تعداد بنگاه‌های تولیدی مشکل‌دار در دولت دهم 7/5 برابر شد

به گزارش خبرنگار ایلنا از ارومیه، فرشاد مومنی در نشست ارزیابی وضعیت ایران در دوران پساتحریم که  با عنوان  «ایران، گفت‌وگو، جهان»  در فرهنگسرای جوان ارومیه برگزار شد گفت: واقعیت این است که کشور ما در یک نقطه عطف تاریخی شرایط خطیری را تجربه می‌کند و شرایط پس از تحریم به درستی به عنوان یک نقطه عطف در نظر گرفته شده است.

وی افزود: نقطه عطفی که در تاریخ ایران وجود دارد در بردارنده فرصت‌ها و محدودیت‌هایی‌ست و اگر ما بتوانیم با نگرش علمی فرصت‌ها و محدودیت‌ها را بشناسیم و بتوانیم سازکارهایی را طراحی کنیم تا از فرصت‌ها استفاده کرد و محدودیت‌ها را محدود کرد امید می‌رود که گامی به جلو برداشت.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: اما روی دیگر سکه این است که این فرصت هم به مانند بسیاری از فرصت‌های تاریخی با قدرنشناسی از دست برود و اگر این امر اتفاق بیفتد این نیست که فقط از یک فرصت استفاده نکرده باشیم.  به بیان اقتصادی با توجه به شرایط خطیر کشور هزینه غفلت از این شرایط برای ما می‌تواند بسیار سنگین باشد.شاید مسائل اقتصادی ملموس‌تر باشد و ما بتوانیم با کمک هم تصویر دقیق‌تری را با هم در میان بگذاریم؛ به این امید که از ظرفیت‌های جامعه برای بهتر کردن اوضاع کشور استفاده کنیم.

نقطه‌ای عطف با دو روی سکه

استاد گروه برنامه‌ریزی و توسعه دانشگاه علامه طباطبایی با اینکه این نقطه عطف دو وجه دارد، اظهار کرد: به لحاظ تاریخی یک مساله‌ای وجود دارد که در چنین نشستهایی به شکل بایسته‌ای نمی‌توانیم درباره جزئیات آن بحث کنیم و فقط می‌توانیم برای مطالعه و تفکر درباره موضوع به طرح مساله بپردازیم. کسانی از بین متفکران معاصر هستند که مساله تداوم توسعه نیافتگی را با مفهوم بلاتکلیفی صورت‌بندی کرده‌اند که مفهوم بسیار سرنوشت‌سازی‌ست.اگر به تاریخ بنگریم می‌بینیم شرایط بلاتکلیفی بسیار هزینه‌بر است چرا که تمام هزینه‌های دو سناریوی رقیب پرداخته می‌شود بدون آنکه از دستاوردهای آن استفاده شود.

مومنی با ذکر مثالی خاطرنشان کرد: به لحاظ تاریخی، تجربه دوره قاجار را در ایران با عنوان " رشد اقتصادی در شرایط نیمه استعماری" صورت بندی مفهومی ونظری کرده‌اند. در شرایط نیمه استعماری یعنی همان بلاتکلیفی، چون در دوره قاجار تمام هزینه‌های کشور مستقل پرداخت می‌شد اما از ظرفیت‌های کشورمستقل محروم بوده‌ایم.در همان دوره تمام هزینه‌های کشور مستقل را بدون استفاده از فرصت‌های کشور مستقل پرداخت کرده‌ایم. در شرایط کنونی باید بسیار هوشیار باشیم که در معرض بلاتکلیفی قرار نگیریم.

وی تصریح کرد: از موضع کارشناسی  خودم  که بیش از 3 دهه است در توسعه ایران کار می‌کنم، زحمات تیم دیپلماسی را یک گام بزرگ می‌دانم اما این توافق به اعتبار آن ریشه‌های تاریخی نهادهای پشتیبان از بلاتکلیفی در ایران، می‌تواند یک خطر جدی باشد و آن خطر این است که کیفیت زندگی مردم ایران و توان رقابتی اقتصاد ایران تفاوتی با گذشته نداشته باشد.

امکان دچار شدن جامعه به سرشکستگی مفهومی

مومنی گفت: اگر هوشمندی‌های لازم وجود نداشته باشد و در این شرایط گیر کنیم جامعه ایران دچار سرشکستگی مفهومی و نظری می‌شود که می‌تواند هزینه‌های غیر قابل جبرانی داشته باشد و این مساله یک گروه خاص به عنوان هیئت وزیران یا نمایندگان مجلس نیست و یک مساله ملی است.

وی گفت: در ارزیابی‌هایی که از ایران و تجربه توسعه آن در قرن 20 انجام گرفته است، گفته می‌شود که ایران در این حوزه یک نمونه منحصر به فرد است و شاید 2 کشور دیگر مانند آن وجود داشته باشد که در قرن 20، در ربع اول قرن و در ربع پایانی و در سالهای میانی قرن 20 فراگیرترین بخشهای توسعه‌خواهی را رقم زده‌اند و این 3 تلاش فراگیر دستاوردهای مقطعی خارق العاده‌ای را داشت اما استمرار پیدا نکرد. سپس ارزیابی تحلیلی کرده‌اند که چرا وقتی مردم ایران با جان دل و با فراگیرترین حالت ممکن تلاش‌هایی را انجام می‌دهند در روی اهدافشان نمی‌توانند بایستند.

