عرضه اوراق اجاره اسلامی در آینده نزدیک

به گزارش ایلنا ، علیرضا توکلی کاشی در مراسمی که در نمایشگاه بین المللی تهران با هدف بررسی وضعیت صنایع در بازار سرمایه ایران برگزار شد، گفت: در دنیا سهم بازار سرمایه در تامین مالی به حدود 65 درصد می رسد و اکنون در ایران نیز فرصت خوبی فراهم شده است که تولید کنندگان و صنعتگران، تامین مالی خود را با استفاده از ابزارهای نوین به سمت بازار سرمایه سوق دهند .

 وی در این مراسم که به همت شرکت کارگزاری بانک ملی ایران برگزار شد، به تامین مالی بانکی و غیربانکی اشاره کرد و گفت: در تامین مالی بانکی، یک پاسخگو به نام بانک وجود دارد؛ منابع از سمت قرض دهنده یا سپرده گذار، به قرض گیرنده یا تسهیلات گیرنده منتقل می شود و نهاد ناظر همیشه دراین مورد بانک مرکزی است .

توکلی‌کاشی در تشریح جزئیات این شیوه تامین مالی افزود: تامین مالی در بانک از طریق  تسهیلات و اعتبارات قابل انجام است ؛ اما در هرحال، بانک به خاطر نقش واسطه گری خود کارمزد می گیرد؛ بر فرض به سپرده گذار  15 درصد سود می دهد اما از تسهیلات گیرنده 20 درصد سود می گیرد و این ما به التفاوت به خود بانک می رسد.

وی با اشاره به سخنان رئیس فدرال رزرو ایالات متحده امریکا که به مدت 19 سال رئیس بزرگترین بانک مرکزی دنیا بود، گفت: آقای آلن گرینسپن، در سخنرانی سال 1999 حرف مهمی زد و علت اصلی ضعف مالی کشورهای آسیای جنوب شرقی از جمله هنگ کنگ، چین ، سنگاپور و مالزی را اتکای بیش از حد به منابع بانکی و عدم توسعه بازار اوراق بدهی دانست .

توکلی افزود: البته کشورهای آسیای جنوب شرقی، بعد از ورشکستگی و درس هایی که از بحران مالی دهه 90 گرفتند، توسعه یافته ترین بازارهای تامین مالی غیربانکی را در اختیار دارند.  

 وی با بیان اینکه در کشور  تا قبل از سال 92 بیش از 80 درصد بازار تامین مالی در اختیار سیستم بانکی بود، گفت: در این مقطع، حتی بازار اوراق بدهی در اختیار شبکه بانکی کشور بوده  که البته این سهم به تدریج کاهش یافته است .

 مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران در ادامه، با اشاره به مزیت های تامین مالی غیربانکی گفت: در تامین مالی غیربانکی واسطه ای وجود ندارد و عین پول به شکل مستقیم از قرض دهنده به قرض گیرنده منتقل می شود؛ بنابراین هیچ مابه التفاوتی در اینجا نداریم و این مزیت بزرگ تامین مالی غیربانکی است که اوراق نیز عمدتا از همین جنس اند.

وی افزود: در اوراق اجاره و اوراق مرابحه، پولی که به نام خریدار پرداخت می شود ، عینا به جیب کسی می رود که اوراق را منتشر کرده است و در این میان هیچ اختلافی ایجاد نخواهد شد . بنابراین هم سرمایه گذار و کسی که اوراق را می خرد سود بیشتری کسب می کند ( چون ما به التفاوتی پرداخت نمی کند) و هم کسی که اوراق را منتشر می کند و پول را می گیرد، هزینه تامین مالی کمتری دارد .

توکلی در ادامه به برخی اشکالات تامین مالی غیربانکی اشاره و با ذکر مثالی اظهار کرد: در این مدل، اگر قرض دهنده، پولی را برای یک پروژه چهارساله قرض داده و یکماه دیگر پول خود را بخواهد، باید تا آخر دوره صبر کند در حالی که در تامین مالی بانکی این مشکل را نداریم .

