رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت:
ارائه الگوهای رفتاری وظیفه مهم الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی است
کسانی که دو دستی به هنجارهای کهنه و ناکارآمد چسبیده‌اند و گمان می‌کنند با تغییر و اصلاح آن‌ها اعتقادات و فرهنگ و نظام جامعه از دست می‌رود غافل از آنند که زیر سقف شکسته خوابیده‌اند و زود است که زیر آوار بمانند.
ایلنا: چهارمین کنگره پیشگامان پیشرفت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در شیراز با حضور اندیشمندان جوان در شیراز به مدت دو روز برگزار شد.
به گزارش ایلنا، در مراسم افتتاحیه چهارمین کنگره پیشگامان پیشرفت که با حضور نزدیک به یک هزار تن از دانشجویان جوان و اساتید دانشگاه درتالار حافظ شیراز برگزار شد، سه تن از دانشجویان پیرامون ضرورت حضور جوانان در برنامه ریزی برای پیشرفت کشور سخنرانی و پس از آن دکتر صادق واعظ‌زاده، رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در سخنانی به تببین موضوع پیشرفت و الگو و اقدامات انجام گرفته در راستای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مد نظر مقام معظم رهبری و نقش جوانان در این راستا پرداخت.
واعظ‌زاده با بیان اینکه پیشرفت کشور با بازسازی و نوسازی هنجارهای اجتماعی میسر است، گفت: ایستایی و عقب افتادگی هنجاری‌های اجتماعی از موانع اصلی پیشرفت کشور و بیشتر از ناهنجارهای اجتماعی مشکل ساز شده است.
وی ادامه داد: بخش اقتصاد و فرهنگ و سیاست کشور علاوه بر بازسازی ساختاری به رویه‌ها و روش‌های جدید نیاز دارد که فقط با تهیه سیاست‌ها و برنامه‌های لازم میسر نیست. بلکه به اصلاح هنجارهای اجتماعی نیاز دارد. هنجار‌ها به عنوان الگوهای رفتاری اگر به روز نشوند و شخصیت و منافع مردم را تأمین نکنند، در عمل از سوی گروه‌های اجتماعی رعایت نمی‌شوند و ناهنجاری بوجود می‌آید.
رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر اینکه کسانی که دو دستی به هنجارهای کهنه و ناکارآمد چسبیده‌اند و گمان می‌کنند با تغییر و اصلاح آن‌ها اعتقادات و فرهنگ و نظام جامعه از دست می‌رود غافل از آنند که زیر سقف شکسته خوابیده‌اند و زود است که زیر آوار بمانند، خاطرنشان کرد: هنجارهای فرسوده اگر نو نشوند لاجرم از صحنه اجتماع به بیرون رانده می‌شوند و هنجارهای خلق‌الساعه و بی‌ریشه خلاء آن‌ها را پر می‌کند و موجب گستردگی فکری و فرهنگی می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در واقع یک علت افزایش ناهنجاری‌ها در جامعه امروز ایران، مشکل ایستایی و سکون هنجارهای کهنه و ناکار آمد است. وقتی هنجارهای موجود پاسخگوی نیاز‌ها و منطبق با شرایط جدید نباشند به فرض پیروی از آن‌ها، مسائل و مشکلات بزرگ و کوچک بوجود می‌آید. مثلاً استفاده از خودرو شخصی از عمده‌ترین هنجارهای امروز جامعه شهری ما است که به علت فراهم نبودن شرایط آن، موجب آلودگی مرگبار هوای شهر‌ها شده است.
رئیس شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه با اشاره به اینکه فرهنگ غنی اسلامی ایرانی این ظرفیت و انعطاف را دارد که هنجارهای نو را پشتیبانی کند تا هم نیازهای جدید را پاسخ بگوید و هم پیوستگی فرهنگی را حفظ نمایند، یادآور شد: عقب ماندگیِ هنجار‌ها در ایران، جا را برای هجوم هنجارهای بیگانه باز کرده است. امروزه رفتارهای نوظهوری به‌صورت گسترده در جامعه ایران دیده می‌شود که با اعتقادات و فرهنگ و ویژگی‌های آب و هوایی ایران سازگاری ندارد. این رفتار‌ها ناشی از هنجارهای کلیشه‌ای است که از جوامع دیگر کپی‌برداری می‌شود. این کپی‌برداری نشانه تنبلی ذهنی است. در واقع به جای آنکه برای عمل کردن در برابر اتفاقات و نیازهای جدید به فکر پیدا کردن الگوهای رفتاری مناسب باشیم، بدون زحمت فکر کردن، روش‌های رفتاری دیگران را تقلید می‌کنیم. به این طریق هنجارهای اجتماعی بدلی و بی‌پایه در کشور مشاهده می‌شود که به علت عدم سازگاری اساسی با فرهنگ و طبیعت و شخصیت مردم به سست شدن نظام اجتماعی و شخصیت افراد و ضعیف شدن قدرت قضاوت و شناخت آن‌ها منجر می‌شود.
