مدیرعامل خانه تئاتر در گفتگو با ایلنا مطرح کرد:
امکان تفکیک دوغ از دوشاب وجود ندارد
تا امروز با مسئله مدیریت فرهنگی در کشور بسیار مشکل داشتیم/ تمام رده‌های هنری تئاتر با یکدیگر قاطی شدند/ بعضی از سالن‌ها امروز متروکه هستند یا به انباری تبدیل شده‌اند.
ایلنا: اعضای هیئت مدیره خانه تئاتر چندی قبل با علی مرادخانی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دیدار کردند که مصاحبه مدیرعامل و سخنگوی این نهاد پس از نشست مشترک نشان از رضایت هنرمندان داشت. حال سوال این است، امروز که برخلاف سال‌های گذشته با معاونتی معتقد به تعامل و همراه مواجه هستیم، هنرمندان چگونه می‌توانند به ادامه این روند کمک کنند. ایرج راد؛ مشخص شدن جایگاه حرفه‌ای گروه‌های نمایشی را یکی از اقدام‌های جدی طی جلسه‌های آینده دانست و از گروه‌های نمایشی درخواست کرد تمام تلاش خود را برای رسیدن به اهداف به‌کار بگیرند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مدیرعامل خانه تئاتر با بیان اینکه تئاتر کشور زمینه‌هایی نیاز دارد تا بتواند عملکرد مناسبی داشته باشد، گفت: تا امروز با مسئله مدیریت فرهنگی در کشور بسیار مشکل داشتیم و به نظر ما افراد به شکل دقیق سر جای خود حضور نداشتند. مدیریت شناختی از تئاتر نداشت، خصوصیات هنرمندان را به درستی نمی‌شناخت و اطلاعی از امکانات بالقوه که می‌توانست موجب حرکت سازنده شود وجود نداشت.
وی با بیان اینکه حرکت مثبت نیازمند برنامه‌ریزی است، ادامه داد: هنگامی که نسبت به حوزه زیر نظر شناخت و آگاهی لازم وجود داشته باشد، برطرف کردن موانع بسیار راحت خواهد بود. یکی از مشکلات تئاتر ما که امروز تمام عرصه‌های این هنر را آشفته کرده نبود تفکیک‌های لازم درخصوص گروه‌های نمایشی است.
راد با تأکید بر اینکه تعریف گروه‌های حرفه‌ای در کشور ما درست نیست و جایگاه‌ها به درستی مشخص نشده است، بیان کرد: باید ببینیم هنرمند حرفه‌ای دارای چه خصوصیات و مشخصاتی است. هنرمندان حرفه‌ای، نیمه‌حرفه‌ای، آماتور، علاقمندان به تئاتر و دانشجویان هر یک تعاریف مختص به خود را دارا هستند که ما باید آن را ارائه کنیم تا جامعه تئاتری تاحدودی به آرامش برسد.
وی همچنین تعریف جایگاه تئاتر دانشجویی را یکی از نکات مهم دانست و افزود: درحال حاضر تمام رده‌های هنری تئاتر با یکدیگر قاطی شدند و به قولی می‌توان گفت امکان تفکیک دوغ از دوشاب وجود ندارد. تئاتر بدون فعالیت گروه معنا پیدا نمی‌کند و اگر قرار است راهی برای تأثیرگذاری بیشتر این هنر در میان دیگر هنرهای فعال در کشور پیدا کنیم باید گروه‌ها تفکیک شوند.
این هنرمند تصریح کرد: پس از تشکیل گروه‌ها نیاز به امکاناتی داریم تا شرایط فعالیت هر چه بهتر آن‌ها را فراهم کنیم که مستلزم داشتن سالن اجرا و امکانات مادی است. اگر این تفکیک‌پذیری اتفاق بیفتد نیاز‌ها را بهتر شناسایی می‌کنیم و می‌توانیم امکانات را به درستی اختصاص دهیم، چراکه به عنوان نمونه آثار با کیفیت و جریان‌ساز توسط گروه‌های حرفه‌ای صورت می‌گیرد، پس قابل ردیابی و برنامه‌ریزی هستند.
مدیرعامل خانه تئاتر ایران درخصوص راهکارهای مورد نظر برای عملیاتی کردن این طرح گفت: گرچه گروه به معنای واقعی در کشور وجود ندارد اما به هر حال گروه‌هایی هستند که تجربه این سالیان نشان داده متشکل عمل می‌کنند و انسجام دارند. البته عده‌ای هم هستند که به دلیل کاستی‌های موجود امکان جمع کردن افراد در کنار یکدیگر را نداشته‌اند و به صورت منفرد فعالیت می‌کنند. اگر این هنرمندان و فعالان شناسایی شوند خواهیم دید می‌توانیم برنامه‌ریزی درستی انجام دهیم که با آقای مرادخانی در این رابطه صحبت شد.
