نگاهی گذرا به مراحل طراحی و ساخت بنای آرامگاه فردوسی

به گزارش ایلنا، حکیم ابوالقاسم فردوسی به سال ۳۲۹ هجری قمری (برابر با زمستان ۹۴۰میلادی) در روستای پاژ (یا پاز) واقع در سه فرسنگی شهر طابران توس (شهر توس کنونی) دیده به جهان گشود.

وی پس از سی سال رنج در راه سرودن شاهنامه، در سال ۴۱۱ هجری (به روایت دولتشاه سمرقندی) یا ۴۱۶ (به روایت حمدالله مستوفی) درگذشت و در باغچه خود واقع در داخل دروازه رزان شهر توس به خاک سپرده شد.

نظامی عروضی در سال ۵۱۰ هجری مقبره وی را درون دروازه رزان زیارت کرده، پس از آن هم گور شاعر بر جا و مشهود بوده است.

در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به پیشنهاد انجمن آثار ملی ایران و تأیید و حمایت حکومت وقت، تهیه طرحی برای احداث بنای باشکوه نوین آرامگاه فردوسی آغاز شد.

طرح اولیه بنا از کریم طاهرزاده بهزاد، شامل سکویی برای نصب مجسمه عظیم شاعر بر روی آن بود؛ اما پس از احداث سکو، اجرای طرح متوقف شد و تهیه طرح جدید به «آندره گدار» فرانسوی واگذار شد.

طرح «گدار» بنایی شبیه اهرام مصر بر روی‌‌ همان سکوی احداث شده پیشین بود؛ اما در نیمه کار، اجرای طرح متوقف شد.

دیگر بار از طاهرزاده بهزاد خواسته شد که طرحی نو بدهد. طرح جدید بهزاد شبیه بنای کنونی بود، اما از وی خواسته شد تا آن را به قبر کوروش در پاسارگاد شبیه‌تر سازد. نهایتاً در سال ۱۳۱۲ خورشیدی طرح نهایی به تصویب رسید، اما اجرای آن به حسین لرزادة معمار واگذار شد؛ وی بنا را ساخت و سال بعد در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۱۳ رسماً با حضور جمع مهمی از بزرگان علم و ادب جهان افتتاح شد.

اما به سبب عدم رعایت اصول مهندسی و مکانیک خاک، بنا کمی بعد شروع به نشست کرد، تا اینکه در سال ۱۳۴۳ خورشیدی برچیده شد و به اهتمام مهندس سیحون و اجرای مهندس جودت پس از ساختن تالار زیرین، قسمت رویی آن به‌‌ همان صورت سابق بازسازی شد، و در سال ۱۳۴۷ افتتاح شد.

در این زمان مجسمه فردوسی که توسط استاد ابوالحسن صدیقی در ایتالیا ساخته شده بود داخل باغ، و تندیس‌های تالار زیرین که توسط پسرش فریدون صدیقی ساخته شده بود، داخل آرامگاه نصب شد. دیوار باغ از هر سو ۵۰ متر عقب برده شد و وسعت کلی آن به ۶ هکتار رسید.

سید مهدی سیدی – مسئول امور فرهنگی آرامگاه فردوسی