روش‌های مداخله بانک‌های مرکزی جهان در بازار ارز

به گزارش ایلنا، دلایل مختلفی برای مداخله در بازار ارز یک کشور وجود دارد. بانک‌های مرکزی دنیا اصلی‌ترین دلیل را مدیریت نوسان نرخ ارز و تاثیر این نوسان‌ها روی ارزش پول ملی می‌دانند. دولت ‌ها ترجیح می ‌دهند نرخ ارز را با ثبات حفظ کنند زیرا هر نوسان  ناگهانی می‌تواند اعتماد فعالان اقتصادی به بازار را از بین ببرد و روی بازار مالی و بازار کالاهای فیزیکی تاثیر منفی برجای بگذارد.(1)

دو روش کلی برای مداخله در بازار ارز وجود دارد که یکی روش مداخله مستقیم و دیگری،  مداخله غیرمستقیم است. مداخله مستقیم از سوی مقامات پولی کشور انجام و تلاش می‌شود تا بدون تغییر پایه پولی روی نرخ ارز تاثیر گذشته شود. در ابتدا بانک مرکزی اقدام به خرید اوراق قرضه با استفاده از پول ملی می‌کند و سپس حجم مشابهی اوراق قرضه را در بازار و این بار در ازای دریافت ارز می‌فروشد. این عملیات مشابه عملیات «سواپ» اوراق قرضه مبادله شده با پول ملی با اوراق قرضه مبادله شده با ارز خارجی است  که هیچ تغییری در پایه پولی کشور ایجاد نمی‌کند.

در روش دیگر، سیاست‌های اجرا شده روی پایه پولی اثر دارد. در این شیوه،  مقامات بانک مرکزی از طریق خرید و فروش ارز خارجی یا اوراق قرضه خارجی  روی نرخ ارز تاثیر می‌گذارند.

روش غیرمستقیم هم از طریق استفاده از سیاست‌هایی مانند سیاست کنترل سرمایه یعنی وضع مالیات یا وضع محدودیت روی مبادله‌های بین‌المللی و دارایی‌های خارجی و از طریق کنترل حجم مبادلات ارز( محدود کردن میزان مبادله ارز خارجی در کشور) اجرایی  می‌شود.

این سیاست‌ها اغلب کارایی بسیار پایینی دارند و اعتماد به بازار را از بین می‌برند. اگر سیاست کنترل حجم خرید ارز خارجی در کشور پیاده شود احتمال ایجاد بازار سیاه وجود دارد. این سیاست را می‌توان آخرین راهکار برای کنترل بحران دانست.(2)

به گزارش «موسسه پیترسون» در طول تاریخ، کشورهای زیادی از این سیاست استفاده کرده‌اند و هم اکنون هم این سیاست‌ها در کشورهای زیادی اجرا می‌شود. از جمله کشورهایی که اخیرا با این مساله درگیر هستند می‌توان به ترکیه، نیجریه و برزیل اشاره کرد.  در قرن بیست و یکم میلادی کشورهای روسیه، چین، سوییس، سنگاپور و ژاپن از این سیاست استفاده کرده اند.

1. "Foreign exchange market intervention in emerging market economies: an overview", Bank for International Settlements (BIS) (24), p. 3, May 2005, On 2 and 3 December 2004, the BIS hosted a meeting of Deputy Governors of central banks from major emerging market economies to discuss foreign exchange market intervention.

(2)   Neely, Christopher (November–December 1999). "An Introduction to Capital Controls". Federal Reserve Bank of St. Louis Review: 13–30