آشنایی با انواع سازهای بادی

ساز بادی چیست؟

ساز بادی به آن دسته از سازهایی گفته می‌شود که صدا از طریق دمیدن هوا در آن تولید می‌شود. به این صورت که در این سازها، یک لوله توخالی وجود دارد که نوازنده با دمیدن هوا در دهنی ساز و استفاده از انگشتان خود صدای ساز را ایجاد می‌کند. کلیدها یا سوراخ‌هایی روی سازهای بادی تعبیه شده‌اند که اجرای نت‌ها به وسیله باز و بسته کردن آنها امکان‌پذیر است.

انواع سازهای بادی

سازهای بادی به دو نوع سازهای بادی چوبی و برنجی تقسیم می‌شوند. تولید صدا در تمام آنها از طریق دمیدن هوا ایجاد می‌شود اما این تقسیم بندی، بر اساس ساختار و نحوه تولید صدا در آنها است. در ادامه انواع مختلف این ساز را برایتان توضیح می‌دهیم.

• ساز بادی چوبی

این ساز قابلیت نواختن کلیه سبک‌ها از جمله کلاسیک، جاز، پاپ و فولکلور را دارد و در سایزها و اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شود. در بین سازهای بادی چوبی فلوت و کلارینت اندازه‌های کوچکی دارند در عوض ابوا و باسون بزرگ هستند و به دلیل ظرافت باید از آنها به دقت مراقبت نمود. نوازنده با قرار دادن انگشت بر روی سوراخ‌های این ساز که در هر مدل نیز متفاوت است، زیر و بم صدا را تولید می‌کند‌. این ساز در سه نوع زیر طبقه‌بندی می‌شود.

1. ساز بادی بی‌زبانه (بی‌قمیش)

این سازها شامل یک تیغه هوایی که همان لوله باریک و توخالی بوده، هستند. وقتی نوازنده در دهنی ساز می‌دمد، هوا در هنگام عبور از تیغه هوایی ارتعاش پیدا می‌کند و صدای ساز حاصل می‌شود. سازهایی مثل نی یا فلوت در این دسته قرار دارند که در محدوده صدای بم و زیر قادر به تولید صداهای جذابی هستند.

2. ساز بادی تک زبانه (با قمیش)

قمیش یا زبانه در حقیقت یک بخش از ساز است که در دهنی آن تعبیه شده است. جنس قمیش اغلب از نی یا پلاستیک ساخته می‌شود. در واقع هوایی که توسط نوازنده در ساز دمیده می‌گردد، به این زبانه برخورد کرده و با لرزیدن آن صدای ساز را تولید می‌کند. در این نوع سازها به علت وجود قمیش به طور معمول صدای تولید شده، از صدای نوشته شده بر نت کمی زیرتر است.

کلارینت جزء سازهای باقمیش و انتقالی بوده که نت‌های مختلفی را اجرا می‌کند و وسعت صوت آن ۴ اکتاو است. البته صدای تولید شده در کلارینت باس یک اکتاو بالاتر از کلارینت بوده و از نظر اندازه هم از کلارینت بزرگتر است. یکی دیگر از سازهای باقمیش (تک زبانه) ساکسیفون است که صدای قدرتمند و غنی ایجاد می‌کند.

3. ساز بادی دو زبانه

در این مدل سازهای بادی دو تکه بسیار نازک در بخش دهنی ساز قرار دارد که بعد از دمیدن هوا توسط نوازنده صدای متفاوتی در ساز تولید می‌کند‌. سازهای مثل سرنا و ابوا در دسته سازهای دو زبانه جای می‌گیرند.

• سازهای بادی برنجی

این سازها که اغلب سایز بزرگی دارند، صدای آنها از طریق دمیدن هوا در کاسه‌ای که در قسمت دهنی ساز قرار دارد، تولید می‌شود. جنس این کاسه اغلب از مس، برنج یا حتی نقره ساخته می‌شود که زیرترین صدا را تولید می‌کند. یکی از سازهای معروف این دسته توبا نام دارد که از آن برای تقویت صدای بم استفاده می‌شود. این مدل ساز بادی به علت صدای پرحجمی که ایجاد می‌کند، بیشتر در ارکستر سمفونیک کاربرد دارد.

آشنایی با سازهای بادی و اسامی آنها

سازهای بادی انواع گوناگونی دارند. همچنین قادر به اجرای سبک‌های مختلف موسیقی نیز هستند. در اینجا اسامی برخی از این سازها را نام می‌بریم.

• کلارینت

• ساکسیفون

• فلوت

• ترومپت

• توبا

• شیپور

• سرنا

• کرنای

در ادامه به توضیح برخی از این سازها می‌پردازیم.

