بنفشه زهرایی مدعی شد:
نابودی تمامی آبخوان‌های کشور تا 15 سال آینده/ ضرورت تغییر اساسی در رویه مصرف آب
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی گفت: سال ۲۰۵۰ ایران با جمعیتی حدود ۱۱۷ میلیون نفر و سرانه منابع آب تجدیدپذیر کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب با کم‌آبی مزمن مواجه خواهد شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا از مشهد، بنفشه زهرایی در دومین همایش فن‌آوری‌های آب اظهارکرد: کارگروه سازگاری با کم‌آبی اسفندماه سال ۹۶ ایجاد شد. سلسله مراتبی از سه رده تصمیم‌گیری در این کارگروه پیش‌بینی شده که وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، صمت و همچنین سازمان هواشناسی در رده اول تصمیم‌گیری هستند و در رده دوم کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، معاونان هستند. در رده سوم نیز کارگروه‌های استانی همراه مجمع نمایندگان قوه‌قضاییه و دستگاه‌های ذی‌ربط و نمایندگان کشاورزان و بهره برداران را داریم.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی عنوان کرد: برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی در استان‌ها باید تدوین شود که هدف آن دست‌یابی به یک برنامه مدون برای منابع آب است که انتظار می‌رود در نتیجه بتوانیم به یک وضعیت پایدار در منابع آب‌های سطحی و زیر زمینی برسیم.
زهرایی خاطرنشان کرد: استان‌ها تا شهریورماه امسال فرصت داشتند برنامه سازگاری با کم‌آبی خود را به دبیرخانه کارگروه ارسال کنند و تاکنون نیمی از استان‌ها برنامه خود را ارسال نکرده‌اند. با روند کنونی تا 15 سال دیگر تمامی آبخوان‌های کشور نابود می‌شود و هیچ تناسبی میان توزیع جمعیت و منابع آبی به چشم نمی‌خورد.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی افزود: سال ۲۰۵۰ منابع آبی محدود کننده اصلی توسعه و بهداشت برای جوامع انسانی خواهد بود و اگر به سرانه کمتر از ۵۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر برسیم، به کم‌آبی مطلق می‌رسیم. البته در حال حاضر به‌علت توزیع ناهمگون در برخی استان‌ها با این معضل مواجه شده‌ایم. همچنین در توزیع جمعیت به‌طور مناسبی عمل نکرده‌ایم یعنی حدود ۵۰ درصد از جمعیت کشور در ناحیه مرکزی کشور متمرکز شده و این درحالی است که تنها ۲۵ درصد منابع آبی در این نواحی وجود دارد.
زهرایی با تاکید بر اینکه ایران جزو ۲۰ کشور اول از لحاظ مصرف منابع آبی و انرژی است، تصریح کرد: اگر با این روش ادامه دهیم، بیشتر آب‌خوان‌ها حداکثر تا 15 سال دیگر از بین خواهند رفت. بنابراین با توجه به وابستگی همه ما به منابع آبی و جمعیتی که به‌طور متناسب توزیع نشده دو برابر میزان برنامه‌ریزی شده را بهره‌برداری می‌کنیم. در نتیجه باید یک تغییر اساسی در رویه مصرف آب شکل گیرد.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه تغییری در آبیاری فضای سبز و صرفه‌جویی در مصرف صورت نگرفته اذعان‌داشت: می‌توان با تعامل، آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی توسعه استان و نیاز آبی را مدیریت کرد تا به طرح‌هایی همچون انتقال آب نیاز نداشته باشیم. درگیر کردن مردم، اعتمادسازی و مدیریت مشارکتی بسیار مهم است.
زهرایی درباره تجربیات دیگر کشورها در حوزه آب گفت: ناآگاهی نسبت به منابع آب زیرزمینی و آسیب‌پذیری این منابع باعث شده که ما آن تعهد سیاسی که برای حفظ این منابع باید داشته باشیم را نداشته و منابع مالی کافی برای حفاظت از این منابع فراهم نشود و در دراز مدت ظرفیت مدیریت منابع آبی در کشور شکل نگیرد. کنش‌گراها منابع آبی را شخص تلقی می‌کنند زیرا گمان دارند این منابع آبی متعلق به خود آنهاست. بحران‌آبی در کشور فرصت مناسبی برای شکل‌گیری همکاری‌هاست.
وی درباره تعامل میان بخش خصوصی و دولت در حوزه آب عنوان کرد: در بسیاری از کشورها همکاری مناسبی میان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی در این حوزه وجود ندارد که کماکان این مشکل در کشور ما نیز به چشم می‌خورد. یکی از علل اصلی آن در گذشته این بوده که دولت‌ها توجه کافی به منابع آبی نداشتند و اطلاعات کافی در این حوزه نیز جمع‌آوری نشده و به دنبال آن اعتماد مورد نیاز برای ذی‌نفعان و بهره‌برداران نیز به وجود نیامده است.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی درباره سیاست‌های حکمرانی در حوزه آب بیان کرد: به‌طور کل در بسیاری از کشورها مساله حفاظت از منابع آبی به لحاظ قانونی و نهادی، مستقل از کمیت آن اداره می‌شود. در این سیاست‌های حوزه آب، باید اهداف و برنامه‌های مشخصی اعم از توسعه، پایداری، حفاظت از منابع طبیعی، عدالت و کاهش فقر را مد نظر قرار دهیم. این سیاست‌ها نیز اولویت‌ها را تعیین می‌کند، مانند اولویت ما درباره آب‌شرب که باید به‌عنوان یک اصل در سیاست‌‌گذاری‌ها وجود داشته باشد. تا زمانی که کمبود آب به‌عنوان دغدغه سیاست‌گذاران مطرح نشود، مشکلات آن نیز حل نخواهد شد.
زهرایی در پایان اضافه کرد: کنار مداخلات فنی باید مداخلات دیگری نیز داشته باشیم که بتوانیم رفتار ذی‌نفعان را تغییر دهیم. متاسفانه در این حوزه‌ها کمتر کار شده و تنها مداخلات فنی اثربخش نیست. حوزه اطلاعات، آگاهی و دانش بسیار حائز اهمیت است چراکه آگاهی‌بخشی درباره منابع آب زیرزمینی و تعیین سهم هر فرد در وضعیت خرابی کمی و کیفیت آب؛ زیربنایی هر اقدامی است. این اطلاعات شامل اطلاعات فیزیکی آبخوان و محیط اطراف آن، اطلاعات اقتصادی و اجتماعی نیز باشد.
