در تامین مواد اولیه صنایع غذایی مشکل داریم/ افزایش نرخ ارز حاشیه سود صنایع را کم کرده است

مهدی کریمی تفرشی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا،‌ یکی از مهم‌ترین عواملی را که می‌تواند زمینه توسعه رقابت‌پذیری صنایع غذایی در ایران را فراهم کند، دسترسی به مواد اولیه باکیفیت و قیمت مناسب دانست و گفت: صنایع تبدیلی و غذایی ایران از این نظر دچار مشکل است. از آنجا که مواد اولیه این صنعت محصولات فصلی است، در زمان خاص و کوتاهی باید تمامی مقدار مورد نیاز از کشاورزان که تمایلی به فروش قسطی و نسیه ندارند نقدی خریداری شود و به همین دلیل چرخش سرمایه در این صنعت به زمانی طولانی نیاز دارد. بنابراین یکی از بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان به ویژه در صنایع‌غذایی حجم کلان سرمایه مورد نیاز است.

وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از محصولات کشاورزی در مقیاس نامناسب، تولید و به بازار عرضه می‌شود، افزود: کوچک بودن اراضی کشاوزی، یکپارچه نبودن، هدر فت منابع آبی و محدودیت‌های مالی کشاوزان را دچار مضیغه کرده و باعث می‌شود دلالان و واسطه ها فعال شوند. در این میان هزینه‌های حمل و نقل بالا می‌رود و کیفیت مواد غذایی به دلیل شرایط نامناسب حمل و نگهداری پایین می‌آید.

رئیس هیئت مدیره تعاونی تولیدکنندگان محصولات غذایی ادامه داد: در واقع سیاست‌های اخیر ارزی کشور به گونه‌ای بوده که واحدهای تولیدی ما در تامین مواد اولیه خود با مشکل جدی مواجه شده‌اند که با ادامه این روند شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و از دست رفتن اشتغال ایجاد شده خواهیم بود. اگر واحدهای تولیدی ما نتوانند مواد اولیه خود را تامین کنند، چرخه اقتصاد ما دچار مشکلات بزرگ‌تری خواهد شد. همه واحدهای تولیدی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مشکل تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند.

کریمی تفرشی تصریح کرد: به دلیل پرهیز تامین کنندگان خارجی از انعقاد قراردادهای بلندمدت و تمایل آنها به انجام معاملات نقدی، قیمت مواد و تجهیزات از نوسانات بیشتری برخوردار است که این موضوع، سودآوری صنایع داخلی را با تردید بیشتری مواجه کرده است. تاخیر در انجام مبادلات بین المللی و ورود موارد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

نائب رئیس هیئت مدیره انجمن علوم وفناوری غلات ایران معتقد است که در حال حاضر نحوه تخصیص ارز به واردات مواد اولیه، از دغدغه‌های اصلی فعالین اقتصادی به‌ویژه صنعت غذا است.

کریمی تفرشی با اشاره به اینکه تولید در اقتصاد ایران به شدت به واردات کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مواد اولیه وابسته است، اظهار کرد: با درنظرگرفتن چنین شرایطی، تضعیف ارزش پول ملی، افزایش هزینه‌های تولید، رکود و تعطیلی صنایع را در پی خواهد داشت. افزایش نرخ ارز به شدت حاشیه سود اکثر صنایع کشور را کم کرده و هزینه‌های تولید آنها را افزایش داده است، زیرا رابطه‌ی نرخ ارز با واردات، رابطه‌ی معکوس و منفی است؛ یعنی با افزایش نرخ ارز، قیمت کالاهای وارداتی بالا می‌رود.

وی اظهار کرد: بسیاری از مواد اولیه غذایی ناگزیر است که از دیگر کشورها تأمین شود . به عنوان مثال مهد ادویه‌جات کشور هندوستان است و تولیدکنندگان چاره‌ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه تولیدات خود ندارند. ضمن اینکه علیرغم پیشرفت‌های بسیاری که در صنعت، تکنولوژی کشور و رشد و خودکفایی تولیدات صورت گرفته، هنوز ما ناچار به واردات بسیاری از ماشین آلات و دستگاه‌ها از سایر کشورها هستیم . بسته بندی ما هنوز به خودکفایی کامل نرسیده و ما چاره‌ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه بسته بندی خود نداریم.

رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های توزیع و فروش محصولات غذایی اضافه کرد: تمام این موارد قطعاً متأثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزایش نرخ ارز به شدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد، به ویژه اینکه تولید کننده مجبور است مواد اولیه و ملزومات خود را با نرخ بالای ارز وارد کند و این قطعاً هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول را بالا می برد. تولیدکننده با در نظر گرفتن توان مالی مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتی نمی‌تواند قیمت محصول را چندان افزایش دهد. ضمن اینکه تولیدکننده با وجدان برای حفظ منافع اقتصادی خود هرگز حاضر به کاستن از کیفیت محصول نخواهد بود .