حس ملی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: مهمترین و فراگیرترین مساله‌ای که به عنوان توضیح اینکه چرا فرصت تاریخی مشروطیت از دست رفت اینگونه عنوان می‌شود که مشروطیت قربانی یک نقص بزرگ در جامعه شد و آنهم فقدان حس ملی بود. در آن دوران ملاحظات فرقه‌ای بر منافع ملی غلبه کرد.

وی در ادامه افزود: آن چیزی که در این توافق به نظرم عنصر گوهری توافق است؛ حس ملی بود که احساس شد. معنای این جملات آن است که اگر همگان در تلاش خود باید به دور از تمام ملاحظات شخصی به ایران فکر کنند.

فصل الخطاب بودن علم

مومنی گفت: اگر در این مقطع و در طراحی‌های آینده کشور علم فصل الخطاب باشد از این بزنگاه تاریخی با حداکثر دستاورد خارج خواهیم شد. لازمه فصل الخطاب بودن علم این است یک تصویر شفاف از وضع موجود و گذشته داشته باشیم.

این استاد دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه اظهارات خود بیان کرد: یکی از ویژگی‌های جامعه توسعه نیافته این است که توان رو به رو شدن با واقعیت را ندارد. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان ما در کشور اظهارنظر نمی‌کنند چرا که واهمه آنرا دارند افرادی از این سخنان در جهت منافع شخصی و جناحی خود از آن استفاده کنند و جامعه از فهم اینکه در کجا هستیم محروم مانده است.

وی ادامه داد: هیچ جامعه‌ای را نمی‌توانید پیدا کنید که اگر یک وقوف عالمانه به واقعیت‌هایش نداشته باشد در مسیررشد قرار بگیرد. اگر به پزشک مراجعه‌ کنید وی ابتدا معاینه می‌کند و این معاینه یعنی ارایه یک تصویر از واقعیت موجود، بعد از معاینه مقام مشاهده و بعد از نوبت به مقام تحلیل می‌رسد یعنی مشاهده را در رو به روی چشم خود قرار دهیم و بعد به روش علمی تحلیل کنیم که چه چیزی به چه چیزی مربوط است.

نگاهی به وضعیت گذشته

فرشاد مومنی گفت: در فاصله سالهای 1383 تا 1390 یعنی قبل از تحریم‌های گسترده و فراگیر، ایران در بین کشورهای دنیا چیزی نزدیک به 60 رتبه به سمت کشورهایی با بدترین وضعیت فساد مالی سقوط کرده است. ابتدا باید این مشاهده را انجام دهیم و سپس باید تحلیل کنیم.

این استاد اقتصاد دانشگاه افزود: در دولت قبلی وقتی این واقعیت از سوی کارشناسان عنوان می‌شد که فساد مشروعیت‌زدا است و در جامعه اختلال هنجاری ایجاد می‌کند و لقمه‌های حرام به سر سفره‌ها می‌رود، واکنش آنها این بود که موسساتی که این ادعا را دارند موسسات صهیونیستی و امپریالیستی هستند  و خودشان را از دیدن واقعیت محروم می‌کردند و دیدید که در نهایت چه سقوطی اتفاق افتاد. بنابراین وقتی نتوانیم بفهیمیم که چرا گستره و عمق فساد به این اندازه افزایش پیدا کرده به فکر چاره هم نمی‌افتیم.

مومنی با بیان اینکه در مهر سال 92 مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارشی را منتشر کرده است، گفت: به اعتقاد بنده این گزارش یک سند تاریخی است امام متاسفانه بسیاری از مردم ما از وجود این سند ناآگاهند. در دوره سالهای 1384 تا 1392 برای دستیابی به هر یک واحد رشد اقتصادی در مقایسه با 8 ساله قبل 5 برابر دلار نفتی بیشتر هزینه کرده‌اند. یعنی دوره‌ای 8 ساله و با بی‌سابقه‌ترین سطوح تجربه شده فساد و ناکارآمدی. فساد و ناکارآمدی دوقلوهای به هم چسبیده هستند و اینها باعث می‌شود که کیفیت زندگی مردم، محیط زیست و توان رقابت اقتصاد ملی سقوط کند.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: اگر بخواهیم از فرصت‌های پسا تحریم استفاده کنیم باید به روش علمی بگوییم که چه کارهایی کرده‌ایم؟ به طور مثال در دوره 84 تا 92 که از نظر گستره فساد و ناکارآمد در تاریخ اقتصادی 50 سال اخیر رکورد زده‌ایم.

مومنی ادامه داد: اگر نفهمیم کدام یک از جهت‌گیری‌ها و اقدامات ما سبب مشکل شده است نمی توانیم مشکل را حل کنیم. از سال 89 تا 92 تعداد بنگاه‌های تولیدی مشکل‌دار در ایران 5 / 7 برابر شد. این مقام توصیف است اما مهمتر از آن باید در مقام تحلیل آنرا بررسی کرد. خیلی تکان دهنده است که که تحلیل کنیم چه اتفاقی در دولت قبل افتاده‌است. باید به صورت علمی تحلیل شود که در سیاست‌های سهام عدالت، مسکن مهر و پرداخت یارانه  با چه استراتژی  طراحی و اجرا شد.