«عمارت اقدسیه»؛ عمارتی که در شأن شهرداران نیست/چوب حراج به دارایی‌ شهر برای تکمیل پروژه‌های عمرانی+ فیلم و عکس

به گزارش خبرنگار ایلنا، گلستان جنوبی را که چند متری پایین بروی، خانه ویلایی اقدسیه در خیابانی با انبوه آپارتمان‌های لوکس چشمک می‌زند، از نگهبان "گلستان" آدرس خانه اقدسیه را می‌پرسم؛ می‌گوید عمارت را می‌گویی؟ برو روبروی کوچه بنفشه، نبش  کوچه رز.

خیابان را به سمت پایین می‌روم و به خانه ویلایی نبش رز می‌رسم. از بیرون نمای یک خانه ویلایی معمولی را دارد؛ با یک در ورودی آهنی کوچک که تصور مواجه با "عمارت" را کمرنگ می‌کند، اما به محض عبور از وردی آیینه‌بری‌های چندوجهی ترکیب شده با گچ‌کاری‌هایی که از هنر دستان ایرانی تولید شده، نظرت را جلب می‌کند و البته لوسترهایی که آدم را یاد کاخ گلستان می‌اندازد.

خانه قبل از انقلاب و در دهه ۵۰ ساخته شده، اما پایان کارش به دهه ۷۰ برمی‌گردد و ظاهرا همین بهانه خوبی است برای بی ارزش خواندنش!

اما زیبایی در این خانه سرد و خالی که نزدیک به یک سال است، وسایل‌اش را تخلیه کرده‌اند به حدی جاری است که نبود مبلمان، فرش و تابلونگارها به چشم نمی‌آید. بر سر ارزشی بودن وسایل خانه اختلاف نظر بسیار است،‌ اما مشاور شهردار تهران می‌گوید جز دو فرش نفیس،‌ وسیله قیمتی دیگری در آن نبوده است. تابلونگارهای خانه هم در راستای کمک به هنرمندان سفارش داده شده بود و حالا جمع‌آوری شده و برای استفاده در تالار بوستان گفت‌و‌گو در انباری نگهداری می‌شود. 

افراد صاحب منصب بسیاری هم در آن رفت‌وآمد کرده‌اند، از شهرداران اسبق گرفته تا مهمانان و سفیران و شهرداران خارجه. خانه مدتی هم در اختیار سازمان فرهنگی و هنری شهرداری بوده و نقل است که برخی هم آن‌ را در حد خانه خود ندانسته‌اند، آنجا که از یکی از شهرداران اسبق نقل شده "خانه خودم از اینجا بهتر است."

ظاهرا زیبایی عمارت پیش مدیران شهری رنگ باخته است و حضور رخدادهای مهم در این خانه نیز بر اهمیت ملک اضافه نکرده است؛ صحبت از فروش ملک برای تامین هزینه‌های جاری عمرانی پایتخت است، چرا که مدیران شهری معتقدند، ملک ارزش میراثی ندارد و دلیل خوبی برای آن است که به چوب حراج گذاشته شود، از طرفی قول داده‌اند که اجازه ندهند به برجی دیگر تبدیل شود.

آئینه‌کاری‌های خانه اقدسیه از خانه خواهرزاده احمدشاه هم بیشتر است

سخنگوی کمیسیون فرهنگی و هنری شورای شهر تهران می‌گوید؛ خانه خواهرزاده احمدشاه آنقدر که اینجا آینه‌کاری دارد، نقش و نگار نداشت. حجت نظری در گفت‌و‌گو با خنرگار ایلنا می‌افزاید: چیزی که واجد ارزش هست، باید حفظ شود و هرگونه ارزشی که برای بشر به هر دلیلی ارزشمند است، نیازمند ثبت است تا برای همه تاریخ بماند.

او با تاکید بر اینکه در درجه اول باید نفیس بودن و ارزشمند بودن ملک بررسی شود، تاکید دارد که باید  سازمان میراث فرهنگی براساس ضوابط به‌روز شده این خانه را بررسی کند، چرا که مواردی بوده است که میراث ملکی را واجد ارزش دانسته و بعد نظرش را تغییر داده و یا بنایی بوده که برعکس این رخ داده است و لازم است درباره این بنا و هر بنایی که درباره آن تردید داریم، میراث فرهنگی نظرش را به روز اعلام کند.