کریمی تفرشی مهمترین تاثیرات نوسانات نرخ در  افزایش هزینه­‌های تولید، کاهش حاشیه سود و کاهش توان رقابتی، کمبود سرمایه در گردش بنگاه­‌ها، اختلال در سیستم خریدها و معاملات اقتصادی دانست و افزود:  در چنین شرایطی، تولیدکنندگان نیز ملزم به خرید نقدی مواد اولیه هستند که به­ دلیل حجم بالای نیاز آنها با مشکل مواجه می­‌شوند.

وی اظهار کرد: با توجه به اینکه کشور ما کشوری چهار فصل است و موقعیت خوبی از لحاظ اقلیمی و جغرافیایی دارد؛ از پتانسیل بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی برخوردار است که باید با اصلاح مناسب زیرساخت‌های کشاورزی و پاسخگویی به نیازهای کشاورزان از این پتانسیل بالا به نحو مطلوبی بهره‌برداری کرد. به ویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور که باید مسئله ارز در کشور به نحو بهینه‌ای مدیریت شود بهره برداری از حداکثر ظرفیت های تولیدات کشاورزی کشور و جلوگیری از واردات غیرضروری کالاهایی که امکان تولید آن ها در کشور فراهم است نقش کلیدی در مدیریت اقتصادی کشور ایفا می کند. ضمن اینکه به این طریق از اشتغال و کارآفرینی و پتانسیل های روستایی کشورمان حمایت می‌شود و مانع خروج بی رویه ارز از کشور برای کالاهای غیراساسی خواهد شد.

رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های توزیع و فروش محصولات غذایی با اشاره به اینکه سالانه بیش از صد میلیون تن موادغذایی در کشور تولید می شود،‌ گفت: در ایران حدود 50 میلیون هکتار زمین زراعی مناسب وجود دارد که 20 میلیون هکتار از آن زیرکشت است. کشور ما در حال حاضر در تولید بیشتر محصولات استراتژیک در مسیر خودکفایی قرار دارد. سالانه به حدود ۲۰ هزار تن برنج نیاز داریم. تولید داخلی ما در زمینه محصول برنج و چای به میزانی است که نیاز داخل را برطرف می کند و ما در زمینه این محصولات تولید خوبی داریم و نیازی به واردات نداریم. در حل حاضر با تولید ۸ میلیون و ۵۰ هزار تن چغندر قند در کشور و با احتساب شکر نیشکری، بیش از یک میلیون و ۹۲۰ هزار تن شکر که در کشور تولید شده نیازی به واردات این محصول در سال 97 نداریم.

کریمی تفرشی ادامه داد: همچنین در زمینه تولید دانه‌های روغنی با توجه به ظرفیت بالای تولید کلزا در کشور رسیدن به خودکفایی در این زمینه در سال‌های آینده دور از دسترس نیست. حبوبات از جمله محصولاتی است که امکان تولید آن در کشور فراهم است و متاسفانه واردات غیرضروری این محصولات با ارز دولتی باعث خروج میلیون ها دلار از ثروت ملی کشور می‌شود.

رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های توزیع وفروش محصولات غذایی معتقد است که  ایران پتانسیل و ظرفیت تولیدی کافی و لازم را برای رسیدن به خودکفایی در تولید حبوبات دارد اما آمار و ارقام وزارت جهادکشاورزی نشان می‌دهد که حجم واردات برخی از اقلام حبوبات به کشور هر ساله افزایش پیدا می‌کند به‌‌طوری که در حال حاضر ایران یکی از بزرگ‌ترین  واردکنندگان حبوبات در دنیاست.

وی افزود: چرا این قبیل محصولات نباید از کشاورزان کشور خریداری شود و اگر کمبودی در زمینه کشت و تولید آن هست چرا نباید در صدد رفع آن برآییم و امکانات کافی در اختیار کشاورز قرار گیرد؟ استان کرمانشاه، لرستان و خوزستان از جمله استان‌هایی هستند که قابلیت بسیار زیادی برای کشت و تولید حبوبات دارند. هر چند در سال های اخیر بروز خشکسالی‌های متعدد آسیب های زیادی را به کشاورزان وارد کرده و نیز مصرف سرانه حبوبات در کشورمان نیز به دلیل کاهش قدرت خرید مردم برای خرید مرغ و گوشت افزایش پیدا کرده است.

کریمی تفرشی اظهار کرد: باید در جهت افزایش بهروری از کشاورزی با کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، بهبود تولید و متعادل کردن مصرف به صورت درست و منسجم برنامه‌ریزی کرد . دولت‌ها و مسئولین باید در جهت تقویت زیرساخت‌های کشاورزی و افزایش بهره وری، اصلاح سیستم‌های آبیاری  و توجه به صنایع تبدیلی و ایجاد فضاهای مدرن کشاورزی تلاش کنند و بخش عمده‌ای از تسهیلات به این بخش تعلق گیرد. اصلاح زیر ساخت‌های کشاورزی با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و کمک هرچه بیشتر به کشاورزان و فراهم کردن شرایط و تسهیلات مناسب برای فعالیت آنها می‌تواند به افزایش تولید و متعاقباً بهبود کیفیت و کاهش قیمت مواد اولیه و محصولات کشاورزی منجر شود. استفاده بهینه از نیروی کار متخصص نیز در کاهش هزینه‌های تولید موثر است.