بوتیل گلایکول چیست؟ بررسی ویژگی و کاربردها

شناسنامه

نام تجاری: بوتیل گلایکول

111-76-2: CAS شماره­ی شناسایی

نام­های رایج: ۲-بوتوکسی اتانول ، اتیلن گلایکول مونو بوتیل اتر، بوتیل مونو اتر گلایکول

فرمول شیمیایی: CH₃(CH₂)₃OCH₂CH₂OH

ساختار سه بعدی:

بوتیل گلایکول چیست؟

   بوتیل گلایکول یا Butoxyethanol  2-یک الکل آلی شفاف و بی‌رنگ است که بویی شبیه به اتر دارد. بوتیل گلایکول به عنوان یک ترکیب جامد به صورت محلول در آب با پی اچ خنثی (pH=7)، به بازار عرضه می­شود. نقطه­‌ی جوش این الکل نسبتا بالاست و دانسیته­‌ی کمتری نسبت به آب دارد. حلالیت بوتیل گلایکول در تتراکلرید کربن ناچیز ولی با هر نسبتی در آب کاملا قابل حل است. همچنین این ماده در اتیل الکل، اتیل اتر و بسیاری از حلال­های دیگر حل می­شود. از بوتیل گلایکول به عنوان حلال در لاک های اسپری، لاک الکل و رنگ­های لاتکس، و همچنین به عنوان ماده­ی اولیه در تولید مواد رقیق کننده، مواد پاک کننده­ی لاک و سموم کشاورزی استفاده می­شود. بوتیل گلایکول سمیت کمی دارد.

کاربرد بوتیل گلایکول در صنایع مختلف

این حلال، حلالی کاربردی در صنعت رنگ و پوشش سطح است و به عنوان حلال جوهرهای چاپ نیز استفاده می­شود.  استفاده از بوتیل گلایکول در صنعت چرم، نساجی و صنایع چوب بسیار رایج است.

در صنایع نفت و گاز به صورت بسیار گسترده به عنوان فعال کننده ­ی سطحی، سیالی برای پایدار کردن فرآیند حفاری، تسهیل گر عملیات استخراج نفت و جلوگیری از انجماد گاز برای انتشار بهتر استفاده می ­شود.

بوتیل گلایکول حلالیتی بالا، و نقطه خود اشتعالی بالا، نقطه­ی اشتعالی مشابه دیزل و نقطه انجماد پایینی دارد؛ به همین دلیل به عنوان مکمل گازوئیل کاربرد دارد.

از دیگر کاربردهای این ماده می ­توان به استفاده در عنوان شستشو دهنده ­ها، محلول‌های لکه­بر، چربی­ بر و پاک‌کننده­ های انژکتور اشاره کرد.

بوتیل گلایکول، به عنوان ماده­ی اولیه در تولید پاک کننده های سطحی، نرم کننده ها، انواع ضدیخ، پاک‌کننده­ی فلزات، لعاب­ها، محصولات آرایشی بهداشتی، لاک ها و جلای ناخن، سموم کشاورزی، رزین های اکریلیک، کف­های خاموش کننده­ی آتش، انواع رقیق کننده­ها، نوارهای عکاسی، پاک کننده های وایت برد، صابون‌های مایع و مواد تمیزکننده‌ی خشک کابرد دارد.

همچنین از بوتیل گلایکول در سنتز  بوتیل گلایکول استات استفاده می­شود.

روش­های تجاری تولید

تولید بوتیل گلایکول بر دو روش اصلی استوار است که روش اول، بیشتر استفاده می­شود:

در روش اول طبق واکنش زیر در حضور یک کاتالیزور، بوتانول و اکسید اتیلن، وارد واکنش اتوکسیلاسیون می­شوند:

                                           C2H4O + C4H9OH → C4H9OC2H4OH

در روش دوم، بوتانول و 2-کلرو اتانول، طبق واکنش زیر وارد واکنش اتریفیکاسیون می­شوند:

C4H9OH + HOCH2CH2C → C4H9OC2H4OH

به علت تولید سالیانه‌ی بیش از 45000 تن، در ایالات متحده، این ماده، یک ماده‌ی شیمیایی با تولید بالا محسوب می‌شود. بین 300-500 کیلوتن در سال تولید جهانی بوتیل گلیکول است. بسته­بندی بوتیل گلایکول باید در مقابل نور نفوذناپذیر و خنک باشد. همچنین از نشت آن به غذا باید جلوگیری شود. بسته­بندی رایج برای بوتیل گلایکول، بشکه‌هایی از جنس کربن استیل، فولاد ضد زنگ یا تفلون است.

 نکات ایمنی

• تماس مداوم با غلظت بالا با بوتیل گلایکول، تومورهای فوق کلیوی در حیوانات ایجاد می­کند.
•  بوتیل گلایکول، در صورت تماس با چشم، پوست یا گلو ایجاد خطر کرده و باعث التهاب شدید خواهد شد.
• خوردن این ماده و همچنین تماس آن با پوست می‌تواند علائمی مانند سردرد، حالت تهوع و سرگیجه ایجاد کند.
•  برای جلوگیری از تماس این ماده با پوست، بلع و استنشاق آن استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی ضروریست.
• در صورت تماس بوتیل گلایکول با چشم­ها، شستشوی چشم­ها با مقادیر زیاد آب الزامی است.
•  پوستی که در معرض بوتیل گلایکول بوده است، باید با آب و صابون شسته شود.
•  لباس­های آلوده باید سریعا تعویض شوند.
• درهر گونه تماس جدی با ماده، به خصوص موارد بلع، به خدمات پزشکی نیاز است.
• بوتیل گلایکول با کوچکترین جرقه، مستعد آتش سوزی است و می­تواند صدمات جدی به بار آورد.

شرکت ایمن سبز تامین کننده و وارد کننده مواد اولیه شیمیایی  

بازار بوتیل گلایکول

  از تولید کنندگان مهم بین­المللی بوتیل گلایکول می­توان به شرکت BASF، PETRONAS و PETROCHEM اشاره کرد. رشد صنعت رنگ و پوشش، تقاضای بوتیل گلایکول در سطح جهانی را برای استفاده در تولید رنگ و پوشش­های پایه آب افزایش می دهد. با توجه به روند افزایش ایمنی و محافظت از محیط زیست، تولید محصولات با کیفیت بالا، فناوری­های جدید و اصلاح مجدد و فرموله کردن محصول جدید تخمین زده می­شود که بازار جهانی بوتیل گلیکول را در دوره­های پیش رو مهار تا حدودی مهار شود.

نرخ جهانی بر اساس نظر فروشندگان، قیمت رسمی ارز تعیین شده توسط بانک مرکزی، تعیین می­شود. همچنین سایر هزینه­های گمرکی و حمل و نقل نیز به این نرخ اضافه می­شود.

بوتیل گلایکول با سه غلظت متفاوت برای کاربردهای مختلف عرضه می­شود. با خلوص 99.5% برای کاربردهای صنعتی، با خلوص 98% به عنوان ضد یخ و با خلوص 99.8% به عنوان فیبر.

میزان آب در محصول عرضه شده باید کمتر از 0.1% وزنی،  استیک اسید کمتر از 0.01% وزنی، پراکسیدها کمتر از 10 میلی گرم در هر کیلوگرم و اتیلن گلایکول کمتر از 0.3% وزنی باشد.

جدول خصوصیات بوتیل گلایکول