گذشت شاکی و انواع جرایم قابل گذشت
انصراف شاکی از پیگیری شکایت خود و در ادامه اعلام رضایت وی از مجرم، منجر به مختومه اعلام شدن پرونده در جرائمی که تنها جنبه خصوصی دارند و یا منجر به تخفیف مجازات در جرائمی که جنبه عمومی نیز دارند، می شود.
گذشت شاکی گاهی به دلیل دریافت ضرر و زیان وارده بر وی از طرف متهم صورت می گیرد و گاهی نیز شاکی بنابه صلاح دید خود، فرصتی به متهم می دهد تا مجازات از وی ساقط شود.
ببخش حکم قصاص توسط خانواده مقتول نمونه بارزی است که شاکی از روی عفوت قلبی خویش از حق خود گذشته و فرصت زندگی دوباره به مجرم می دهد.
لازم است بدانیم که جرائم دو نوع هستند:
- جرائم قابل گذشت
- جرائم غیرقابل گذشت
گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت
در جرایم قابل گذشت، طرح شکایت توسط شاکی انجام شده و دادگاه بنابه درخواست شاکی، پیگیر شکایت وی خواهد بود. در غیر اینصورت چنین جرائمی مستقلا توسط قانون پیگیری نمی شوند. در چنین جرائمی، گاهی شاکی از ضرر وارده بر خود صرف نظر کرده و شکایت خود را پس می گیرد.
بر اساس ماده 23 قانون مجازات اسلامی، شرایط گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت عبارتند از:
- واضح و روشن بودن
- مشروط نبودن
- شفاهی یا کتبی بودن
- رضایت و گذشت تمامی شاکیان
بدین ترتیب که گذشت شاکی چه به صورت بیان شفاهی آن و چه مکتوب کردن آن، باید به صورت صریح بوده و به وضوح اعلام نماید که رضایت می دهم. رضایت شاکی نباید مشروط به مطالبه درخواست از متهم باشد. رضایت تمام شاکیان نیز از جمله شروط گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت، می باشد.
گذشت شاکی در جرائم غیر قابل گذشت
در جرائم غیر قابل گذشت، علاوه بر شکایت شاکی خصوصی، جنبه عمومی جرم مورد پیگیری و محاکمه قرار می گیرد. بنابراین در چنین جرائمی گذشت شاکی خصوصی، در پیگیری جرم و محاکمه مجرم بی تاثیر خواهد بود. تنها ممکن است با گذشت شاکی، مجازات مجرم تخفیف یافته یا صدور حکم به تعویق بیفتد. به عنوان مثال در جرم سرقت، علاوه بر شکایت شاکی خصوصی(مال باخته)، جنبه عمومی جرم(اقدام علیه امنیت اقتصادی کشور) نیز بررسی می شود. بنابراین مال باخته چه شکایت کند و چه نه، مجازات جنبه عمومی جرم پابرجاست.
گذشت شاکی قبل از صدور حکم قطعی
رضایت شاکی در این مرحله و در جرائم تعزیری و بازدارنده، منجر به اعمال تخفیف در مجازات متهم و یا تغییر نوع مجازات متهم به نفع وی خواهد شد. برای مثال تبدیل مجازات مجرم از حبس به پرداخت جزای نقدی.
گذشت شاکی بعد از صدور حکم قطعی
طبق ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری، با رضایت شاکی در این مرحله، متهم می تواند از دادگاه حکم تجدیدنظر درخواست نماید. دادگاه نیز در اسرع وقت به درخواست وی رسیدگی کرده و در صورت امکان طبق قوانین، تخفیف شامل حال وی می شود.
انواع جرایم قابل گذشت
- جعل در اسناد و نوشته های غیر رسمی
- سوء استفاده از ضعف نفس شخص
- توهین به کارمندان دولتی
- مزاحمت تلفنی یا مزاحمت با هرگونه دستگاه ارتباطی
- تدلیس در امر نکاح
- سوء استفاده از برگه سفید امضاء یا مهر
- خیانت در امانت
- هرگونه اقدام در جهت نابودی محصول و تولیدات دیگری
- قطع یا نابودی نخل خرما
- تصرف عدوانی املاک و اراضی اشخاص
- تخریب محیط زیست و نابودی منابع طبیعی
- تصادف رانندگی
- هتک حیثیت رایانه ای
- سرقت تعزیری، کیف قاپی و جیب بری سارق بدون سابقه(ارزش مال مورد سرقت: 200000000 ریال یا کمتر)
- کلاهبرداری به مبلغ 1000000000 ریال یا کمتر
- انتقال مال غیر به مبلغ 1000000000 ریال یا کمتر
- انواع کلاهبرداری
- ارتکاب جرائم تعزیری درجه 5-8 توسط افراد زیر 18 سال
- توهین ساده به اشخاص
- اذیت و آزار و ضرب و جرح زن باردار و سقط جنین وی
- امتناع از باز پس دادن طفل سپرده شده
- رها کردن طفل یا شخص ناتوان در جای پرت و دورافتاده
- افشاء اسرار مربوط به کار
- افشاء اسرار اشخاص
- دریافت اسناد و مدارک افراد با زور و تهدید
- هرگونه تهدید افراد
- سوزاندن یا تخریب عمدی اموال منقول یا غیر منقول دیگران
- نابودی حیوانات حلال گوشت متعلق به دیگران یا حیوانات ممنوع از شکار
- اتلاف اسناد غیر دولتی
- ورود به ملک دیگران با تهدید
- تصرف ملک دیگران با اتکا به غلبه بر آنها
- افترا بستن به افراد
- نشر اکاذیب
- هجو
- صدور چک بی محل
- فریب افراد در امر ازدواج
- ترک پرداخت نفقه
نکات مهم و قابل توجه
- طبق ماده 101 قانون مجازات اسلامی، گذشت مشروط تنها در صورتی موثر واقع می شود که شرط توافق شده تحقق یابد. هم چنین اگر شاکی رضایت دهد، دیگر نمی تواند آن را نفی یا انکار کند.
- طبق ماده 102 قانون مجازات اسلامی، در موارد تعدد شکات، شکایت یکی از آنها به منظور رسیدگی به پرونده کافی است. ولی برای اعمال تخفیف و گذشت، رضایت همه آنها مورد قبول خواهد بود نه برخی از آنها.
- در صورت فوت متضرر، حق گذشت به وراث قانونی وی تعلق می گیرد.
- طبق ماده 103 قانون مجازات اسلامی، جرائمی که قابل گذشت بودن آن در قانون ذکر نشده باشد، غیرقابل گذشت محسوب می شود. به غیر از موارد مشمول حق الناس.
سخن پایانی
نحوه محاسبه و میزان تخفیف مجازات غیر قابل گذشت، در صورت گذشت شاکی خصوصی، بستگی به نظر قاضی دارد. برای مثال گذشت شاکی از سارق که سابقه کیفری نداشته و مرتکب سرقت ساده شده است، منجر به تعلیق یا تبدیل مجازات وی به جزای نقدی خواهد بود.
مطلب گذشت شاکی و انواع جرایم قابل گذشت توسط مجموعه وکیل سایا تهیه شده است. این مجموعه در زمینه ارائه انواع خدمات حقوقی و کیفری فعالیت دارد و شما در صورت نیاز به مشاوره حقوقی و وکیل مجرب می توانید با شماره 09124142878 تماس بگیرید.
مطالب پیشنهادی دیگر: نحوه تنظیم دادخواست / اموال قابل توقیف / نحوه اقدام برای طلاق توافقی