فروش به قصد بساز و بفروش در کار نیست

مدتی است شهرداری ملک را برای فروش در اختیار سازمان املاک گذاشته است، تا اینجای کار همه چیز خوب پیش می‌رود تا اینکه خبر فروش ملک اقدسیه، مکانی که محل رفت و آمد شهرداران اسبق تهران و رایزنی با همتایان خارجی بوده رسانه‌ای می‌شود. مدیران شهرداری می‌گویند، نگاهشان این است که این ملک به بساز و بفروش داده نشود، از طرفی ما باید مجوز ساخت صادر کنیم که این کار را نمی‌کنیم. 

اما براساس طرح تفصیلی شهر تهران اگر  بیش از 60 درصد مالکان یک کوچه از حقی برخوردار شده باشند، بقیه ساختمان‌ها هم از آن برخوردارند که در این کوچه نیز تقریبا همه زمین‌ها به برج تبدیل شده‌اند،  پس برج‌سازی از حقوق مکتسبه مالک بعدی است؛ که این نظر نیز با مخالفت مدیران شهری روبرو است، آنها معتقدند طرح تفصیلی چنین اجازه‌ای نمی‌دهد و  به همین سادگی حقوق مکتسبه‌ای مخالف صرفه و صلاح شهر ایجاد نخواهد شد. 

سخنگوی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران معتقد است؛ به دلیل شفافیت دوره جدید مدیریت شهری است که در جریان فروش این ملک قرار گرفته‌ایم، اما خبر فروش ملک به بیرون درز کرده است و با رسانه‌ای شدن چشم تعدادی خبرنگار هم به زیبایی‌های این ملک روشن شده است.

 نظری می‌گوید: «اگر شفافیت در دوره فعلی مدیریت شهری نبود و همچنان مانند ادوار پیشین بنابر اقدام شورا و شهرداری بود، بسیاری از شهروندان از وجود چنین ملکی هم باخبر نمی‌شدند، اما به دلیل وجود شفافیت امکان بازدید این ملک با حضور جمعی از خبرنگاران فراهم شده است و درباره واجد ارزش بودن یا نبودن آن تبادل‌نظر می‌کنیم، چرا که در دوره‌های قبلی مدیریت شهری هم املاک اینچنینی وجود داشته که خبرنگاران به آن پرداختند، اما مدیریت شهری خود را ملزم به پاسخگویی ندانست و این فرق عمده دوره فعلی و قبل است.»

 ملک ارزش تاریخی ندارد!

دستم را روی نرده‌های چوبی می‌گذارم و محو تماشای آیینه‌های پاگرد پله‌های دو طرف به طبقه دوم وارد می‌شوم، سقف اینجا پرنقش ونگارتر است و آیینه‌کاری‌ها بیشتر. حال و هوای خانه‌های قاجاری را دارد و روح دستان معماری در دوره معاصر بر در و دیوارش جاری است. در طبقه دوم سنت و مدرنیته در کنار هم خوب ترکیب شده‌اند، چرا که داستان اتاق‌های خواب این طبقه جور دیگری است؛ مدرنیته در اینجا پررنگ‌تر است و فضا از آیینه‌کاری و گچ‌بری‌ها  فاصله گرفته است. 

نماینده بناهای تاریخی شهرداری که در جمع حضور دارد، معتقد است اینجا ارزش تاریخی ندارد، معمار خاصی هم آن را نساخته و افراد شاخص و برجسته‌ای هم در آن اقامت نکرده‌اند، همه چیز آماده فروش است، آخرین نفس‌های عمارت به شماره افتاده و نگهبان و خانواده‌اش که اتاق کوچک‌شان در بزرگی اتاق‌های تو در توی عمارت گم شده در انتظار رفتن هستند.

عمارت اقدسیه در شان شهرداران نیست!

خانه سرحال و برپا است،‌ خرابی چندانی در آن دیده نمی‌شود و می‌تواند به رونق روزهای پررفت‌‌وآمد خود و محل اقامت دیپلمات‌ها و مهمانانی از شهرداری‌های داخلی و خارجی بازگردد، اما مدیران شهری معتقدند اینجا در شان شهرداران خارجی نیست، نه امنیت دارد و نه تشریفات مهمانداری را می‌توان در آن فراهم کرد و  هتل‌های شهر مکان شیک و امن‌تری است.

