ملازهی در گفت‌وگو با ایلنا تشریح کرد:
ابعاد نشست شورای مصالحه افغانستان/ دلایل نگرانی پشتون‌ها از مذاکره طالبان و طیف عبدالله/ رابطه مذاکرات دوحه با تحولات سیاسی کابل
کارشناس مسائل جنوب‌آسیا گفت: پیچیدگی‌های پرونده افغانستان به حدی است که هر لحظه ممکن است اتفاق خاصی بیفتد و تمام مصوبات یکباره فرو بریزد.
«پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل جنوب آسیا با اشاره به برگزاری نشست شورای مصالحه ملی افغانستان و آغاز مجدد گفت‌وگوهای دولت این کشور با طالبان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: آنچه در دوحه و کابل تحت عنوان مذاکرات و توافق‌های سیاسی مشاهده می‌کنیم، به نوعی با یکدیگر مرتبط است. روز شنبه شاهد برگزاری نخستین نشست شورای عالی مصالحه افغانستان با حضور تمامی جریان‌های جهادی و سیاسی این کشور بودیم که محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری این کشور و عبدالله عبدالله ریاست این شورا هم در این نشست حضور داشتند. در این جلسه مسائل مختلفی از جمله بحث آتش‌بس و پیگیری مذاکرات صلح با طالبان مطرح شد و بسیاری از شخصیت‌های قومی و سیاسی افغانستان در مورد آینده مشارکت طالبان برای تشکیل قدرت در افغانستان بحث و تبادل نظر کردند، این در حالی است که طالبان تا چندی پیش مواضع بسیار سختی علیه دولت افغانستان اتخاذ کرده بود و حالا به نظر می‌رسد که مواضع خود در مورد همکاری با دولت افغانستان را تعدیل کرده است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی، دو ابهام وجود دارد؛ اول اینکه مشخص نیست آیا طالبان آتش‌بس سراسری در افغانستان را می‌پذیرد یا خیر؟ بحث دوم هم این است که آیا این جریان مذاکره با دولت فعلی را انجام خواهد داد یا وارد فرآیندهای دیگر می‌شود؟ در مورد آتش‌بس به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها با اعمال فشار بر پاکستان توانسته‌اند بخشی از درگیری‌های میدانی را کاهش داده که به نظر این تصمیم مربوط به شورای کویته است و مابقی طرف‌های طالبان مواضع مشخصی همانند آنها ندارند. عده‌ای بر این عقیده‌اند که در مورد مذاکرات طالبان و دولت فعلی افغانستان، پشت پرده‌های بسیار زیادی وجود دارد. این طیف معتقدند که مشکل اصلی طالبان، جریان‌های جهادی هستند و به همین دلیل آنها با طیف عبدالله عبدالله و ائتلاف شمال افغانستان وارد مذاکره شده‌اند. از سوی دیگر آنچه از صحنه سیاسی برمی‌آید این است که کشورهایی مانند روسیه، چین، پاکستان و هند به دنبال آن هستند تا بتوانند افغانستان، منهای اشرف غنی را به تصویر بکشند.
این تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌‌‌‌قاره تصریح کرد: توجه داشته باشید که در این میان اشخاصی مانند حامد کرزی نگران آن هستند که معامله‌ای میان طالبان و عبدالله عبدالله به وجود بیاید و پشتون‌ها و به خصوص اشرف غنی از معادلات افغانستان به صورت ناخواسته حذف شوند. طیف کرزی بر این باورند که ادامه این روند می‌تواند منجر به روی کار آمدن دولتی در افغانستان شود که لیبرال‌های پشتون در آنها حضور نخواهند داشت و در نهایت اشرف غنی از گردونه قدرت حذف خواهد شد. تمام این مولفه‌ها نشان می‌دهد که جبهه‌بندی‌های جدید در افغانستان در حال شکل‌گیری است. اینکه دیده می‌شود اشخاصی مانند «گلبدن حکمتیار» و «صلاح‌الدین ربانی» در نشست شورای عالی مصالحه حضور نداشته‌اند، نشان می‌دهد که طیف کرزی و اساساً لیبرال‌های قوم پشتونِ افغانستان از سهم‌خواهی جریان‌های جهادی به شدت نگران هستند؛ چراکه آنها معتقدند که ممکن است معامله‌ای میان طیف جهادی به رهبری عبدالله و طالبان به وجود بیاید که به ضرر آنها رقم بخورد.