وی افزود: هنجارهای کلیشه‌ای موجب پیش‌داوری نسبت به پدیده‌ها و رویداد‌ها نیز هست. مقابله با هجوم هنجارهای کلیشه‌ای تنها با بازسازی هنجارهای موجود و آفرینش هنجارهای جدید میسر است. هنجارهای جدید باید راه و روش عمل را برای تأمین منافع مشروع گروه‌های اجتماعی در اختیار آن‌ها بگذارد. در این صورت هنجار‌ها پیروی می‌شود و عمومیت پیدا می‌کند. در غیر این‌صورت، نفی و لعن هنجارهای وارداتی جلو شیوع آن‌ها را نمی‌گیرد و توصیه‌های شفاهی و مکتوب کاری از پیش نمی‌برد و کشیدن رنگ و لعاب اسلامی بر روی هنجارهای وارداتی هم که بعضاً در کارهای فرهنگی ما مشاهده می‌شود کارساز
نیست.
واعظ‌زاده در بخش دیگری از اظهارات خود یک جامعه پیشرفته را متشکل از انسان‌های رشد یافته دانست که الگوهای رفتاری درستی دارند.
وی ادامه داد: حرکت جامعه از رفتار افراد شکل می‌گیرد و بدون هنجارهای رفتاری درست، حرکت جامعه رو به پیشرفت نمی‌رود. البته هنجارهای رفتاری به تنهایی برای رسیدن جامعه به هدف پیشرفت کافی نیست اما بدون هنجارهای پسندیده هم جامعه به پیشرفت نمی‌رسد. یک نقش مهم الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، ارائه الگوهای رفتاری یا همان هنجارهای اجتماعی است. برخی هنجارهای اجتماعی به صورت قانون و مقررات در می‌آیند. اما بیشتر آن‌ها در جایی به تصویب نمی‌رسند و حتی به صورت نوشته در نمی‌آیند بلکه از طریق گروه‌های مرجع یا در قالب نمونه‌های برجسته یا به زبان هنر ترویج می‌شوند و از سوی مردم پذیرفته می‌گردند.
وی در تببین تفاوت‌های سند الگوی پیشرفت با اسناد برنامه‌ای کشور اظهارداشت: یک تفاوت اساسی الگوی پیشرفت با اسناد برنامه‌ای کشور این است که الگو وظیفه دارد زمینه هنجار آفرینی نوع دوم را هم فراهم کند و گروه‌های مستعد را به هنجارسازی‌های مفید به حال پیشرفت کشور تشویق کند.
وی اضافه کرد: امروز جوانان ایران نقش برجسته‌ای در ظهور و شیوع هنجارهای تازه در بین خود دارند. این هنجار‌ها به سرعت در همه اقشار جامعه نفوذ می‌کند. بنابراین جوانان امروز هنجار آفرینان اصلی ایران هستند. بزرگتر‌ها الگوهای زبانی و ارتباطی جوانان را می‌شنوند و می‌بینند. اما جوان‌ها توانایی لازم برای خلق الگوهای رفتار اجتماعی در حوزه اقتصاد و سیاست و غیره را هم دارند و در مواردی آن را نشان داده‌اند. این یک فرصت است که باید به درستی شناخته و استفاده شود. ویژگی‌های جوانی با هنجار آفرینی تناسب زیادی دارد. جوان عموماً منتقد، نوجو و اهل ریسک است. محیط اجتماعی فشرده و پر تعامل و وابستگی گروهی قوی دارد و دنبال اثبات شخصیت و ارتقای جایگاه اجتماعی خویش است. آرمان‌گرا و آینده پژوه است و دانش و هوشمندی را هم که شروط دیگر هنجارسازی است دارد. پس باید تجربه خود را گسترش دهد و عمیق نماید و به‌طور جدی به بازسازی هنجارهای موجود و آفرینش هنجارهای جدید بپردازد.
رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قدم اول در این راستا را نقد هوشمندانه هنجارهای اجتماعی موجود عنوان کرد و گفت: در نیم قرن اخیر که جامعه ما با امکانات و نیاز‌ها و شرایط جدید روبرو شده حجم عظیمی از هنجارهای جدید و ناکار آمد را در خود دیده است. مثلاً طرز لباس پوشیدن مردم شهری یک نمونه آن است. این هنجار‌ها امروز ناکارآمد‌تر شده‌اند. زیرا به‌طور روشمند به‌روز نشده‌اند. هنجارهای سنتی جامعه ما نیز که ریشه در عقاید و فرهنگ طولانی اقوام و مناطق ایران دارند و در طول صد‌ها و بلکه هزار‌ها سال شکل گرفته‌اند همراه با انبوه نیاز‌ها و شرایط جدید بازسازی نشده‌اند و لذا قابل نقد و ارزیابی جدی هستند. مثلاً هنجار خرید و فروش در جامعه ما یک نمونه آن است. فروشنده عیب کالای خود را مخفی می - کند و خریدار عیب داشته و نداشته را بر روی کالا می‌گذارد و پس از آن نوبت به چانه‌زنی بر سرقیمت می - رسد. امروز که علی‌القاعده استاندارد و برگ مشخصات و رتبه‌بندی کالا و رقابت و غیره وجود دارد بدیهی‌است که روش قدیمی کارآمدی ندارد و به هنجار جدید نیاز است.
