هم نتوانستند مانع فراخوان مخالفان دولتی در فضای مجازی شوند که این یک مسأله بسیار مهم است. به‌رغم دستگیری‌های وسیع در روسیه طی روزهای اخیر، ما شاهد آن هستیم که ساختار امنیتی این کشور مطلقاً دست به قتل یک معترض نزد و به دنبال آن است تا مانع از رخ دادن چنین موضوعی شود؛ چراکه اگر یک معترض کشته شود، بدون شک این اعتراض‌ها ختم به خیر نخواهد شد و اوضاع بیش از این خراب می‌شود. این به‌هم ریختگی‌ها در حالی به وجود آمده که شاهد روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ سفید هستیم. همه می‌دانند که نگاه تیم بایدن و اساساً لیبرال‌های آمریکا با روسیه همسو نیست و حتی اظهارات اخیر وزیر خارجه آمریکا در مورد وقایع اخیر و اعتراض‌های روسیه به نوعی اولین تقابل تیم بایدن با مسکو به حساب می‌آید.

سلیمانی گفت: آمریکایی‌ها مجدداً با پافشاری بر حوزه حقوق بشر سعی دارند تا روزهای سختی را برای پوتین رقم بزنند و واقعیت این است که حاکم کرملین و تیمش، طی چهار سال آینده با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهند بود. این در حالی است که پوتین از سوی اسقف اعظم کلیسای ارتدکس حمایت می‌شود اما بعید می‌دانم که اگر اوضاع بیش از این وخیم شود و مردم از حیث معیشتی و اقتصادی زیر فشار بیشتر بروند، کلیسا توان مقابله با این حجم از معترضان را داشته باشد. بر این اساس بهترین اقدامی که پوتین می‌تواند در شرایط کنونی به آن دست بزند و بر اساس آن محیط خودش را آرام کند، گفت‌وگو با مخالفان خواهد بود. او اگر ناوالنی را آزاد کند و اوضاع را تا حدودی التیام ببخشد، بدون تردید می‌تواند مانع خروش این موج سهمگین شود.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: نکته دیگری که در این میان بسیاری از کارشناسان امنیتی و سیاسی در غرب بدان اشاره کرده‌اند، وضعیت اسفبار بلاروس است. آنها معتقدند که اگر مخالفان «الکساندر لوکاشنکو» دست به یک اعتراض گسترده بزنند، به دلیل مشغولیت پوتین در داخل و مشکلات جاری در روسیه، معترضان بلاروس می‌توانند رئیس‌جمهوری این کشور را به راحتی از قدرت کنار بزنند. در این میان باید متوجه بود که دموکراتیزه شدن روسیه بر تقویت دموکراسی در جمهوری‌های شوروی سابق تاثیر مستقیم دارد؛ به گونه‌ای که اگر روند مذکور اتفاق بیافتد ما شاهد تحکیم استقلال این کشورها و خروجشان از زیر سلطه روسیه خواهیم بود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به هر ترتیب ادامه دستگیری‌ها در روسیه و سرکوب معترضان باعث می‌شود تا مردم این کشور به ناوالنی و جنبش او بیشتر اعتماد کنند و این می‌تواند برای کرملین خطرناک باشد. باید توجه کنیم که این اعتراض‌ها از هر جهت متمایز است؛ نخست اینکه در گذشته صرفاً شاهد وقوع اعتراض‌ها در مسکو و چندین شهر دیگر بودیم اما حالا به وضوح می‌بینیم که حدود ۱۲۰ شهر درگیر اعتراض بودند و حتی در برخی از شهرها معترضان در دمای منفی ۵۰ درجه به میدان آمدند. مساله دوم اینکه اساساً افرادی که به خیابان آمدند و به وضع موجود اعتراض داشتند، قشر جوان روسیه بودند برای که این موضوع هم بسیار مهم است. سوم آنکه بازداشت‌های فله‌ای نشان می‌دهد محاسبات دستگاه امنیتی روسیه در این میان به هم ریخت که این از منظر جامعه‌شناسی امنیتی و سیاسی می‌تواند بسیار مهم باشد. مضاف بر اینکه آمدن دموکرات‌ها در کاخ سفید هم تبعات بسیار خزنده و مخربی برای پوتین و تیمش خواهد داشت.