ملازهی افزود: بر این اساس معتقدم آنچه در دوحه طی این روزها اتفاق افتاده با تحرکات سیاسی جریان‌های داخلی افغانستان در کابل در یک راستا قرار دارد. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها در پشت پرده با طالبان صحبت‌هایی در مورد تشکیل دولت و مشارکت آنها در ساختار آینده افغانستان زده‌اند. آنها به طالبان اعلام کردند که دیگر آنها به شکل کامل نمی‌توانند امارت اسلامی را احیا کنند و بر این اساس طالبان را قانع کردند که از انحصار قدرت با این محرویت، کوتاه بیایند. آنها می‌دانند که ائتلا شمال افغانستان دارای پایگاه اجتماعی قوی و همچنین سلاح هستند و به همین دلیل نمی‌خواهند مجدداً شاهد درگیری با کسانی مانند عطا محمد نور، ژنرال عبدالرشید دوستم و عبدالله عبدالله باشند. به همین دلیل معتقدم آمریکایی‌ها تا حدودی توانسته‌اند این موضوع را به طالبان گوشزد کنند اما مشکلی که احتمالاً در آینده و پس از مشارکت طالبان در قدرت به وجود خواهد آمد، عدم قناعت آنها به داشته‌های خود است.
وی خاطرنشان کرد: اگر طالبان به دنبال سهم‌خواهی بیشتر پس از مشارکت در قدرت برود، این موضوع می‌تواند موجب درگیری جریان مذکور با طیف عبدالله و جهادی‌ها شود. توجه داشته باشید که اختلاف‌ها در افغانستان و در مسئاله صلح این کشور، بسیار زیاد است و نمی‌توانیم به این سادگی بگوییم که صلح و ثبات یکباره در افغانستان نمایان می‌شود. همه این مشکلات شرایط را به گونه‌ای رقم زده که اگر بخواهیم در افغانستان استقرار صلح را مشاهده کنیم باید یک ابتکار عمل جدید از سوی سازمان ملل تعریف و اجرا شود و در نهایت تضمین‌هایی را برای اجرای این ابتکار عمل کسب کنند. در کل پیچیدگی‌های پرونده افغانستان روز به روز بیشتر می‌شود و به نظرم طالبان تا حدی باید مواضعش را تعدیل کند. دیگران هم باید مواضع خود را تعدیل کنند و از سوی دیگر کشورهای همسایه هم باید به این روند کمک کنند.
این کارشناس مسائل سیاسی در پایان گفت: مشخص نیست که اگر این روند ادامه پیدا کند چه اتفاقی در افغانستان و منطقه خواهد افتاد. برخی از منتقدان طالبان معتقدند که اگر این کشور به دست این جریان بیافتد، مشخص نیست که حق و حقوق سایر قومیت‌ها را ضایع می‌کنند یا خیر. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بدون تردید افغانستان می‌تواند به سمت تجزیه برود و به نظر می‌رسد مدلی که آنها در افغانستان می‌پذیرند، استقرار مدلی از حکومت «محمد ظاهرشاه» خواهد بود؛ به گونه‌ای که پشتون‌ها در رأس قدرت باشند و در کنار آنها روشنفکران هم به فعالیت‌های خود بپردازند. بر این اساس معتقدم توافق‌های جدید در افغانستان اگرچه بسیار مفید به نظر می‌رسد، اما پیچیدگی‌های پرونده افغانستان به حدی بوده که هر لحظه ممکن است اتفاق خاصی بیافتد و تمام مصوبات یکباره فرو بریزد.
