همکاری‌های اقتصادی ایران و آمریکا

به گزارش خبرنگار ایلنا، حسن روحانی در نشست با مدیران شرکت‌های آمریکایی گفت: یکی از راه‌های کاستن فاصله میان ایران و آمریکا، همکاری‌های اقتصادی است.

اما همکاری‌های اقتصادی ایران و آمریکا، پیش از پیروزی انقلاب بسیار گسترده بود. در سال 1978 صادرات آمریکا به ایران بالغ بر 3.7  میلیارد دلار شد و ایران نیز 2.9 میلیارد دلار صادرات به آمریکا داشت. این ارقام جدای از صادرات تجهیزات نظامی آمریکا به ایران بود. در دهه پنجاه خورشیدی، تقریبا یک سوم کل صادرات نظامی آمریکا به ایران صورت گرفت.

بعد از انقلاب نیز با تیرگی روابط سیاسی ایران و آمریکا، مبادلات اقتصادی نیز به محاق رفت. آنچه نقش اصلی را در کاهش مبادلات تجاری داشت، تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران بود. تحریم‌های اقتصادی آمریکا 6 دوره زمانی را شامل می‌شود: دوران گروگانگیری ( 1979 – 1981 ) ، دوران جنگ ایران و عراق ( 1981 – 1988 ) ، دوران بازسازی ( 1989 – 1992 ) ، دوران کلینتون و سیاست موسوم به مهار دوجانبه ( 1993 – 2001 )، دوران پس از واقعه 11 سپتامبر و سرانجام دوران پرونده هسته‌ای.

مجموعه این تحریم‌ها موجب شد همکاری‌های اقتصادی ایران و آمریکا، پس از انقلاب همواره در پایین‌ترین سطح ممکن باشد. مبادلات تجاری و اقتصادی میان ایران و آمریکا در 37 سال گذشته همواره سیر نزولی داشت به گونه‌ای که صادرات آمریکا در سال 2013 به ایران 19.8 میلیون دلار بود که این رقم در سال 2014 با کاهش 33 درصدی به 13.1 میلیون دلار رسید. این ارقام گویای سطح نازل مراودات اقتصادی ایران و آمریکا است. شایان ذکر است که از ابتدای انقلاب همواره این آمریکایی بودند که آغازگر قطع همکاری‌های اقتصادی بودند. به عنوان مثال شرکت هالیبرتون در سال 1380 با افتتاح دفتری در تهران حضور در پروژه‌های نفتی در ایران را آغاز کرد اما در سال 1386 به دلایل سیاسی، ایران را ترک کرد. در 37 سال گذشته، جمهوری اسلامی هیچگاه مشکلی با حضور شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران آمریکایی در ایران نداشته است و همواره این آمریکایی‌ها بودند که ایران را ترک کرده‌اند.
 

با این همه یکبار دیگر حسن روحانی در نشست با مدیران آمریکایی به موضوعی راهبردی در روابط الملل اشاره کرد: همکاری‌های اقتصادی، فاصله‌ها را کاهش می‌دهد.

سخنان حسن روحانی از آن رو واجد اهمیت است که در فقدان روابط اقتصادی، منطق جنگ، عنیت پیدا می‌کند و به امری موجه تبدیل می‌شود. انسان موجودی خردمند است و نشانه خردمندی افراد، گرایش به حداکثرسازی مطلوبیت و زندگی کردن در وضعیتی صلح‌آمیز است. اگر موانع بر سر راه تجارت آزاد برداشته شود، حرکت به سوی ایجاد حداکثر مطلوبیت و بیشترین میزان صلح فراهم می‌آید.

دولت‌ها همان‌طور که در درون مرزهای ملی باید بیشترین میزان آزادی اقتصادی را برای افراد مهیا کنند، در روابط بین‌الملل نیز باید در این راستا بکوشند چرا که در غیر این صورت در درجه نخست به ستیز با خوشبختی شهروندان‌شان برخاسته‌اند.

بشر موجودی سودگرا است و سود خود را در صلح و همکاری می‌بیند و نه در جنگ. کشورهایی که با یکدیگر بیشترین میزان مراودات اقتصادی را دارند قطعا از کمترین میزان تنش و ستیز سیاسی برخوردار هستند. اساس تجارت بر اعتماد استوار است و با تجارت آزاد در عرصه بین‌الملل دیوار بی‌اعتمادی میان دولت‌ها و ملت‌ها فرو می‌ریزد.

برای کاهش فاصله‌ها میان ایران و آمریکا و فروپاشی دیوار بی‌اعتمادی، نخستین گام، ایجاد همکاری‌های اقتصادی میان ایران و آمریکا است.
نقطه آغاز همکاری اقتصادی میان ایران و آمریکا باید در حوزه‌هایی تعریف شود که دو کشور بیشترین مزیت نسبی و توان همکاری را در آن دارا هستند. صنعت نفت و گاز، صنعت اتومبیل سازی و صنعت بانکداری، سه حوزه‌ای است که ایران و آمریکا در آن بیشترین و واقعی‌ترین پتانسیل همکاری و تعریف پروژه‌های مشترک را دارند.

همکاری‌های ایران و آمریکا در بخش نفت، مسبوق به سابقه است. در این حوزه همکاری آسان‌تر است زیرا شرکت‌های دو کشور صرفا باید، بار دیگر همکاری‌های گذشته را تجدید کنند. اما همکاری در صنعت اتومبیل‌سازی و بانکداری بخش‌های جدیدی است که ایران و آمریکا می توانند به پایه‌گذاری همکاری‌ها و شراکت در آن بیندیشند.

صنعت بانکداری ایران از تحولات بزرگی که در یک دهه اخیر در بانکداری دنیا رخ داده است، به دلیل تحریم‌های یک دهه اخیر، دور مانده است و نیازمند به روزرسانی است. آمریکا نیز از پیشروترین کشورها در صنعت بانکداری است. بازار پول ایران نیز جذابیت‌های لازم برای حضور بانک‌های خارجی را دارد.

صنعت اتومبیل‌سازی ایران نیز با دو معضل کیفیت پایین و بهای تمام شده بالا مواجه است. با شراکت خودروسازان آمریکایی، این دو معضل قابل حل است. زیرا خودروسازان آمریکایی می‌توانند سرمایه ، تکنولوژی جدید، مدیریت جدید و امکان صادرات به بازارهای بین المللی را برای خودروسازان ایرانی به ارمغان بیاورند.

گزارش: مهدی الیاسی، محمد نوحی