آیا ثبت‌ نام سهام عدالت امکان‌پذیر است؟

ثبت نام سهام عدالت و پس از آن فرآیند آزادسازی این سهام، سوالات متعددی را پیش روی میلیون‌ها نفر از مشمولان سهام عدالت قرار داد. سوالاتی از قبیل اینکه چطور می‌توان ثبت نام سهام عدالت را انجام دهیم یا افرادی که مشمول دریافت آن شده‌اند، چطور می‌توانند نسبت به نگهداری یا فروش آن اقدام کنند.

قبل از هر چیز بد نیست کمی درباره تاریخچه سهام عدالت را توضیح دهیم. حدود 15 سال قبل دولت با هدف گسترش عدالت اجتماعی تصمیم گرفت بخشی از دارایی‌های خود در شرکت‌های زیرمجموعه را به صورت بلاعوض به برخی اقشار جامعه اعطا کند. در این اقدام افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره)، سازمان بهزیستی، روستاییان و عشایر، کارگران فصلی و ساختمانی، کارکنان و بازنشستگان لشگری و کشوری و... اولین گروه‌هایی بودند که مشمول دریافت سهام عدالت شدند.

طی این سال‌ها اطلاعات دقیقی از جزئیات سهام منتشر نشد. سهامداران به جز دریافت سه یا چهار مرحله سود سهام عدالت، اطلاعات خاصی از سهام خود نداشتند و تنها باید به اخبار و مصاحبه‌های منتشر شده در رسانه‌ها اکتفا می‌کردند.

اما در نهایت سازمان خصوصی‌سازی با اعلام سایت سامانه سهام عدالت به آدرس samanese.ir امکان استعلام سهام عدالت با کد ملی را فراهم کرد. پس از وارد کردن کد ملی و تایید اطلاعات هویتی، ورود به سامانه سهام عدالت امکان‌پذیر شد.

در این سامانه علاوه بر انتخاب روش آزادسازی سهام(در بازه زمانی تعیین شده)، استعلام سود سهام عدالت نیز انجام می‌شود و سهامداران می‌توانند از مبلغ و تاریخ سود واریزی در دوره‌های گذشته مطلع شوند. لازم به ذکر است که امکان دریافت سود سهام عدالت تنها برای سهامدارانی فراهم بود که شماره حساب بانکی متعلق به خود را در این سامانه ثبت کرده باشند.

ارزش اولیه سهام عدالت

ارزش اولیه سهام عدالت در ابتدا حدود 500 هزار تومان بود که پس از مدتی با اعلام مراجع مربوطه برای برخی اقشار خاص در دهک‌های پایین به سقف یک میلیون تومانی افزایش یافت. همچنین در آن زمان مابقی سهامداران نیز این امکان را داشتند تا با پرداخت مابه‌التفاوت ارزش پایه(مبلغی حدود 500 هزار تومان) صاحب سقف مبلغ سهام عدالت شوند.

در مراحل اولیه یک برگه رسید تحت عنوان «برگه عضویت و سهامداری» به آدرس مشمولان ارسال شد که با اعلام پایگاه اطلاع رسانی سهام عدالت در حال حاضر این برگه فاقد اعتبار بوده و تمامی اطلاعات مشمولان در سایت ثبت نام سهام عدالت در دسترس سهامداران قرار گرفته است.

در ابتدا بسیاری از افراد سهام عدالت را سهام یک شرکت در نظر می‌گرفتند که به مشمولان تعلق گرفته است؛ ولی در واقع سهام عدالت سبد سهامی شامل 36 شرکت بورسی و غیر بورسی است. این سهامداران همانند یک سهامدار عادی در بورس کشور از تمامی حقوق و منافع سهامداری برخوردار خواهند بود. از جمله این حقوق و منافع نظارت همگانی میلیون‌ها نفر از هموطنان بر بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس، امکان شرکت در مجامع عمومی، دریافت سود، مشارکت در افزایش سرمایه، دریافت حق تقدم و انجام خرید و فروش سهام در بازار سرمایه است.

افراد جامانده از سهام عدالت

یکی از مواردی که ابهام این فرآیند را بیشتر می‌کرد، نبود مرجع مشخصی به عنوان سامانه سهام عدالت بود تا سهامداران از وضعیت دارایی و سود سهام‌شان مطلع شوند؛ یا متقاضیان و اقشار جدید امکان تعیین وضعیت و ثبت نام سهام عدالت داشته باشند. این مساله در شرایطی است که با وجود اجرای مرحله آزادسازی و امکان فروش سهام عدالت، کماکان تکلیف افراد جامانده در مرحله اول به‌طور کامل مشخص نیست. همچنین تا امروز به جز چند مصاحبه و اشاره کوتاه مسئولین، اطلاعاتی دقیقی از برنامه دولت و مجلس برای افراد جامانده از ثبت نام سهام عدالت در دوره اول در دسترس نیست.