سخنگوی کمیسیون فرهنگی و هنری می‌گوید: با توجه به بناهای متعددی که تا به امروز دیده‌ام و فضاهایی که برای اسکان مهمان داخلی و خارجی درنظر گرفته می‌شود، اتفاقا این بنا از جهات مختلف مناسب است، اما ممکن است شهرداری تمهیدات دیگری اندیشیده باشد و فضاهای بهتری را مهیا کرده باشد که آن هم شایسته تقدیر است و باید قدردان مدیران شهری باشیم که می‌خواهند فضایی را برای مهمان خارجی فراهم کنند که آبروی پایتخت ایران بیشتر حفظ شود.

املاک با ارزش‌تر دیگری هم داریم

نماینده بناهای تاریخی شهرداری می‌گوید؛ املاک متعدد دیگری در تهران وجود دارند که از این ملک باارزش‌تر هستند. باید پذیرفت که اینجا فقط آینه‌کاری دارد و بس. او می‌گوید؛ اگر بنا باشد هر ملکی را که هر کسی در آن رفت و آمد داشته، میراثی دانست بسیاری از وزارتخانه‌ها، خانه سازمانی دارند که وزرا در آن ساکن بوده‌اند پس باید همه آنها را ثبت و تاریخی خواند.

نظری معتقد است؛ نباید تقدم و تاخری بین املاکی که تا امروز به ثبت رسیده‌اند و املاکی که به ثبت نرسیده ایجاد شود، چرا که ممکن است املاک واجد ارزش بسیاری در شهر تهران وجود داشته باشد که به هر دلیل به ثبت نرسیده‌اند، اما این دلیل نمی‌شود، فضای واجد ارزشی را ببینیم و به نتیجه‌ برسیم که واجد ارزش هست، اما نسبت به ثبت آن اقدام نکنیم.

اگرچه معلوم نیست، معماری این خانه با دستان کدام معمار رقم خورده است، آینه‌کاری‌هایش به زمان‌های خیلی دورباز نمی‌گردد و خانه‌های بسیار باارزشمندتری از این ملک در شهر موجود است، حال سوال این است؛ آیا مردم شهر می‌توانند از معماری خانه‌های فاخر بهره ببرند؟ آن هم خانه‌ای که با "مشارکت مردم" خریداری شده است.

وجود دلایل روشن برای واجد ارزش بودن عمارت اقدسیه

نظری می‌‌گوید؛ اینکه چرا باید این فضا به ثبت برسد، فارغ از اینکه چه کسی در آن زندگی کرده و یا چه کسی معمار این بنا بوده است با توجه به آیینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های آن و همینطور نوع چیدمانی که شاهد آن هستیم دلایل روشنی برای واجد ارزش بودن عمارت اقدسیه است.

از نظر او این بنا واجد ارزش است، اما باید با شاخص‌های سازمان میراث فرهنگی استان تهران هم سنجیده شود و در نهایت نسبت به اینکه ثبت شود یا نه تصمیم‌گیری شود. وی ادامه می‌دهد: چه بنا به ثبت ملی برسد یا نه باید این بنا را برای شهروندان تهرانی حفظ کنیم و نمی‌توانیم درباره چیزی که جزو املاک مردم است، بدون درنظر گرفتن افکار عمومی تصمیم گیری کنیم، چه تصمیم‌گیری فروش بنا باشد و یا استفاده توسط مدیریت شهری باشد و رسانه ها باید بیشترین کمک را در این باره داشته باشند.

ملک اقدسیه و دیگر املاک شهر که امانتی از مردم در دست مدیران شهری است، این روزها به چشمان بینا، حضوری دلسوز و حفاظتی جدی نیازمند است تا به سرنوشت برج‌های نازیبای این روزهای کاخ‌نشینان شهر بدل نشود و به قول شعار همیشگی آقای حناچی، باید کاری کنیم دارایی‌های شهر به صاحبان اصلی شهر بازگردد.

گزارش: منصوره محمدی میاب