مدیرکل میراث‌فرهنگی خراسان رضوی:
خانه‌برج جلال شهرستان خواف در آثار ملی کشور ثبت شد
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی از ثبت ساختمان "خانه برج "جلال شهرستان خواف در فهرست آثار ملی ایران خبرداد.
به گزارش ایلنا از مشهد، ابوالفضل مکرمی‌فر با اعلام این خبر درباره تاریخچه این اثر اظهار کرد: «با توجه به شواهد معماری، این بنا مربوط به اوایل دوره قاجاریه است.»
وی درباره کاربری این بنا گفت: «این بنا به‌عنوان ساختمانی برجی شکل است که دو کاربری را هم زمان در خود دارد.سه اتاق کوچک مسکونی در سه طبقه و بر روی هم ساخته شده و همزمان نقش برج دیده بانی و حفاظتی را در وسط باغ داشته است.»
مکرمی‌فر با اشاره به ویژگی های خاص اثر تصریح کرد: «کاربرد پوشش های گنبدی و هشت تاق هر طبقه ، اجرای پلکان مارپیچ دسترسی به طبقات بالا که ارتباط طبقات را بر قرار می کرده و همچنین مصالح خشتی و آجری به کار رفته در اثر را از ویژگی‌های خاص اثر می‌توان نام برد.»
وی ادامه داد: این بنا دارای سند ششدانگ ملکی به نام غلام محمد هنرخواه است که مالک به منظور حفظ و نگهداری از بنا پیشنهاد ثبت اثر در فهرست آثار ملی ایران اعلام کرده است.»
همچنین مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی درباره مشخصات اثر اظهار کرد: «این "خانه برج"که هم اکنون در باغی مستطیل شکل به ابعاد 155در 32 متر که در راستای شمال شرقی و جنوب غربی ساخته شده تنها نمونه بجای مانده از این سنت خانه سازی در باغ ها و مزارع قدیمی منطقه است که به همت مالک هنوز قابل استفاده است.» محمود طغرائی ادامه داد: «همچنین محوطه باز وسیعی که شامل درختان و باغچه های پیرامونی است که جلوه خاصی به بنا داده است.»
طغرایی افزود: «مصالح به کار رفته در بنا خشت خام و ملات گل و آهک در جرز دیواها و استفاده محدود از آجر است. قطر فضای داخلی اتاق اول این خانه در طبقه هم کف 650 سانتی‌متر و ضخامت دیوار 70 سانتی‌متر است.از گوشه ی این اتاق راه پله ای به صورت پلکان مارپیچ با عرض 70 سانتی‌متر به طبقه بالا ارتباط داشه است .همین حالت در دوطبقه بالایی نیز تکرار شده تا به پشت بام می رسد.پلان ساختمان در بیرون دایره ای و در داخل چهارگوش و دارای 4 طاق که در چهار طرف با پنجره‌ای به بیرون است.»
وی با اشاره به اهمیت طراحی معماری سنتی در ترکیب دو کاربری مختلف مسکونی و دفاعی در یک بنا و پیچیدگی این طراحی گفت: «در پوشش طبقه همکف سقف گنبدی و در طبقات بالا سقف چوب‌پوش استفاده شده است، در فضای پشت نیز یک بام جان‌پناه به ارتفاع 1.20 متر ساخته شده و روزنه‌هایی به سمت اطراف وجود دارد که از بالا به بیرون احاطه داشته و از فضای پایین هیچگونه دیدی به سمت روزنه‌ها ندارد و اطراف بنا تحت نظارت برج بوده و به محدوده اطراف تسلط و دارای کاربری امنیتی و مسکونی داشته است.از پشت بام نیز در تابستان ها به عنوان محلی برای استراحت استفاده می شده است.»