آزادسازی مستقیم و غیرمستقیم

یکی از مواردی که برای بسیاری از مشمولان سهام عدالت حائز اهمیت است، بحث آزادسازی مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت است.

بد نیست بدانید آزادسازی غیرمستقیم به صورت پیش فرض برای تمامی سهامداران انتخاب شده است. در این حالت کنترل و مدیریت سهام عدالت به شرکت های سرمایه‌گذاری استانی سپرده می‌شود و سهامداران اجازه فروش سهام عدالت خود را نخواهند داشت. سهام این شرکت‌ها به تدریج پس از پذیرش در بورس‌ها، قابلیت معامله‌(خرید و فروش) در بورس و فرابورس را خواهد داشت. سود دریافتی سهامداران در این حالت به وضعیت فعالیت این شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته خواهد بود.

اما سهامدارانی که تمایل داشته باشند خودشان مدیریت سهام را به دست بگیرند، باید با مراجعه به سامانه سهام عدالت، آزادسازی مستقیم را انتخاب کنند. مطابق آخرین تغییرات اعلامی، سهامداران تا نیمه خرداد ماه فرصت داشتند تا با انتخاب آزادسازی مستقیم کنترل سهام عدالت خود را در اختیار بگیرند.

استعلام و فروش سهام عدالت

از تاریخ دهم خرداد ماه سهامدارانی که آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند، می‌توانند برای استعلام نام شرکت و تعداد سهام اختصاص یافته، به سامانه فروش سهام عدالت (سعدی) به آدرس edalat.farabixo.com مراجعه کنند.

در این سامانه با وارد کردن کد ملی و شماره تلفن همراه ثبت شده در سامانه سهام عدالت، کد تایید به شماره تلفن همراه سهامدار ارسال می‌شود که پس از وارد کردن این کد، امکان دسترسی به پنل فراهم خواهد بود.

پرتفوی سهام عدالت از 36 شرکت بورسی و تعدادی شرکت غیربورسی که در آینده در بورس‌ها پذیرفته شده و امکان فروش مستقیم سهام آن‌ها فراهم می‌شود، تشکیل شده است.

سهامدارانی که قصد فروش سهام عدالت خود را داشته باشند، می توانند نسبت به ثبت درخواست فروش سهام در بورس اقدام کنند. در مرحله اول و دوم امکان فروش تنها 60 درصد از دارایی سهام وجود دارد و پس از درخواست فروش، مبلغ به یکی از دو روش ذیل در دسترس سهامدار خواهد بود؛

1. واریز پول به حساب بانکی سهامدار که در سامانه سهام عدالت موجود است.
2. واریز پول به حساب معاملات آنلاین فارابیکسو؛ در این حالت حساب کاربری فارابیکسو به‌طور خودکار برای سهامدار ایجاد شده و اطلاعات کاربری(نام کاربری و کلمه عبور) به شماره تلفن همراه ثبت شده ارسال می‌شود. اکنون این امکان فراهم است تا سهامدار بتواند با پول حاصل از فروش سهام عدالت، در بازار بورس فعالیت داشته باشد و خرید و فروش انجام دهد.

سامانه معاملات آنلاین فارابیکسو

درباره سامانه معاملات آنلاین فارابیکسو ذکر این نکته ضروری است، افرادی که در زمان آزادسازی روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خواهند شد.

در نتیجه سهامداران برای مشاهده و فروش سهام عدالت خود، ابتدا باید در کارگزاری فارابی ثبت‌نام کنند. پس از دریافت نام‌کاربری و کلمه عبور معاملات آنلاین، سهامداران با مراجعه به سامانه فارابیکسو باید درخواست تغییر کارگزاری ناظر سهام شرکت سرمایه‌گذاری استانی خود را ثبت کنند.

بعد از گذشت 24 تا 72 ساعت کاری سهام شرکت مورد نظر به پرتفوی فارابیکسو سهامدار اضافه می‌شود. اکنون سهامداران امکان مشاهده و فروش دارایی سهام عدالت خود در قالب شرکت سرمایه‌گذاری استانی را خواهند داشت.

با توجه به اینکه سهم‌های تعلق گرفته به مشمولان سهام عدالت تفاوتی با سهام عادی شرکت‌ها ندارد، در آینده نزدیک این امکان فراهم می‌شود که تمامی سهام عدالت سهامدارانی که روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند نیز به پرتفوی کارگزاری آن‌ها اضافه شود. در نتیجه سهامداران می‌توانند با مراجعه به پرتفوی خود در سامانه فارابیکسو، دارایی سهام‌شان را مشاهده کنند.