وی با بیان اینکه شرکت های تامین سرمایه، این مشکل را حل می‌کنند افزود: این شرکت ها به عنوان واسطه وارد کار می شوند و به هر دو طرف کمک می کنند  و یکی از کارهای مهمی که انجام می دهند بازار گردانی است؛ یعنی اگر یک سرمایه گذار بخواهد پول خود را بگیرد، به جای او این پول را می پردازند تا از بازی بیرون برود و نفر بعدی از او خریداری می کند.

مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران تاکید کرد: عمده ترین خصوصیت تامین مالی غیربانکی که ما به دنبال توسعه آن در ایران هستیم، حذف واسطه گری است.

وی  تامین مالی را در تعریفی ساده افزایش دارایی ها در سمت راست ترازنامه دانست و گفت: اگر سمت راست ترازنامه را بخواهیم افزایش دهیم، سمت چپ هم باید افزایش پیدا کند. حال ، اگر تغییرات سمت چپ ترازنامه از قسمت بالا یعنی بدهی ها باشد، می گویند تامین مالی مبتنی بر بدهی است و اگر از قسمت پایین باشد به آن تامین مالی مبتنی بر سرمایه تلقی می شود .

توکلی افزود: تامین مالی مبتنی بر بدهی و سرمایه به این برمی گردد که ما در سمت چپ ترازنامه، بالا را متاثر کنیم ( مثلا از طریق قرض گرفتن) و یا در سمت چپ، پایین ( حقوق صاحبان سهام)  را افزایش دهیم.  

مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران خاطر نشان کرد: در تامین مالی مبتنی بر سرمایه، هزینه تامین مالی صفر است . اما تامین مالی مبتنی بر بدهی، بین 15 تا 25 درصد - بسته به روشی که استفاده می شود - هزینه خواهد داشت.

وی ادامه داد: در تامین مالی مبتنی بر سرمایه، شما متعهد نیستید که سود منظمی را پرداخت کنید، نیاز به ضامن ندارید و در حجم افزایش سرمایه نیز محدودیتی ندارید که همه اینها مثبت است .  

توکلی در تشریح ویژگی های دیگر این روش گفت: در تامین مالی مبتنی بر سرمایه ، شرکا اضافه می شوند و با این اتفاق، قاعدتا در مدیریت دخالت خواهند کرد و آن چابکی و سرعت عمل را نخواهید داشت .

وی سپس به موضوع تامین مالی مبتنی بر بدهی اشاره کرد  و گفت: در این روش، شما باید سودهای منظمی را پرداخت کنید و این قاعدتا منفی است .  دیگر اینکه یا ضامن نیاز دارید و یا باید وثیقه در اختیار بگذارید. ولی در عوض، عدم دخالت در مدیریت را خواهید داشت.

توکلی ابزارهای اصلی بدهی را به انتفاعی و غیرانتفاعی تقسیم بندی کرد و گفت: ابزارهای غیرانتفاعی همان اوراق قرض الحسنه و اوراق وقف هستند که خریدار این  اوراق،  قصد خیرخواهانه دارد و دنبال سودآوری نیست .

مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران با اشاره به تجربه اوراق وقف در ایران گفت: بیمارستانی در جنوب تهران با عاملیت بانک ملت با استفاده از اوراق وقف به مبلغ 200 میلیارد تومان تاسیس شده است.

توکلی با این حال عمده اوراق موجود در بازار را از جنس انتفاعی دانست و گفت: دلیل این امر این است که معمولا بازار به سمتی حرکت می کند که خریدار اوراق نیز سود ببرد.

وی از عرضه اوراق اجاره اسلامی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: اوراق اجاره اسلامی در آستانه راه اندازی است و مقررات آن در حال نهایی شدن است که به زودی به بازار عرضه خواهد شد .

مدیر ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران افزود: بعضی شرکت ها تاکنون در بازار سرمایه، از گواهی سپرده های بانکی، گواهی سپرده کالایی و اوراق سلف استفاده کرده اند و اوراق منفعت و جعاله نیز در مرحله تدوین مقررات است.

وی همچنین گفت: اوراق مرابحه به طور مشخص برای تامین مواد اولیه استفاده می شود که هم برای گروه سایپا و هم برای صنعت سیمان این کار  انجام شده است.