داروهای حساس به دما و بسته بندی آن‌ها
داروهای حساس به دما و بسته بندی آن‌ها
همان طوری که همه‌ی ما می‌دانیم دارو باید به درستی و با اصول و قواعد خاصی بسته بندی شوند. بنابراین باید بگوییم بسته بندی دارو یکی از مهمترین مواردی است که باید با توجه به استانداردهای لازم و رعایت اصول انجام شود. اگر غیر از این باشد و اصول بسته بندی در آن رعایت نشود باید بدانید که قطعا دارو در زمان توزیع از کارخانه به داروخانه و از داروخانه به مصرف کننده ها آسیب خواهد دید.
پس بسته بندی باید به طور کامل با دارو، ترکیبات شیمیایی آن و مکانی که قرار است آن را نگهداری کنند، سازگار باشد. سازگار بودن بسته بندی با مواد شیمیایی و یا گیاهی داروها مهمترین معیار انتخاب نوع بسته بندی می باشد.
در واقع بسته بندی به هر فعالیتی که بعد از به اتمام رسیدن تعیین فرمولاسین دارو شروع شده و تا پخش آن ادامه داشته باشد،گفته می‌شود. این مرحله از مهمترین و حیاتی‌ترین بخش‌های تولید یک دارو است و صرف نظر کردن از آن عملا غیر ممکن است. زیرا دارویی که بسته بندی درستی نداشته باشد، هم حمل و نقل آن مشکل خواهد بود و هم خاصیت درمانی دارو از بین خواهد رفت. بسته بندی دارو انواع مختلفی دارد؛ مثلا شربت را در بسته بندی شیشه ای و قرص و کپسول در بسته بندی خاص خود تولید می‌کنند. اما لازم است بگوییم بسته بندی با توجه به سازگاری دارو با محیط و ... انتخاب می‌شود و اصلا نوع بسته بندی دارو مهم نیست، مهم این است که به خود دارو آسیبی وارد نشود.
داروهای حساس به دما
برخی از داروها هستند که به دما حساس هستند و باید در شرایط خاصی نگهداری شوند. به همین دلیل است که باید به نوع بسته بندی دارو توجه زیادی شود. به طور کلی نور، دمای زیاد و رطوبت عواملی هستند که باعث آسیب رسیدن به دارو می‌شوند.
شاید یکی از اصلی‌ترین دلایلی که گفته می‌شود باید داروها دور از نور و در دمای کمتر از 25 درجه نگهداری شوند همین موضوع است. شایان ذکر است که بیان شود، نحوه نگهداری دارو بر روی بسته بندی آن ذکر شده است و حتما آن را مطالعه و مطابق با چیزی که نوشته شده است عمل کنید. اما برای اطمینان بیشتر می توانید از دکتر مسئول داروخانه در مورد نحوه نگهداری آن بپرسید.
پزشکان معتقد هستند به هیچ عنوان نباید دارو را در داخل کابینت آشپرخانه، نزدیک گاز و هود نگهداری کرد، زیرا حرارت گاز و بخارهای ناشی از غذا باعث آسیب رسیدن به دارو خواهند شد. بهتر است بگوییم گرما یکی از دلایل اصلی خراب شدن داروها است. چه بسا که دارویی برای بیماری خاصی باشد؛ مثلا تاکید شده است که انسولین را حتما در طبقه پایین یخچال نگهداری کنید. یعنی زمانی که انسولین باز شود البته با توجه به نوع آن مثلا انسولین قلمی چیزی حدود 10 الی 20 روز در بیرون از یخچال قابل نگهداری است. پس توجه داشته باشید که نباید به این موضوع بی اهمیت باشید و ساده از کنار آن بگذرید.
بسته بندی داروها قانون و استانداردهای لازم به خودش را دارد یعنی برای هر دارویی با توجه به نوع آن بسته بندی مناسبی انتخاب می‌شود. در ادامه به برخی از اصول بسته بندی داروها به خصوص داروهای حساس پرداخته‌ایم:
- معمولا داروهایی که باید در دمای خاصی نگهداری شوند، نیاز است که بسته بندی مناسب‌تری داشته باشد پس نوع بسته بندی این داروها بسیار مهم است. اما اینکه حتما از چه نوعی باشد خیلی مهم نیست، زیرا مهم سازگاری دارو با بسته بندی است.
- به طور کلی طراحی و بسته بندی دارو باید حتما با توجه به استانداردهای بین المللی انجام شود. طراحی و بسته بندی داروهای حساس باید به نحوی باشد که اطلاعاتی همچون نام دارو، نوع، دز مصرفی، نحوه نگهداری و ... به راحتی قابل خواندن باشد. بنابراین داروهای حساس با توجه به اسمشان واضح است که نیاز به بسته بندی بهتر و مناسب‌تری دارند تا از خراب شدن آن‌ها نسبت به دما، فشار، نور و ... جلوگیری شود.
- حتما اگر هشدار خاصی درباره دارو وجود دارد که باید بیمار به آن توجه داشته باشد، با رنگ خاصی بر روی بسته بندی آن نوشته شود. مثلا قرص لانوکسین با رنگ آبی و خط نارنجی و وسط جعبه دارو مشخص شده است.
- لازم و ضروری است که فونت و سایز مناسبی برای نوشته های روی بسته بندی دارو در نظر گرفته شود. زیرا خیلی مهم است که بیمار بتواند نحوه درست نگهداری از دارو را با توجه به اطلاعاتی که بر روی بسته بندی آن حک شده است را به راحتی بخواند. اگر این اطلاعات از خوانایی کافی برخوردار نباشد، ممکن است در شرایط خوبی از دارو نگهداری نشود و همین امر باعث خراب شدن آن شود و دیگر دارو تاثیر سابق خود را نداشته باشد و در برخی از مواقع نتیجه کاملا عکس می دهد که به جای درمان موجب مریض شدن فرد شود.
- هیچ موقع نباید از افراد نابینا و کم بینا غافل شد. بنابراین در زمان بسته بندی دارو به خصوص داروهای حساس حتما از خط بریل به صورت برجسته استفاده کنید. زیرا مصرف کننده داروها تمامی آدم‌های مختلف جامعه هستند.
با این حال باید بگوییم طراحی و بسته بندی دارو یکی از مهمترین مراحل فرایند تولید آن است. چرا که وظیفه آن نگهداری از دارو است تا آسیبی به آن وارد نشود تا به دست مصرف کننده برسد. همان طوری که می‌دانید بسته بندی دارو انواع مختلفی دارد، اما مهمترین اصل بسته بندی این است که بتواند از دارو در برابر نور، گرما، رطوبت و... محافظت کند. پس اصلا و به هیچ عنوان داروهای خود را در خانه در چنین شرایطی نگهداری نکنید.
یعنی جایی مثل کمد و یا کشوی کابینت آشپزخانه بهترین مکان برای نگهداری دارو است. اما برخی از داروها هستند که نیاز است در دمای سردتری نگهداری شوند. مثل داروی انسولین که نیاز است در داخل یخچال و در دمای مشخصی نگهداری شوند تا خراب نشود. بنابراین حتما به این نکته توجه داشته باشید و در جای مناسبی از دارو نگهداری کنید تا مانع از آسیب رسیدن به آن شوید.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر
