بحرانی‌تر شدن وضعیت یوزپلنگ آسیایی با احداث جاده و معادن در پناهگاه‌های حیات وحش/شیوع تب نگهداری از حیوانات وحشی در بین ثروتمندان

به گزارش خبرنگار ایلنا، به تازگی برخی مسئولان محلی استان خراسان شمالی در شهرستان‌های اطراف پناهگاه حیات وحش میاندشت در  بخش سنخواست، عملیات عمرانی احداث جاده‌ای برای دسترسی سنخواست به ایستگاه راه آهن سنخواست (راه چمن) را آغاز کرده‌اند.

این جاده آسفالته طبق نقشه‌های طراحی شده از شهر سنخواست آغاز و پس از طی حدود ده کیلومتر وارد محدوده پناهگاه حیات وحش میاندشت شده و سپس در امتداد مرز شرقی پناهگاه ادامه می‌یابد تا به ایستگاه راه آهن راه چمن برسد. اگرچه این جاده در مرز منطقه حفاظت شده است، اما می‌تواند خطرات جدی را برای حیات وحش این منطقه که به عنوان یکی از دو زیستگاه اصلی یوزپلنگ آسیایی در جهان است، ایجاد کند.

هومن جوکار، مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره خطراتی که احداث این جاده می‌تواند برای محیط زیست منطقه بویژه یوزپلنگ آسیایی داشته باشد، گفت: از آنجا که این جاده دقیقا از مرز منطقه حفاظت شده عبور می‌کند، سازمان محیط‌زیست نمی‌تواند به طور مستقیم از احداث آن جلوگیری کند.

او با بیان اینکه احداث جاده در این منطقه عوارض خطرناکی برای یوزپلنگ آسیایی دارد، تصریح کرد: در تلاش هستیم تا از مجریان احداث جاده بخواهیم گذرگاه یا کریدوری برای یوزپلنگ به شکل مناسب ایمن‌سازی کنند. متاسفانه ما همین مشکل را در جاده‌های شاهرود و مشهد داریم، اما به دلیل اینکه این جاده از قدیم احداث شده، ایجاد تغییرات در آن بسیار مشکل است، اما از آنجا که قرار است این جاده به زودی احداث شود می‌توان از همین حالا مشکلات آن را برای محیط‌زیست به حداقل رساند.

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با بیان اینکه هنوز پاسخ نهایی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای احداث این جاده ارائه نشده و امیدواریم بتوانیم از احداث آن جلوگیری کنیم، گفت: در صورتی که نتوانیم از احداث آن جلوگیری کنیم، لازم است که در جاده گذرگاه‌هایی برای یوزپلنگ تعبیه شود.

جوکار با تاکید براینکه میاندشت از معدود ایستگاه‌‌های باقی‌مانده زادآوری یوزپلنگ است و نمی‌توان در این‌باره سهل‌انگاری کرد، تصریح کرد: اگر همین تعداد محدود که زاد و ولد می‌کنند هم در تصادفات جاده‌ای در این منطقه از دست بدهیم قطعا جبران آن امکان‌پذیر نخواهد بود. درست است که مسیر این جاده در منطقه حفاظت شده قرار ندارد، اما نزدیک مرز است و حساسیت سازمان محیط‌زیست به این دلیل است که یوزپلنگ در یک منطقه نمی‌ماند و مدام در رفت و آمد است.

او ادامه داد: در ظاهر نیز احداث این جاده برخلاف قوانین و مقررات نیست و منعی وجود ندارد، اما باید یک سری ساز‌وکارها برای حفظ حیات‌وحش در این منطقه در هنگام احداث جاده لحاظ شود، چراکه این منطقه مسیر رفت و آمد بسیاری از حیوانات حیات وحش از جمله یوزپلنگ و آهوست و احداث جاده در این منطقه بی‌شک به ضرر و زیان جمعیت این حیوانات است.

وضعیت یوزپلنگ آسیایی از آنچه تصور می‌کردیم؛ بحرانی‌تر است

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه بیشترین زادآوری یوزپلنگ در مناطق میان‌دشت و توران است، گفت: یوزپلنگ در مناطقی مانند راور، نایبندان و برخی مناطق یزد نیز مشاهده شده‌اند. در سال‌های گذشته تصور می‌کردیم؛ جمعیت یوزپلنگ در ایران امیدوارکننده است، اما با افزایش اطلاعات در سال‌های اخیر متوجه شدیم که اینگونه نیست و وضعیت امیدوارکننده نیست، چراکه در گذشته بدون هیچ مبنای علمی جمعیت یوز‌پلنگ را تخمین می‌زدیم، اما امروز براساس مبنای علمی تعداد آن‌ها را شمارش کرده‌ایم.

جوکار با تاکید براینکه وضعیت یوزپلنگ در ایران بحرانی‌تر از آن است که ما تصور می‌کردیم، تصریح کرد: با توجه به اینکه وضعیت یوزپلنگ در ایران بحرانی است باید بیشترین تلاش را برای حفظ جمعیت یوز‌پلنگ انجام دهیم اما در حال حاضر با احداث این جاده‌ها و معادن برعکس عمل می‌کنیم و بیشتر از آنکه این جمعیت را حفظ کنیم شرایط را برای یوز‌پلنگ در کشورمان بحرانی‌تر می‌کنیم.

کمتر از ۵۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران وجود دارد

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی درباره تعداد یوزپلنگ در کشورمان گفت: در حال حاضر تخمین می‌زنیم کمتر از ۵۰ قلاده یوزپلنگ در ایران وجود دارد و از آنجا که روش سرشماری دقیقی برای شمارش یوزپلنگ وجود ندارد، نمی‌توانیم دقیقا بگوییم چند قلاده یوزپلنگ در کشورمان وجود دارد. در مناطقی که جمعیت یوزپلنگ بیشتری حضور دارد تعدادی دوربین ثابت در تمام طول سال وجود دارد اما در مناطق دیگر که جمعیت ضعیفتری وجود دارد در مکان‌های خاص دوربین قرار داده شده است و هر دو سال یک بار هم یک تخمین جمعیت سراسری انجام می‌دهیم، اما با توجه به ضعف‌های ابزاری که وجود دارد آنچنان نمی‌توانیم تعداد آن‌ها را دقیق سرشماری کنیم.

جوکار با بیان اینکه مناطق حفاظت شده ما شش میلیون هکتار است و تنها یک بیستم یا کمتر توسط دوربین‌ پوشش داده می‌شود، ادامه داد: تعداد دوربین‌های ما در مناطق یا به دلیل گران بودن این وسیله یا به دلیل ربوده شدن توسط افرادی که از این منطقه گذر می‌کنند یا برخی چوپانان، محدود است و این مقدار محدود مساحت محدودی را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد از همین‌رو دقت ما در شمارش یوزپلنگ کم است.

او با اشاره به مناطقی که یوزپلنگ در آنجا دیده شده است، گفت: ما نمی‌توانیم اطلاعات دقیقی از تلفات یوزپلنگ در این شش میلیون هکتار بدست آوریم اما اطلاعات ما از تلفات یوزپلنگ بیشتر مربوط به تلفات جاده‌ای است و به طور متوسط حدود هر دو سال سه یوز را در جاده‌ها از دست داده‌ایم. البته از آنجا که تنها تلفات یوزپلنگ در جاده نیست و ممکن است به وسیله سگ‌های گله و ... نیز از بین بروند بنابراین زاد و ولد آن‌ها از تلفات‌شان بیشتر است، چرا که در غیراینصورت تا الان جمعیت‌شان تمام شده بود و دیگر یوزپلنگ نداشتیم.

خطر انقراض یوزپلنگ در دنیا

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی درباره قاچاق یوزپلنگ نیز گفت: تاکنون قاچاق یوزپلنگ نداشتیم و تنها یک مورد یوزپلنگ اخیرا زنده‌گیری شده بود که خوشبختانه با پیگیری‌های مستمری که انجام دادیم این افراد با همکاری دستگاه‌های امنیتی دستگیر و یوزپلنگ نیز به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل داده شد. متاسفانه این روزها قشر جدید متمول شده در رقابت برای بدست آوردن حیوانات عجیب و غریب و وحشی هستند و قرار بود این یوز‌پلنگ در ایران معامله شود و موضوع قاچاق به کشورهای دیگر مطرح نبود.  

جوکار همچنین با اشاره به قاچاق پوست یوزپلنگ در آفریقا گفت: در گذشته درجه خطر برای یوزپلنگ به صورت جهانی در حال تهدید بود اما از سال گذشته تاکنون جمعیت یوزپلنگ در دنیا در خطر انقراض قرار گرفته است. برخلاف آنچه که تصور می‌شود که وضعیت یوزپلنگ در ایران وحشتناک است اما براساس تحقیقات صورت گرفته در دنیا مشخص شده است که تعداد یوزپلنگ در زیمباوه در فاصله ۵ الی ۶ سال از ۷۰۰ یوزپلنگ به حدود ۱۲۰ قلاده رسیده‌اند، در حالی‌که در ایران از زمانی که تعداد یوزپلنگ ثبت شده چندان تغییری نداشتیم.