ساز کلاریت

ساز کلارینت یکی از معروف‌ترین سازها در کل جهان است.‌ هم چنین جزء پرفروش‌ترین و پرطرفدارترین سازها برای مبتدیان در گالری دنیای سازها محسوب می‌شود. این ساز دارای یک دهنی یک زبانه بوده که نواختن آن چندان دشوار نیست. همین نواختن آسان، آن را به یک انتخاب برای هنرجویان تازه کار، تبدیل کرد است.

کلارینت دارای انواع مختلفی از جمله کلارینت سی‌بمل، باس‌کلارینت، کلارینت لا و مدل‌های دیگر بوده که قادر به تولید صدا در گام‌های مختلف است.

ساز ساکسیفون

ساکسیفون توسط یک فرد بلژیکی اختراع شد که جزء بهترین سازهای بادی قرار دارد. این ساز علاوه بر اجرای موسیقی‌های نظامی در انواع ژانرهای پاپ و جاز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز دارای مدل‌های مختلفی از جمله آلتو، سوپرانو، تنور و دیگر مدل‌ها است که وسعت و دامنه صوتی آن‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی دارد. قیمت ساکسیفون دارای دهنی یک زبانه بوده و بسته به مدل دارای کلیدهای مختلفی است که باز و بسته شدن آنها تغییر گام در موسیقی را ایجاد می‌کند. جنس این ساز که بسیار مورد علاقه مبتدیان است از فلز بوده و به علت دارا بودن نی در بخش دهانی آن، در طبقه‌بندی سازهای چوبی قرار می‌گیرد.

فلوت

یکی از قدیمی‌ترین سازهای بادی فلوت است که صدای دلنشینی دارد. جنس فلوت‌های امروزی اغلب از نقره ساخته می‌شود که از آن در اجرای کنسرت‌های بزرگ نیز استفاده می‌شود. نحوه انگشت گذاری این ساز شبیه ساکسیفون است، به همین دلیل افرادی که ساکسیفون می‌نوازند، قادر به نواختن فلوت نیز هستند. فلوت یک ساز بادی بی‌قمیش بوده که صدای تولید شده در آن بر اثر عبور هوا از مجرای لوله‌ای ساز ایجاد می‌شود.

ترومپت

این ساز یکی دیگر از قدیمی‌ترین سازهای بادی برنجی است که محبوبیت بسیاری در میان مردم دارد. ترومپت زیرترین صدا را در مقایسه با سازهای بادی خانواده خودش یعنی ترومبون و توبا ایجاد می‌کند. این ساز از فلز برنج ساخته می‌شود و جزء سازهای انتقالی محسوب می‌شود. ارتفاع ترومپت‌های اولیه تغییر نمی‌کردند اما در ترومپت‌های جدید ۳ کلید برای تغییر ارتفاع لوله تعبیه شده است. گسترده صوتی در ساز ترومپت در حدود دو و نیم اکتاو است. البته برخی نوازندگان با مهارت در نواختن مناطق بم و زیر، می‌توانند وسعت صوت را به چهار اکتاو نیز برسانند.

توبا

توبا در واقع بزرگترین ساز بادی است که در طبقه‌بندی سازهای برنجی جای می‌گیرد. اگرچه این ساز از نظر گام جزء پایین‌ترین سازهای برنجی محسوب می‌شود اما از آن در ارکسترهای بادی بزرگ نیز استفاده می‌شود. نت آغازین این ساز را با کلید فا می‌نویسند. محدوده صوتی این ساز در منطقه میانی بسیار قوی و دلنشین است اما برای تولید صدا در منطقه پایین که صدای مشابه ارگ دارد، نیاز به نفس بسیار زیاد است. در این مدل ساز بادی هر چقدر به سمت منطقه بالاتر محدوده صدایی بروید، ویژگی‌های صدا ضعیف‌تر می‌شود.

شیپور

شیپور ساده‌ترین ساز بادی است که هیچ کلیدی برای تغییر ارتفاع در آن تعبیه نشده، بلکه نوازنده باید با تغییر دادن حالت لب‌های خود صدای ساز را عوض کند.

کلام پایانی

در این مقاله به معرفی انواع سازهای بادی و توضیح برخی از معروف‌ترین آن‌ها پرداختیم. شما اگر قصد خرید سازهای بادی را دارید می‌توانید به صورت اینترنتی یا حضوری به فروشگاه دنیای سازها مراجعه کنید و از انواع محصولات این مجموعه دیدن فرمایید و از قیمت آن‌ها اطلاع کسب کنید.