وی ادامه داد: هنجارهای مراسم عروسی و عزا و رانندگی فقط چند نمونه دیگر است. مثلاً در زادگاه من، تا چند روز پس از وفات فرد، هر روز در دو نوبت صبح و عصر مراسم ترحیم برگزار است و انتظار می‌رود که همه بستگان و دوستان متوفی در آن شرکت کنند. بنابراین مراسم متعددی با شرکت کنندگان تکراری و با جابجایی صاحب مجلس برگزار می‌شود. عکس آن در تهران برقرار است که به یک مراسم ترحیم یک ساعت و نیمه اکتفا می‌شود.
وی یادآور شد: در هر حال پس از نقد، باید به ارزش‌ها، عقاید و فرهنگ بومی و منافع افراد و امکان‌پذیری هنجار و دیگر معیارهای یک هنجار مطلوب توجه کرد و به بازسازی هنجار پرداخت. بنابراین تفکر هوشمندانه اساسی‌ترین مولفه نوسازی هنجار‌ها و آفرینش هنجارهای جدید است. بسیاری از هنجارهای امروز جامعه ما از عنصر فکر بقدر لازم بهره نبرده‌اند. هیچ معلوم نیست تحت چه نیازی و برای چه منفعتی ایجاد شده‌اند. یا اگر منفعتی می‌رسانند زیان‌های بیشتر هم دارند. مثلاً رابطه‌بازی به‌ویژه در ادارات دولتی به هنجار اجتماعی تبدیل شده است. همچنین چشم وهم‌چشمی در مادیات به بهانه حفظ آبرو و سرخ کردن صورت به‌سیلی از دیگر هنجارهای جامعه ما شده است. بسیار از این هنجار‌ها در گذشته، خود ناهنجاری به شمار می‌رفته‌اند؛ اما به تدریج عمومیت یافته‌اند و به هنجار مبدل شده‌اند. اصولاً هنجارهای اجتماعی استدلال و مباحثه در جامعه ظهور نمی‌کنند. اما باید به تفکر و دلیل و شناخت متکی باشند.
واعظ‌زاده در پایان تاکید کرد: به جای اینکه جوانان را از هنجار آفرینی منع کنیم که در عمل بی‌فایده است؛ باید این پرچم را بدست آن‌ها بسپاریم یعنی سازوکار و مقدمات کار را برایشان فراهم کنیم و نقش هنجارسازیشان را به رسمیت بشناسیم و بدانیم که هنجارهایی که امروز با نقش آفرینی جوانان شکل می - گیرد، رفتار و زندگی اجتماعی آنان را در آینده‌هایی که ما نیستیم هدایت می‌کند. نسل‌های گذشته هفت هزار سال این سرزمین را در سیمای یک کشور بزرگ با فرهنگی غنی دست به دست تا امروز رسانده‌اند. چهارده قرن است که آخرین کلام خدا از این سرزمین به اقتضا نقاط عالم رفته است و هنجارهای بسیاری را نو کرده است و با قدرت انطباق با نیاز‌ها و شرایط زمان این توانایی را همچنان درا است. حاشا که جوانان امروز ایران با برخورداری از تجربه گران‌تر و آگاهی فزون‌تر بهتر از نیاکان خود عمل نکنند و برگ زرین دیگری بر این کتاب کهن نیفزایند.
گفتنی است در چهارمین کنگره پیشگامان پیشرفت، از میان ۱۲۵۰ مقاله رسیده از سوی نخبگان و اندیشمندان جوان ۶۴ مقاله انتخاب و در۴ نشست «هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی جوانان» و «پایگاه اجتماعی و منزلت جوانان» و «جوانان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی» و «پیشرفت علم، فناوری، نوآوری و کارافرینی جوانان» توسط دانشجویان در حضور اساتید پیرامون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ارائه شد. در مراسم اختتامیه این کنگره برخی اساتید و چهره‌های ماندگار استان فارس از جمله استاد دکتر مهرداد، استاد دکتر البرزی و استاد دکتر علیشاهی و استاد حجه الاسلام و المسلمین کاکایی و استاد خلفی‌نژاد تقدیر و هریک با سخنانی پندهایی به دانشجویان طالب پیشرفت ارائه دادند.
از دیگر برنامه‌های کنگره اقامت نماز ظهر عصر در کنار مرقد لسان الغیب حافظ شیرازی به امامت امام جمعه شیراز بود. در این مراسم حضرت آیت الله ایمانی تحت عنوان «حافظ و نماز» سخنانی ایراد فرمودند. این کنگره با بازدید شرکت کنندگان از مراکز فرهنگی و باستانی استان فارس در روز جمعه ۱۵ آذر به پایان رسید.