وی ادامه داد: در تهران تعداد زیادی سالن نمایش وجود دارد که می‌توان آن‌ها را برای استفاده گروه‌های نمایشی مورد توجه قرار داد. بعضی از این سالن‌ها امروز متروکه هستند یا به انباری تبدیل شده‌اند که با اندکی تعمیرات می‌توان آن‌ها را جزو امکانات تئاتری کشور به حساب آورد. همچنین شهرداری تهران نیز امکانات گسترده‌ای مانند سالن‌های نمایش در فرهنگسرا‌ها را در اختیار دارد که گرچه از استانداردهای مورد نیاز برای اجرای صحنه‌ای برخوردار نیستند اما با اندکی تغییر قابل بهره‌برداری هستند.
این مدیر بر این نکته که باید کاری کنیم تا تئاتر کشور از وضعیت آشفته امروز خارج شده و گروه‌ها فعالیت جدی خود را شروع کنند، اظهار داشت: همچنین باید امکانات فعالیت افراد آماتور را نیز فراهم کنیم چراکه این گروه در آینده به هنرمندان حرفه‌ای اضافه خواهند شد. اگر این سیر به صورت دائمی وجود داشته باشد و تئاتر کشور متوقف نشود خواهیم دید آثار و توانایی این عرصه هرچه بیشتر تکامل پیدا می‌کند. به این روش تماشاگران هم می‌توانند گروه‌های موردنظر خود را شناسایی کرده و به یکدیگر معرفی کنند، به این ترتیب هنگامی که سطح توقع مخاطب بالا می‌رود هنرمند خود به خود ناچار است توانایی‌هایش را ارتقا ببخشد.
راد همچنین بر ضرورت بازگرداندن آرامش به جامعه تئاتری کشور اشاره کرد و ادامه داد: به عنوان نمونه می‌توان با گروه‌های حرفه‌ای قراردادهایی سالیانه منعقد کرد تا بتوانند با آرامش برای یک‌سال فعالیت خود برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند و با آرامش به کار بپردازند. همچنین می‌توان راه‌کارهایی برای پرداخت بخشی از درآمدهای گیشه به این گروه‌ها درنظر گرفت تا نیازهای مالی آن‌ها در کنار قرارداد سالیانه تاحدودی برطرف شود.
وی تصریح کرد: تنها درصورت حاکم شدن فضای آرامش بر جریان تئاتر است که تازه می‌توان به مراحل بعدی مورد نیاز برای گسترش این هنر و ارتقای کیفی آن توجه کرد. تعاریفی همچون تئاتر ملی جایگاه این تئاتر در جریان نمایشی کشور، فاصله ما با جریان تئاتر در جهان و اینکه به چه میزان می‌توان از توانایی‌های بومی برای خلق آثار استفاده کرد ازجمله مواردی هستند که در صورت مشخص شدن جایگاه گروه‌ها و آرام شدن فضا می‌توان آن‌ها را به صورت دقیق مورد مطالعه قرار داد.
مدیرعامل خانه تئاتر در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه به برطرف شدن مشکلات امید دارد بار دیگر به دیدار چند روز گذشته خود با علی مرادخانی، معاون هنری وزیر ارشاد اشاره کرد و اظهار داشت: هنگامی که مدیران فرهنگی و متخصص در جای خود قرار بگیرند بسیاری از مشکلات رفع می‌شود. بهترین تعامل میان هنرمند و مدیر فرهنگی خواهد بود و به غیر از این راه به جایی نخواهیم برد. اگر میان خانه تئاتر و مدیر فرهنگی که دلسوزانه به مشکلات هنرمندان می‌پردازد تعامل سازنده صورت بگیرد می‌توانیم دست به دست یکدیگر داده و مشکلات را به راحتی برطرف کنیم. چراکه تجربه چند سال گذشته موجب شده هنرمندان تئاتر دیگر تحمل نظرات غیرکار‌شناسی و برنامه‌هایی که موجب سازندگی نمی‌شوند را نداشته باشند.
وی نتایج حاصل از این دیدار را چنین عنوان کرد و گفت: امید بسیاری زیادی دارم، چرا که در جلسه با آقای مرادخانی تمام مسائل را تا آنجا که زمان اجازه می‌داد مطرح کردیم و قرار شد از این به بعد جلسات را با دستور جلسه مشخص برای پیگیری مطالبات و کاستی‌های عرصه هنر نمایش پیش ببریم. برخورد و نگاه نخست ایشان به ما نشان داد که حرف یکدیگر را به خوبی متوجه می‌شویم. هنگامی که شما با چنین فردی مواجه هستید بسیاری از مسائل حل خواهد شد.
راد اضافه کرد: متأسفانه تصور بعضی از مدیران اینگونه است که هنرمندان تئاتر در برابر آن‌ها قرار دارند، بنابراین آن‌ها نیز عملکردی از خود نشان می‌دهند که دقیقاً همین احساس را در هنرمندان به وجود می‌آورد، درحالیکه به هیچ وجه چنین چیزی درست نیست و همه در کنار یکدیگر هستند تا بتوانند با تعامل و برنامه‌ریزی موجب پیشرفت و سازندگی شوند. من اطمینان دارم با توجه به روحیه معاونت هنری جدید و کمک هنرمندان موانع برطرف خواهد شد.
این هنرمند همچنین به وظیفه متقابل هنرمندان در برابر مدیری که اهل تعامل است؛ اشاره کرد و گفت: باید توجه داشته باشیم که برنامه‌ریزی زمان می‌طلبد و به سرعت نمی‌توان به ایده‌آل‌ها دست یافت. اما همین که شما می‌دانید با مدیریت اهل تعامل مواجه هستید و برنامه‌ریزی‌ها درحال انجام شدن هستند جای امیدواری دارد به ویژه اگر شاهد اتفاقاتی در کوتاه‌مدت باشیم. امیدوارم هنرمندان هم هر چه در توان دارند برای پیشبرد اهداف به کار بگیرند تا هر چه سریع‌تر به نتیجه مورد نظر دست پیدا کنیم.
مدیرعامل خانه تئاتر ادامه داد: ما درحال حاضر نیازمند برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت هستیم تا اهداف را برنامه‌محور و نه ذهنی پیش ببریم، باید بدانیم چه امکاناتی در اختیار داریم و با آنچه در دست است بهترین نتیجه را کسب کنیم.
راد در پاسخ به این سؤال که چه پیشنهادی برای هنرمندان دارد، اظهار داشت: بچه‌های تئاتر به دلیل مشکلاتی که طی چند سال گذشته داشتند و آشفته‌بازاری که به وجود آمده بود سختی‌های زیادی را تحمل کرد. من همیشه این مثال را مطرح می‌کنم که شما تصور کنید سفره‌ای برای پذیرایی از ۱۰۰ میهمان پهن شده اما شما شاهد هستید ۵۰۰ نفر به این میهمانی دعوت می‌شوند. همین عامل موجب شد افراد بدون شناخت از یکدیگر به دشمنی با هم روی بیاورند و در ستیز قرار بگیرند چراکه امروز افراد حرفه‌ای، نیمه‌حرفه‌ای، آماتور و دانشجو همه در یک جایگاه دیده می‌شوند و به یک نسبت از امکانات برخوردار هستند. در صورتی که اگر تفکیک درست صورت بگیرد جایگاه‌ها مشخص می‌شود و ستیز جای خود را به تلاش برای تکامل خواهند داد.
وی افزود: در گذشته وضعیتی پیش آمده بود که شاهد بودیم بعضی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها به سرعت امکان اجرا در حرفه‌ای‌ترین سالن‌های نمایش کشور را پیدا می‌کردند، همین عامل موجب شد تا انگیزه عده‌ای برای کوشش ارتقاء جایگاه به سرعت کاهش یابد، چون سلسله مراتب ترقی را در سیری منطقی پشت سر نگذاشته بودند. اگر شرایطی فراهم کنیم تا جوانان سلسله مراتب را به درستی طی کنند شاهد مرگ انگیزه‌ها در جوانان مستعد نخواهیم بود.
این هنرمند تصریح کرد: همین عامل موجب شد تا جایگاه واقعی هنرمندان حرفه‌ای با نو رسیده‌ها در هم آمیخته شود و آنچنان که شایسته آن‌ها بود رفتار نمی‌شد. از سویی سالن‌های نمایشی با ارائه کارهای متناقض موجب سردرگمی مخاطبان شدند، تماشاگر وقتی برای دیدن اثر به یک سالن نمایش حرفه‌ای کشور می‌رود و با کار با کیفیت مواجه می‌شود انتظار دارد اگر بار دیگر به این محل رجوع کرد اثری در همان حد از کیفیت شاهد باشد، در صورتی که به دلیل عدم وجود تعریف و تفکیک پس از هنرمند حرفه‌ای، کارگردانی آماتور اثر خود را روی صحنه می‌برد که سطح کیفی آن با اثر قبل بسیار تفاوت داشت.
وی در پایان با بیان این نکته که باید تئاتر را از این هرج و مرج خارج کنیم، اظهار داشت: ارائه امکانات حرفه‌ای به همه گروه‌ها موجب شد هیچ کس دیگری را قبول نداشته باشد و افراد کم تجربه کمتر جایگاه پیشکسوتان خود را حفظ کنند. در صورتی که تفکیک گروه‌ها اتفاق بیفتد درجه اعتبار و احترام همه بنا به تلاش و استعداد آن‌ها مشخص می‌شود و رقابت برای ارتقاء کیفیت جایگزین ستیزهای بی‌ریشه خواهد شد. در این صورت است که انگیزه‌ها برای فعالیت مداوم تقویت شده و هر گروهی که توانمندی‌های ذهنی و استعداد خود را بروز دهد دارای جایگاه می‌شود. همچنین آنهایی که در ابتدا یا میانه راه هستند برای رسیدن به جایگاه هنرمندان الگو تلاش بیشتری می‌کنند.
